Binnengasthuis (Amsterdam): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
opmaak afb
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 12:
 
== Geschiedenis==
Op de locatie van het Binnengasthuis bevonden zich in de [[middeleeuwen]] het Oude Nonnenklooster (gesticht in 1389) en Nieuwe Nonnenklooster (gesticht in 1403). Voordien was de [[Grimburgwal]] de zuidelijke stadsgrens. Het Nieuwe Nonnenklooster lag aan de [[Amstel (rivier)|Amstel]] en volgde de bocht die de rivier hier maakte, zoals ook te zien is op de stadsplattegrond van Cornelis Anthonisz uit 1544. AlsLAls gevolg van de oorspronkelijke kloosterfunctie heeft het terrein altijd ruimte voor tuinen behouden.
 
Na de [[Alteratie (Amsterdam)|Alteratie]] in 1578 kwamen de kloosters in handen van stedelijke liefdadigheidsinstellingen. In 1582 verhuisden een aantal [[gasthuis|gasthuizen]] (ziekenhuizen) naar de voormalige kloosters en(Onze vormdenLieve zoVrouwegasthuis aan de Nieuwendijk en het Sint-Pietersgasthuis aan het Rokin) en gingen samen in het Sint-Pietersgasthuis, zoals het Binnengasthuis oorspronkelijk heette. Het Sint -Pietersgasthuis was voornamelijk bedoeld voor armen, soldaten, matrozen en reizigers. Er was een mannen- en een vrouwenafdeling, een afdeling voor chirurgische patiënten, een apotheek, een "snijzaal" (operatiekamer) en een "baaierd" (rustzaal). De burgemeesters van Amsterdam dienden als bestuur van het Binnengasthuis. In de nabijgelegen [[Waag (Amsterdam)|Waag]], een voormalige stadspoort die in 1690-'91 aanzienlijk was verbouwd, werden anatomische lessen gegeven.
 
Naast het Sint -Pietersgasthuis kende Amsterdam een tweede ziekenhuis. Dit was het [[Buitengasthuis (Amsterdam)|Buitengasthuis]], dat in 1635 buiten de [[Leidsepoort]] werd gebouwd als [[pesthuis]]; pestlijders werden per boot van het Binnengasthuis via de Pestsloot naar het Buitengasthuis vervoerd. Met de komst van het Buitengasthuis werd de naam van het Sint -Pietersgasthuis veranderd in Binnengasthuis. Voor de rijkere Amsterdammers kwamen er in de [[19e eeuw|negentiende eeuw]] het [[Prinsengrachtziekenhuis]] (1857), nulater onderdeel van het [[Onze Lieve Vrouwe Gasthuis|OLVG]], en het [[Burgerziekenhuis]] (1891), dat later het stadsdeelkantoor van [[Oost-Watergraafsmeer]] werd en nu fungeert als hotel. Het Buitengasthuis werd in 1891 vervangen door het [[Wilhelmina Gasthuis (Amsterdam)|Wilhelminagasthuis]]. Nadat het [[Atheneum Illustre]] in 1877 was opgevolgd door de Gemeente Universiteit (later [[Universiteit van Amsterdam]]), nam deze het Binnengasthuis over. In 1883 besloot het gemeentebestuur dat het een [[academisch ziekenhuis]] zou worden.
 
De huidige bebouwing van het Binnengasthuiscomplex werd tussen 1868 en 1890 gebouwd in Hollandse [[neorenaissance]]stijl, grotendeels naar ontwerpen van de architecten [[H. Leguyt]] en [[A.N. Godefroy]]. Het centrale gebouw had twee vleugels, één voor vrouwelijke patiënten en één voor mannelijke patiënten. De gebouwen omvatten ook een stads- en gasthuisapotheek, een klinisch ziekenhuis, twee wachtkamers, een kraamkliniek en een vrouwenkliniek. Het administratiegebouw werd in 1912-'13 gebouwd in de stijl van de vroege [[Amsterdamse School (bouwstijl)|Amsterdamse School]] naar ontwerp van [[Jan van der Mey (architect)|J.M. van der Mey]]. Het zuidelijke deel van dit gebouw deed dienst als kinderkliniek en bestaat nu niet meer, het werd in 1991 gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De tweede chirurgische kliniek met zusterhuis, gelegen aan de Kloveniersburgwal, werd in 1913-'14 gebouwd naar ontwerp van [[F.W.M. Poggenbeek]].
Regel 33:
 
<gallery widths="200">
J.M.A. Rieke Afb 010097010085.jpg|Nederlands: Beschrijving Het interieur van het magazijn van het Binnengasthuis aan de Grimburgwal; 1887.
Ludwig Willem Reymert Wenckebach, Afb 010094003850.jpg|Grimburgwal, gezien ter hoogte van Oudezijds Voorburgwal 334 naar Binnengasthuisterrein via brug 218. Handgekleurde reproductie naar tekening van L.W.R. Wenckebach; 1901.
Grimburgwal, Binnen-Gasthuis, Bezoekdag.jpg|Bezoekers in de rij voor een bezoek aan het ziekenhuis; circa 1920.
Regel 49:
* [http://web.archive.org/web/20060927012910/http://www.bmz.amsterdam.nl/adam/nl/msp/bingast.html Amsterdam Bureau Monumenten en Archeologie]
* [http://www.amsterdamsebinnenstad.nl/binnenstad/lamp/bgterrein.html Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad]
* [https://www.amsterdamsebinnenstad.nl/archief/bgterrein/waardestelling-bma-1999.pdf Het Binnengasthuisterrein], www.amsterdamsebinnenstad.nl; 1999 (pdf)
* [http://europaphe.aphp.org/en/f_ned_ams_binn.html Present and Future of European Hospitals Heritage]
* "Het Binnengasthuis, of zwangere vrouwen op sombere zolders. ''Het Parool,'' 21 oktober 2006