Klittenband: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Klaas1978 (overleg | bijdragen)
→‎Sterkte: De chemische bestendigheid van staal is meestal slechter dan die van kunststof. De meeste staalsoorten zijn bijvoorbeeld niet bestand tegen sterke zuren.
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
[[Bestand:Velcro.jpg|300px|thumb|Klittenband (velcro): haakjes (links) en lusjes (rechts).]]
'''KlittenbandKlitterband''' of '''velcro''' is een sluiting of verbinding die losgetrokken kan worden, onder andere bij kledingstukken.
 
==Geschiedenis==
[[Bestand:Arctium lappa01 detail.jpg|300px|thumb|Haakjes van een [[klit]] (detail)]]
KlittenbandKlitterband is een uitvinding van de Zwitser [[Georges de Mestral]]. Hij kwam in [[1941]] op het idee, nadat hij zich verbaasde over hoe moeilijk hij [[klit]]ten uit zijn kleding en uit de vacht van zijn hond kreeg, die zich daar hadden verzameld tijdens hun gezamenlijke dagelijkse wandeling. Hij merkte op dat klitten zijn overdekt met kleine haakjes, waarmee ze zich in de kleding en de vacht vastgrepen. Mestral zag mogelijkheden en ontwikkelde – met veel tijd en moeite – een sluitingssysteem dat hij in [[1951]] in [[Zwitserland]] patenteerde. Patenten in diverse andere landen volgden, waaronder in [[1955]] in de [[Verenigde Staten]].
 
===Naamgeving===
Mestral noemde zijn uitvinding '''Velcro''', een samentrekking van de Franse woorden ''velours'' ([[fluweel]]) en ''crochet'' ([[haak]]je).<ref name="OED">"Velcro." ''The Oxford English Dictionary''. 2nd ed. 1989.</ref><ref name="swissinfo">{{cite web |last = Stephens |first = Thomas |title = How a Swiss invention hooked the world |publisher = swissinfo.ch |date = 2007-01-04 |url = http://www.swissinfo.ch/eng/search/Result.html?siteSect=882&ty=st&sid=7402384 |accessdate = 2008-05-09}}</ref> De merknaam Velcro is in de meeste landen een gedeponeerd handelsmerk. In veel talen, zoals het [[Engels]] en het [[Frans]], is klittenband vooral ([[Spreektaal|spreektalig]]) onder die naam bekend. In het Engels is de algemene term ''hook and loop fastener'' en in het Frans ''bande autoagrippante'', maar die termen zijn weinig bekend bij het grote publiek. Ook in het [[Belgisch-Nederlands|Zuid-Nederlands]] gebruikt men vaak de merknaam velcro als algemeen woord voor klittenband. In het [[Nederlands in Nederland]] en in andere talen, zoals [[Duits]] en [[Zweeds]], is dit niet zo. Daar gebruikt men respectievelijk ''klittenbandklitterband'', ''Klettverschluss'' en ''kardborreband''.
 
===Producent===
Regel 13:
 
==Werkingsprincipe==
KlittenbandKlitterband bestaat uit twee lagen: een "haakzijde", die bestaat uit een stuk textiel bedekt met kleine haakjes en een "luszijde", bedekt met nog kleinere harige lusjes. Oorspronkelijk werd polyamide toegepast, later ook andere kunststoffen. Worden de lagen samengedrukt, dan haken de haakjes zich in de lusjes en de zaak zit vast. Wordt de sluiting losgetrokken, dan maakt die het karakteristieke scheurende geluid. Er bestaan ook varianten met haakjes op beide lagen.
 
==Sterkte==
De sterkte van een klittenbandverbindingklitterbandverbinding hangt samen met:
*het oppervlak van de verbinding (de grootte van de gebruikte stukken klittenbandklitterband)
*de mate waarin de haakjes zich hebben ingebed in de lusjes (hoe goed de sluiting is aangedrukt)
*de aard van de verbonden oppervlakken (stijf of flexibel)
Regel 24:
De verbinding van twee stijve oppervlakken is uitzonderlijk sterk, omdat een scheidende kracht gelijkelijk over de haakjes wordt verdeeld. Is één of beide delen flexibel, zoals bij textiel, dan kunnen zij met een "afschillende" beweging, haaks op de verbinding, gemakkelijk worden losgetrokken. Wordt op een flexibel deel een kracht parallel op het verbindingsvlak uitgeoefend, dan is de verbinding even sterk als bij stijve delen. Zowel bij stijve als flexibele oppervlakken is het zijdelings verschuiven van de verbinding vrijwel onmogelijk.
 
Er is ook klittenbandklitterband gemaakt van veren[[Staal (legering)|staal]]. Het is sterk en flexibel en het is bestand tegen hoge temperaturen.<ref>[http://www.metaalmagazine.nl/nieuws/id12489-klittenband-uit-staal-kan-tegen-800-c.html Metaalmagazine, ''Klittenband uit staal kan tegen 800 °C,'' september 2009]</ref>
 
==Toepassingen==
Regel 35:
*in toneelkostuums, als zeer snel omkleden een vereiste is.
 
Er wordt onderzoek gedaan naar "stil klittenbandklitterband" voor toepassing in militaire kleding.
 
==Trivia==
*In de aflevering "Carbon Creek" van het sciencefictionverhaal [[Star Trek: Enterprise]] komt de uitvinding velcro heel even in beeld. Een buitenaardse levensvorm van de planeet Vulcan gaat in de jaren vijftig met een stukje velcro uit hun gecrashte ruimteschip naar een uitvinderskantoor en krijgt voor dit stukje velcro een groot bedrag. Hiermee wordt gesuggereerd dat velcro een buitenaardse uitvinding is en die naar de aarde is gebracht door buitenaardsen.
 
*In aflevering vijf van [[Penn & Teller]] ''Tell a Lie'' proberen twee monstertrucks twee stukken klittenband (gemonteerd op twee ijzeren platen) uit elkaar te trekken. Dit lukt echter niet, hetgeen aantoont hoe sterk klittenbandklitterband bij zijdelings uit elkaar trekken kan zijn.
 
{{Appendix}}