Biologische afbraak: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Toevoeging "persistentie", dubbele categorieën eruit
Regel 1:
[[Bestand:Biodegradation Vegemat 2mois.JPG|thumb|Biologisch plastic na twee maanden afbraak.]]
'''Biologische afbraak''' of '''mineralisatie''' is het proces waarbij [[organische verbinding]]en, dat wil zeggen [[stof (scheikunde)|stoffen]] waarvan de [[molecuul|moleculen]] een [[chemische binding]] tussen [[koolstof]] en [[Waterstof (element)|waterstof]] bevatten, [[ontleding (scheikunde)|afgebroken]] worden door de natuurlijke ("[[biologie|biologische]]") activiteit ([[stofwisseling]]) van [[micro-organismen]]. Een stof die moeilijk biologisch afgebroken wordt, wordt een '''persistente stof''' genoemd. Biologische afbraak gebeurt met name door [[bacteriën]] en [[schimmels]], die materiaal dat bestaat uit organische verbindingen als [[voedsel]] gebruiken.
==Algemeen==
Biologische afbraak gebeurt met name door [[bacteriën]] en [[schimmels]], die materiaal dat bestaat uit organische verbindingen als [[voedsel]] gebruiken. Tot voor kort was biologische afbraak alleen bekend bij ''natuurlijke'' [[biomolecuul|biomoleculen]], afkomstig van dood [[weefsel (biologie)|celmateriaal]] van [[organisme]]n. Tegenwoordig kan het organische materiaal ook van ''[[chemische synthese|synthetische]]'' oorsprong zijn; het gaat dan bijvoorbeeld om [[bioplastic]], biologisch plastic dat bestaat uit synthetisch vervaardigde [[biopolymeer|biopolymeren]]. Natuurlijk en synthetisch materiaal dat zich op deze manier laat afbreken noemt men '''biologisch afbreekbaar'''. Alleen [[organische verbinding|organische]] (dat wil zeggen koolstof én waterstof bevattende) moleculen kunnen biologisch worden afgebroken. [[anorganische verbinding|Anorganische stoffen]] kunnen slechts [[ontleding (scheikunde)|uiteenvallen]] onder invloed van andere mechanismen.
 
==Biologische afbraak van natuurlijkNatuurlijk materiaal==
In de [[natuur (werkelijkheid)|natuur]] (op land en in zout en zoet water) wordt [[organische stof]], dat wil zeggen afgestorven [[weefsel (biologie)|biologisch materiaal]], door schimmels en bacteriën (op land [[bodemfauna]] genoemd) grotendeels afgebroken tot de [[anorganische verbinding|anorganische stoffen]] water, [[koolstofdioxide]] en voedingszouten: zogeheten mineralisatie. Mineralisatie kan worden beschouwd als de tegenhanger van [[fotosynthese]]. Bij fotosynthese maken [[autotroof|autotrofe]] organismen als planten en [[diatomee|diatomeeën]] uit het anorganische koolstofdioxide en water de organische verbinding [[glucose]] aan. De anorganische stoffen die via mineralisatie uit organisch materiaal vrijkomen keren terug in de [[Biogeochemische kringloop|voedingsstoffenkringloop]]: de vrijgekomen koolstofdioxide en water komen weer beschikbaar voor de aanmaak van glucose middels fotosynthese door autototrofen. Vanuit glucose wordt door autotrofen vervolgens [[zetmeel]], en met de vrijgekomen voedingszouten [[nitraat]] en [[fosfaat]] respectievelijk ook [[proteïne|eiwitten]] en [[Desoxyribonucleïnezuur|DNA]] aangemaakt.
 
==Synthetisch materiaal==
Biologische afbraak gebeurt met name door [[bacteriën]] en [[schimmels]], die materiaal dat bestaat uit organische verbindingen als [[voedsel]] gebruiken. Tot voor kort was biologische afbraak alleen bekend bij ''natuurlijke'' [[biomolecuul|biomoleculen]], afkomstig van dood [[weefsel (biologie)|celmateriaal]] van [[organisme]]n. Tegenwoordig kan het organische materiaal ook van ''[[chemische synthese|synthetische]]'' oorsprong zijn; het gaat dan bijvoorbeeld om [[bioplastic]], biologisch plastic dat bestaat uit synthetisch vervaardigde [[biopolymeer|biopolymeren]]. Natuurlijk en synthetisch materiaal dat zich op deze manier laat afbreken noemt men '''biologisch afbreekbaar'''. Alleen [[organische verbinding|organische]] (dat wil zeggen koolstof én waterstof bevattende) moleculen kunnen biologisch worden afgebroken. [[anorganische verbinding|Anorganische stoffen]] kunnen slechts [[ontleding (scheikunde)|uiteenvallen]] onder invloed van andere mechanismen.
 
==Waterzuivering==
De biologische afbreekbaarheid van [[chemische synthese|synthetische]] [[oppervlakte-actieve stof]]fen ([[zeep (reiniging)|zeep]]) uit was- en schoonmaakmiddelen die in het [[oppervlaktewater]] terechtkomen wordt in Europa geregeld in de [[detergentenverordeningDetergentenverordening]]. Deze Europese wetgeving stelt volledige biologische afbreekbaarheid van deze stoffen verplicht. In deze verordening staan de testen die gebruikt moeten worden om de afbreekbaarheid van een gegeven stof te bewijzen. Volledige biologische afbraak betekent dat de in het water aanwezige industrieel geproduceerde organische stoffen door micro-organismen (bacteriën) volledig tot de anorganische stoffen koolstofdioxide, water en [[zouten|anorganische zouten]] worden afgebroken, volgens hetzelfde chemische principe als bij biologisch organisch materiaal.
 
De meeste oppervlakte-actieve stoffen in was- en schoonmaakmiddelen veroorzaken [[schuim (structuur)|schuimvorming]]. Als ze niet snel worden afgebroken en in het oppervlaktewater terechtkomen kan er hinderlijk veel schuim op waterwegen ontstaan, vooral als het water daar in hevige beweging is. Vanwege het schuimprobleem ging de industrie in de vroege jaren 1960 [[wetenschappelijk onderzoek|op zoek naar]] snel biologisch afbreekbare oppervlakte-actieve stoffen.
Regel 15 ⟶ 16:
 
== Enzymwerking in wasmiddelen ==
De “biologische activiteit" van sommige textiel[[wasmiddel]]en is iets heel anders. Dergelijke producten bevatten [[chemische synthese|synthetisch]] vervaardigde 'natuur-identieke' [[enzym]]en, die [[organische verbinding|bepaalde soorten vlekken]] helpen verwijderen. Enzymwerking is van oorsprong een [[katabolisme|inwendig ontledingsproces]] van [[biomolecuul|stoffen]] in [[organisme|levende wezens]]; bij "biologische activiteit" in wasmiddelen gaat het om de 'uitwendige' [[ontledingsreactie|ontleding]], door de werking van synthetische enzymen, van vet- en eiwitvlekken.
 
==Zie ook==
Regel 22 ⟶ 23:
 
[[Categorie:Ecologie]]
[[Categorie:Biologie]]
[[Categorie:Microbiologie]]
[[Categorie:Biochemie]]
[[Categorie:Milieu]]
[[Categorie:Waterzuivering]]
[[Categorie:Duurzaamheid]]