Duitse Boerenoorlog: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 23:
| notes=
}}
De '''Duitse Boerenoorlog''' ([[Duits]]: ''Deutscher Bauernkrieg'') was een opstand van [[agrariër|boeren]] en lage [[adel (klasse)|edelen]] die begon in het [[Zwarte Woud]] en Baden-[[Württemberg]] (destijds gelegen in het [[Heilige Roomse Rijk]]) (1524). De opstandelingen verzetten zich tegen de [[lijfeigenschap]] en de eisen die hun gesteld werden in geld en diensten; deze verplichtingen kwamen van [[adel|edellieden]] die vaak ook verarmd waren. In de aanloop naar de Duitse Boerenoorlog waren er verschillende ondergrondse bewegingen ontstaan van boeren die zich onttrokken aan deze opgelegde taken. Rond [[1493]] was het in Zuidwest-Duitsland en de toen nog Duitse [[Elzas]] ( o.a. in [[Sélestat|Schlettstadt]] ) ook al tot een opstand gekomen, de zgn. [[Bundschuh-opstand]]. In 1525 nam het aantal opstandelingen toe over heel het Rooms-Duitse Rijk. De eerste prediker-opstandelingen waren [[Thomas Münzer]] en Nicholas Storch, die als [[Zwickauers]] bekend waren. Dit waren predikers uit het Saksische [[Zwickau (stad)|Zwickau]]. Hun verzetspreken werden overgenomen door rondtrekkende predikers over heel het Rooms-Duitse Rijk, namelijk [[Balthasar Hubmaier]] ([[Waldshut]]), Johannes Denk ([[Neurenberg]]) en [[Sebastian Franck]] ([[Donauwörth]]).
De opruiende preken leidden al snel tot plunderingen, moord en brandstichtingen. Honderden kastelen en kloosters werden deels of zelfs volledig vernietigd. De boeren beriepen zich met name in de ''Twaalf artikelen van [[Memmingen]]'' (1525), een eisenpakket dat overeenkomsten vertoont met de eerder in de [[Bundschuh-opstand]] geformuleerde 14 artikelen van Lehen im Breisgau, op de Bijbel en op [[Maarten Luther]]s werk ''[[Over de vrijheid van een christen]]''. De boeren rekenden op hemelse bijstand, zoals Thomas Müntzer die op grond van [[Daniël (boek)|Daniël]] 7 aankondigde. Opvallend was dat Maarten Luther in mei 1525 met ''[[Wider die Mordischen und Reubischen Rotten der Bawren]]'' afstand nam van de boeren en partij koos voor de rechten van de vorsten.
Regel 41:
De Duitse Boerenoorlog werd in de [[19e eeuw]] onderwerp van serieuze studie, met name linkse wetenschappers als [[Friedrich Engels]] en [[Karl Marx]] schreven er publicaties over. Zij zagen de oorlog als de eerste [[klassenstrijd]] in de Duitse geschiedenis. De Duitse [[historicus]] ''Günther Franz'' (1902-1992) schreef in [[1933]] een uitvoerige studie over deze episode in de Duitse geschiedenis. Franz zag het conflict, anders dan Marx en Engels, vooral als een strijd voor lokale autonomie. Zijn geschriften bleven, ondanks dat Günther Franz in het [[Derde Rijk]] een enthousiast [[nazi]] was (hij werkte o.a. mee aan [[Ahnenerbe]]) tot plm. 1975 de standaardwerken over dit onderwerp. Latere studies gaan, met enig voorbehoud, meer in de richting van de voorheen alleen als "links" beschouwde opvatting, dat de opstand toch een algemene revolte van de "kleine man" was.
[[Johann Wolfgan von Goethe]]s vroege [[toneelstuk]] [[Götz von Berlichingen]] speelt zich tegen de achtergrond van dit conflict af.
De bekende schrijver [[Gerhart Hauptmann]] wijdde een [[toneelstuk]] aan dit onderwerp": ''Florian Geyer. Die Tragödie des Bauernkrieges in fünf Akten, mit einem Vorspiel'' (1896).
Ook diverse andere, buiten [[Duitsland]] minder bekende auteurs, wijdden vooral na 1850 boeken en opera's aan dit onderwerp.
| |||