Zeeuwse bolus: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Andere betekenissen: Vet, i.v.m. doorverwijzing vanaf Gember |
Aanvulling |
||
Regel 12:
In Zeeland werd de bolus voor het eerst gebakken in de eerste helft van de 17e eeuw door [[Sefardische Joden|Sefardische]] bakkers. Vooral kapitaalkrachtige Sefardische joden ontvluchtten Spanje en Portugal aan het einde van de 16e eeuw omdat ze door het nieuwe [[Rooms-katholieke Kerk|katholiek]]e gezag werden vervolgd. Zij trokken naar het noordwesten van Europa, zoals [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], [[Amsterdam]] en Middelburg. Een Joodse begraafplaats in [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]] herinnert nog aan deze Portugees-joodse gemeenschap, die daar toen leefde. Het waren deze bakkers die het fundament legden voor de Zeeuwse bolus. Enerzijds brachten ze hun eetcultuur en spijsvoorschriften mee, anderzijds moesten ze zich ook aanpassen aan de heersende eetgewoonten. Sommige veranderingen werden veroorzaakt door een beperkte beschikbaarheid of hoge prijs van ingrediënten. Het feestgebak dat in de landen van hun oorsprong in allerlei varianten werd gemaakt bestond uit gistdeeg met daarin [[rozijnen]] of [[sukade]] dat werd gefrituurd of gebakken. Dit wordt wel gezien als de basis van de huidige (Zeeuwse) bolus.<ref name ="Zeeuwse Ankers" /> Het is niet terug te vinden wanneer de verspreiding vanuit Middelburg over heel Zeeland heeft plaatsgevonden.
De moderne Zeeuwse bakkers verstaan nog steeds de kunst van het bakken van een goede bolus. Soms worden stoomovens gebruikt om te komen tot de typische malsheid. Zowel de ingrediënten als de bereidingswijze zijn bepalend voor de kwaliteit van het product. In de verschillende streken van Zeeland worden ook nog andere benamingen voor de bolus gebruikt<ref name ="Zeeuwse Ankers" />, zoals 'draaikoek', 'drolle(n)' (in [[Zeeuws-Vlaanderen]]), 'jikkemiene' (in de Bevelanden) en 'draoier' of 'stropiedraoier' (op [[Walcheren]]). In Middelburg, [[Arnemuiden]] en Veere wordt ook wel gesproken van 'koekedraoiomme', ook hier is een verband met de bereidingswijze gelegd. Bij een dialectverkiezing werd ooit de aanduiding 'klevende liefde' als mooiste gekozen.<ref name ="Zeeuwse Ankers" />
== Andere betekenissen ==
Regel 23:
In 1988 werd de eerste wedstrijd voor bolusbakkers in Zeeland georganiseerd. De toenmalige directeur van de VVV-Zeeland, Adrie Bontebal daagde meer dan 120 bakkers uit de provincie uit om deel te nemen. De wedstrijd werd georganiseerd door de VVV en de [[Federatie Bakkerspatroons Organisatie's Zeeland|bakkerspatroonorganisatie]] in de [[Campveerse Toren]] in [[Veere (stad)|Veere]]. Aan die wedstrijd deden 82 bakkers mee. De jury werd voorgezeten door [[Albert Mol]]. Het jaar daarop was de juryvoorzitter [[Pierre Kartner]] (als Vader Abraham), die voordat hij landelijk bekend werd banketbakker was in Breda. Overigens werden in die tijd tijdens de bakkerswedstrijden naast [[brood]], [[Cake (gebak)|cake]] en [[Koek (lekkernij)|koek]] ook al wel bolussen beoordeeld. Sinds 1986 kunnen bakkers in Zeeland strijden om de Zeelandtrofee voor de beste bakker.
Sinds 1998 worden elk jaar, sinds 2002 in maart op de dinsdag in "de week van de bolus" (rond week 12)
De wedstrijddag wordt voorafgegaan door een blinde keuring, een zogenaamde ''mystery shopper'' bezoekt de deelnemende bedrijven en koopt bij elk daarvan vijf bolussen. Dat gebeurt anoniem, dus zonder medeweten van de deelnemers. Deze bolussen worden door een jury van 4 keurmeesters beoordeeld. In de keuring wordt onder meer beoordeeld op gaarheid, kleur, volume en structuur. Ook het uiterlijk en de 'mechanische kwaliteit' (blijft de vorm behouden bij het eten) en natuurlijk de smaak tellen mee. Bolussen die aan deze wedstrijd meedoen moeten altijd minstens 60 gram en ten hoogste 80 gram wegen. Op de wedstrijddag zelf (2 à 4 weken later) levert elke deelnemende bakker acht bolussen in, die eveneens door een jury van 4 keurmeesters gekeurd worden. De helft van de score is gebaseerd op de blinde keuring, de andere helft op de bolussen die op de wedstrijddag worden ingebracht. Er zijn dus twee verschillende momenten waarop de keuring plaatsvindt. De bolus met het hoogste gemiddelde score is de uiteindelijke winnaar. Uit de uitslagen wordt de top vijf bekendgemaakt. De winnaar krijgt de Bolustrofee en mag zich een jaar lang 'Beste Zeeuwse Bolusbakker' noemen. Het aantal deelnemende bakkers loopt terug omdat het aantal ambachtelijke bakkers minder wordt, maar ook omdat de bedrijfsvoering de personele belasting van een wedstrijddag soms moeilijk kan toelaten.
In 2016 werd de opzet van de wedstrijd uitgebreid met een extra consumentenkeuring; ook het publiek mocht zijn oordeel geven over de drie winnaars van de eerste twee ronden. De score wordt bepaald uit 0,7 maal de professionele waardering en 0,3 maal die van het publiek. Hiervoor werd op 28 mei een zogenoemde ''Bolusdag'' georganiseerd, waarop de nummers 1, 2 en 3 uiteindelijk door de consumenten werden bepaald.<ref>[http://www.nbov.nl/view.cfm?page_id=76083 Verslag van de Beste Bolusbakker 2016 (NBOV.nl)]</ref>
Regel 32:
In 2018 werd de wedstrijd gehouden in Rilland en de Bolustrofee uitgereikt door tv-presentatrice [[Anita Witzier]].
In 2019 heeft de NBOV om organisatorische redenen besloten om de Boluswedstrijd niet te houden, met het voornemen om in het voorjaar van 2020 de draad weer op te pakken.
Winnaars waren:
Regel 92 ⟶ 93:
|'''1988'''<ref>[http://www.delpher.nl Delpher Krantenarchief: De Telegraaf van 21 januari 1988 (pagina T4): De allereerste boluswedstrijd in Veere]</ref>|| 19 januari || 82 || Honders (Yerseke) || || || ||
|}
Bakkerij Bliek uit Middelburg noemt zich ook wel "The Master Bakery", met filialen in Arnemuiden, Domburg, Middelburg, Oost Souburg, Tholen
=== Leerlingbakkers ===
Regel 121 ⟶ 122:
* Zeeuwse bolussen worden ook wel jikkemi(e)nen genoemd. Jikkemine is een variant van de meisjesnaam Jacomina. Het verband met het gebak is volgens het ''Zeeuws etymologisch woordenboek'' onduidelijk, maar het verhaal gaat dat een boer uit Zuid-Beveland eind 19e eeuw voor zijn vrouw op de dinsdagse markt [[krakeling (koek)|krakelingen]] (een andere aanduiding voor bolussen) moest kopen. Toen hij dat een keer vergeten was kreeg hij er van haar van langs. Haar naam was Jikkemien en daar zou de naam voor de bolus zijn ontstaan.<ref>Nieuwsblad van het Noorden, 3 september 1982, pagina 31</ref>
* Een ander verhaal gaat over een bakker in Zeeland die meer dan 150 jaar geleden al spelenderwijs de bolus ontwikkelde. Hij had twee dochters, Jikke (Jacoba) en Mina en noemde de nieuwe creatie Jikkemina. Hij hield daarbij twee bolussen met de onderkant tegen elkaar en legde de bolussen zijn leven lang twee aan twee in de bakkerijwinkel.
* Vanwege de gelijkenis in vorm wordt een [[ontlasting|drol]] soms ook wel bolus genoemd. Andersom worden bolussen in [[Zeeuws-Vlaanderen]] vaak "drol'n" genoemd<ref name ="Zeeuwse Ankers" />.
* Op 31 oktober 1992 bakte bakker Spellier uit Sluis een 'Megabolus' met een diameter van 964 mm waarvan de opbrengst ten goede kwam van de actie "Sluis helpt Roemenië".
* Harry Bolus (1834-1911) was een Engelsman uit Nottingham. Hij was beroemd als botanicus, als schilder van planten en bloemen, als beurshandelaar en als filantroop. Veel planten en bloemen zijn naar hem vernoemd door de toevoeging ''bolusia-''. Hij stichtte de Bolus Bros. Comp en met het fortuin dat hij daarmee maakte kon hij een omvangrijke botanische collectie en bibliotheek opbouwen. Zijn bezittingen heeft hij geschonken aan de Cape Town University.<ref>[http://blog.seniorennet.nl/lecercleklercq/archief.php?ID=35001 Le Cercle Klercq ''Een bolus vor bie de koffie'']</ref>
| |||