|
'''Periodisering''' is een manier om de [[geschiedenis]] en de [[archeologie]] in te delen. Vanwege de enorme omvang van het beschikbare bronnenmateriaal is zonder ordening het bestuderen van beide wetenschappen in hun totaliteit onmogelijk. Elke [[historicus]] of archeoloog is genoodzaakt een periodisering aan te brengen door in zijnhet materiaal (– en daarmee in zijnde weergave van de geschiedenis) – een onderverdeling te maken op basis van gemeenschappelijke kenmerken. Deze ordening kan chronologisch, thematisch of een combinatie van beide aspecten zijn.
== Geschiedenis ==
Het begin en het einde van een periode worden aangegeven met grote gebeurtenissen. Op verschillende plaatsen betekenen dezelfde begrippen andere tijden. In de Europese geschiedenis is de [[Oudheid]] bij het ontstaan van de klassieke [[Oude Griekenland|Griekse beschaving]] in ±rond 800 v.Chr tot de val van het [[West-Romeinse Rijk]] in 476, maar in [[Periodisering van de Chinese geschiedenis|China]] loopt de [[Chinese oudheid|Oudheid]] van 841 v.Chr. tot 220 n.Chr. In de Europese geschiedenis bestaan de [[Middeleeuwen]] van de val van het West-Romeinse Rijk in ±rond 500 tot de val van het [[Byzantijnse Rijk]] in 1453, maar in China lopen de [[Chinese Middeleeuwen|Middeleeuwen]] van 220 n.Chr. tot 600 of tot 960.
Periodisering kan verschillen per historicus, afhankelijk van waar deze een transformatie ziet en welk belang deze daar aandaaraan hecht. Enkele periodiseringen hebben daarbij een grotere navolging gekregen. Door de tijd heen is daar kritiek op gerezen, zoals op het begrip Middeleeuwen, dat wel wordt gezien als zelfverheerlijking van humanistische geleerden, waarbij deze de eigen tijd en de als inspiratie geldende Oudheid als superieur beschouwden ten opzichte van de tussenliggende tijd.
=== Bekende periodiseringen ===
[[Kerkvader]] [[Hiëronymus van Stridon|Hiëronymus]] (ca. 347 - 419/420) introduceerde een periodisering van de wereldgeschiedenis die gebaseerd was op het Bijbelboek [[Daniël (boek)|Daniël]]. Hierin wordt koning [[Nebukadnezar II|Nebukadnezars]] droom uitgelegd door [[Daniël (Hebreeuwse Bijbel)|Daniël]]. De koning zou een schrikwekkend beeld hebben gezien met een hoofd van zuiver goud, borst en armen van zilver, buik en lendenen van koper, benen van ijzer en de voeten deels van ijzer deels van leem. Het beeld zou hierna langzaam ineen storten. Volgens Daniël stond het rijk van Nebukadnezar voor het gouden hoofd, maar na hem zou de neergang beginnen met een zilveren koninkrijk, gevolgd door een derde koninkrijk van koper. Het vierde koninkrijk zou hard als ijzer zijn, gevolgd door het eeuwige rijk Gods.
|}
=== Moderne periodiseringen ===
Over de mogelijke periodiseringen bestaat in onze tijd geen [[wetenschappelijke consensus]] onder historici. Uiteindelijk zal de periodisering en de terminologie in belangrijke mate afhangen van de invalshoek die wordt gehanteerd. Een voorbeeldje maakt dit duidelijk. Zo spreken hedendaagse historici zowel over ''Moderne tijd'' en ''Nieuwe tijd'' als over ''Ancien régime'', waarmee ze grosso modo dezelfde periode kunnen bedoelen. Indien men aan het cultuurfenomeen [[renaissance]] een beslissende betekenis toekenttoewordt gekend, dan situeert het omslagpunt van de Moderne tijd zich waarschijnlijk al omstreeksrond [[1400]]. De historicus die het belang van de [[ontdekkingsreizen]] wil beklemtonen, zal daartegenover eerder kiezen voor [[1492]]. De Franse historicus [[Fernand Braudel]] verkoos dan weer om, op basis van studies naar onder meer de golf van prijsbewegingen, voor een begintijdvaktijdvak 1450-1650, wat hij de "[[lange zestiende eeuw"]] noemde. Uiteindelijk heeft [[Johan Huizinga]] een punt als hij zegtstelde dat vage en globale periodeaanduidingen te verkiezen zijn, omdat elke aanduiding en periodisering omstreden is en nooit meer is dan een hulpmiddel voor de historicus.
== Archeologie ==
| 