Eponiem: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k ll
kleine bedrijven ook - correcties
Regel 1:
Een '''eponiem''' (van het [[Grieks]]: ''epi'' "bij" en ''onoma'' "naam") is de naam van een persoon, echt of fictief, die wordt gebruikt om een bepaald object of een bepaalde activiteit aan te duiden. In het huidige taalgebruik wordt "eponiem" vaak in de omgekeerde richting gebruikt, voor een woord dat is afgeleid van een [[eigennaam]].<ref>Sanders, Ewoud, ''Eponiemenwoordenboek'', Nigh & Van Ditmar, 1993, p. 12-13. {{ISBN|90 388 6751 4}}</ref> In deze betekenis is ''[[Zeppelin (luchtschip)|zeppelin]]'' als aanduiding van een [[luchtschip]] dus een eponiem. In de oorspronkelijke betekenis van het woord is het evenwel de naam van de persoon, graaf [[Ferdinand von Zeppelin]], die het eponiem is.
 
De echte eponiemen zijn die namen van begrippen waarvan niet helemaal duidelijk meer is dat ze naar een bepaald iemand vernoemdgenoemd zijn, bijvoorbeeld omdatdoordat de hoofdletter is verdwenen of zelfs omdatdoordat het een werkwoord is geworden.
*Voorbeelden: [[lynchen]], [[boycot]]ten, [[wecken]]
*Begrippen als: [[sadisme]], [[masochisme]]
*Gebruiksvoorwerpen als: [[saxofoon]], [[dieselmotor|diesel]], [[Colbert (jas)|colbert]]
*Natuurlijk hetHet [[bintje]]
*Sommige gerechten zijn eveneens genoemd naar een persoon ([[sandwich (gerecht)|sandwich]], [[pêche melba]], [[pizza margherita]], [[hopje]]s, [[flik]]ken of [[praline]])
* Maar ook veelVeel [[Natuurkundige eenheid|natuurkundige eenheden]] als [[joule]], [[Watt (eenheid)|watt]], [[Newton (eenheid)|newton]], [[Hertz (eenheid)|hertz]], [[Kelvin (eenheid)|kelvin]], [[Celsius]], [[fahrenheit]], [[Farad (eenheid)|farad]], [[Coulomb (eenheid)|coulomb]], [[Volt (eenheid)|volt]], [[Ampère (eenheid)|ampère]], [[Ohm (eenheid)|ohm]], [[Tesla (eenheid)|tesla]], [[Decibel (eenheid)|decibel]], [[Pascal (eenheid)|pascal]] zijn eponiemen.
 
Eponiemen zijn voor allerlei objecten en activiteiten in gebruik:
*Veel aardrijkskundige namen zijn vernoemdgenoemd naar personen, soms enkel voor een bepaalde periode: [[Rhodesië]] (naar [[Cecil Rhodes]]), Karl-Marx-Stadt ([[Chemnitz]], naar [[Karl Marx]]), Leopoldstad ([[Kinshasa]], naar [[Leopold II van België|Koning Leopold II]] van België), [[Lelystad]] (Flevoland, naar [[Cornelis Lely]]).
*Ontdekkingsreizigers hebben vaak hun naam verbonden aan bepaalde gebieden, plaatsen, rivieren (de [[Hudsonrivier]]), eilanden (de [[Cookeilanden]]), terwijl diezelfde ontdekkingsreizigers op hun beurt de door hen ontdekte oorden vaak bedachten met de naam van een persoon zoals hun opdrachtgever.
*In de wetenschappen is het gebruik ruim verspreid: nieuwe ontdekkingen (in de [[astronomie]] bijvoorbeeld) of ontwikkelingen zijn vaak genoemd naar een persoon, hetzij de ontdekker of ontwikkelaar zelf, hetzij iemand anders: grote maankraters zijn zo genoemd naar historische figuren uit de astronomie ([[Tycho Brahe]], [[Nicolaus Copernicus|Copernicus]]...).
*Botanici hebben vaak hun naam verbonden aan [[Geslacht (biologie)|geslachten]] van planten ([[dahlia]], [[fuchsia]], [[Magnolia (geslacht)|magnolia]]…).
*Ook eenEen aantal scheikundige stoffen, reacties, elementen ([[einsteinium]] bijvoorbeeld), formules enzovoorts zijn vernoemdgenoemd naar een persoon. Zie ook de categorie [[Dimensieloos getal]].
*In de [[geneeskunde]] zijn talloze ziekten naar hun eerste of een of meer voorname beschrijvers genoemd ([[syndroom van Down]], [[ziekte van Graves]]... ).
*In de sport zijn bepaalde bewegingen of acties genoemd naar de uitvinder ervan of naar diegene die ze het eerst uitvoerde, bijvoorbeeld de [[fosburyflop]] (naar de Amerikaan [[Dick Fosbury]]) in het hoogspringen. De tkatsjev, tsukahara, joertsjenko, kazamatsu en de gienger-salto zijn slechts enkele van de vele eponiemen in het turnen. In het kunstschaatsen kent men onder meer de axel (naar de Noor Axel Paulsen) en de salchow (naar de Zweed Ulrich Salchow), in de [[Golf (sport)|golfsport]] de vardongrip naar [[Harry Vardon]].
*Vele groteVeel bedrijven hebben de naam van hun stichter(s) gekregen ([[Koninklijke Philips Electronics N.V.|Philips]], [[Solvay]], [[Dow Chemical]], [[Ford Motor Company|Ford]], [[Citroën]], [[Rolls-Royce Motors|Rolls Royce]], [[Heineken (brouwerij)|Heineken]]...).
 
==Limmu==
Regel 26:
==Zie ook==
*[[Lijst van eponiemen]]
*Plaatsnamen ofen andere geografische namen worden ook wel [[toponiem]]en genoemd.
*Wordt zo'n geografische aanduiding vervolgens toegepast op een ander begrip, dan spreekt men wel van [[geoniem]].