Vanuit de middeleeuwen is onder meer de [[cosmaten]]techniek bekend, waarbij op geraffineerde wijze geometrische figuren werden ingelegd.
==Technieken==
Men kan een mozaïek op twee manieren vervaardigen. De eerste manier is door het ter plaatse erop te zetten en vervolgens aan te brengen op de ervoor bestemde plaats. Deze techniek vereist echter een grote vaardigheid en is inspannend, omdat de maker voortdurend gebukt op de vloer moet zitten, en alle tegeltjes één voor één moet bevestigen.
Een andere methode is het maken van een [[karton (kunst)|sjabloon]] op een stuk papier, karton of stof. Vervolgens worden de steentjes op de sjabloon gelijmd. Dit werk kan in een [[atelier]] elders worden gedaan. De sjabloon is het spiegelbeeld van de uiteindelijke afbeelding. Het leggen gebeurt door het mozaïek met de sjabloon naar boven in het cement te drukken.
Mozaïeken die op deze manier zijn vervaardigd zijn over het algemeen vlakker dan mozaïeken die direct op de vloer zijn aangebracht.
Het gebruik van sjablonen is met name praktisch voor het vervaardigen van sierranden met geometrische patronen. De Romeinse mozaïekleggers pasten ook een combinatie van technieken toe, waarbij de belangrijkste voorstelling ter plaatse werd gelegd, terwijl de ornamenten en omlijsting door middel van sjablonen werden aangebracht.
Tegenwoordig kan men mozaïeken kopen waarbij de losse steentjes of tegeltjes op een stuk gaas zijn gelijmd. Dit gaas wordt, in tegenstelling tot de sjabloon, direct tegen de wand of vloer aangebracht waarop het mozaïek wordt bevestigd. Hierna wordt de specie of kalk aangebracht waarmee het mozaïek bevestigd wordt.
