Noord-Korea: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k |{{Largethumb}}| is redundant, gebruik voortaan |thumb|
Regel 51:
== Geografie ==
=== Fysieke kenmerken ===
[[Bestand:0409 - Nordkorea 2015 - Kumgang Gebirge (22961925095).jpg|{{largethumb}}thumb|[[Kumgangsan]] aan de oostkust.]]
[[Bestand:Hwanghae-Province-Scenery.jpg|{{largethumb}}thumb|Landschap in de provincie [[Hwanghae (voormalige provincie)|Hwanghae]].]]
Het grondgebied van Noord-Korea beslaat het noordelijk deel van het [[Koreaans Schiereiland]]. Het landschap wordt gekenmerkt door vele gebergten waarvan de Nangnim-sanmaek het voornaamste is. De hoogste berg is de [[Paektusan]] (2774 m). Dit bergland, dat 80% van het land beslaat, kent een relatief onvruchtbare grond. Aan de oostkust houden de bergen abrupt op bij de zee, maar in het westen zijn er bescheiden vlakten waarvan die bij [[Pyongyang]] het grootste is. Opvallend is verder de afwezigheid van meren in het land. Het grootste deel van de bevolking leeft op de [[kustvlakte]]n en in de bergdalen; deze gebieden beslaan ongeveer 25% van het landoppervlak.
 
Regel 66:
== Demografie ==
=== Bevolkingskenmerken ===
[[Bestand:Pyongyang western view April 2010.jpg|{{largethumb}}thumb|[[Pyongyang]] is behalve de hoofdstad ook de stad met de meeste inwoners van Noord-Korea.]]
De Noord-Koreaanse bevolking ({{statsland-schattingkort}}) wordt gevormd door de nazaten van wat oorspronkelijk waarschijnlijk [[immigrant]]en uit het noordoostelijk deel van [[Azië]] waren. Korea heeft vrijwel geen etnische diversiteit. [[Koreaans]] is de nationale taal.
 
Regel 91:
 
=== Onderwijs ===
[[Bestand:Laika ac Mangyongdae School Children's Palace (11985523363).jpg|{{largethumb}}thumb|Noord-Koreaanse schoolkinderen]]
Het onderwijs in Noord-Korea is sterk gecentraliseerd en volledig onder controle van de Noord-Koreaanse staat. Onderwijs is gratis en verplicht voor kinderen van 6 tot 17 jaar en is verdeeld in basisonderwijs en secundair onderwijs.<ref>https://web.archive.org/web/20180206141208/http://nkinfo.unikorea.go.kr/nkp/main/portalMain.do</ref> Volgens een Noord-Koreaanse census in 2008 heeft 77% van de mannen tussen 30 en 34 jaar en 79% van de vrouwen een diploma van het secundaire onderwijs. Uit diezelfde census bleek ook dat vrijwel 100% van de bevolking kan lezen en schrijven.<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20130925163313/http://www.prb.org/Publications/Articles/2010/northkorea-population.aspx North Korea Census Reveals Poor Demographic and Health Conditions], Population Reference Bureau (gearchiveerd)</ref>
 
Het basisonderwijs en secundair onderwijs leggen de nadruk op de Koreaanse taal en geschiedenis van de natie, wiskunde en natuurwetenschappen, sport en kunst, en, bovenal, op het gedachtegoed van de Noord-Koreaanse staat. De Juche-ideologie en het leven en de ideologie van Kim Il-sung, Kim Jong-il en Kim Jong-un worden uitgebreid behandeld. Verder gebruikt het onderwijs ook haatvolle propaganda om een verstoord wereldbeeld te creëren.<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20180126131026/http://pscore.org/newest/en/resources/forced-to-hate/ Forced to hate], PSCORE (gearchiveerd)</ref>
 
Na de verplichte 11 jaar onderwijs gaan de meeste studenten het leger in of meteen aan het werk. Een klein gedeelte van de bevolking gaat naar het hoger onderwijs. Noord-Korea heeft verscheidene universiteiten, waarvan de Kim Il Sung Universiteit het bekendst is. Door zware corruptie is de universiteit over het algemeen alleen bereikbaar voor de elite.<ref>{{en}} [http://cdn.loc.gov/master/frd/frdcstdy/no/northkoreacountr00word/northkoreacountr00word.pdf North Korea: a country study], Federal Research Division, Library of Congress, 2008 (red. Robert L. Worden)</ref>
Regel 121:
Noord-Korea heeft een bijzonder slechte naam op het gebied van [[Rechten van de mens|mensenrechten]].<ref>{{meertalig}} [http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/CoIDPRK/Pages/ReportoftheCommissionofInquiryDPRK.aspx Report of the Commission of Inquiry on Human Rights in the Democratic People's Republic of Korea], UNHRC</ref> Tegenstanders van het regime worden vervolgd en naar [[concentratiekamp]]en verbannen. Ook komt het voor dat als één persoon uit een familie naar een concentratiekamp gestuurd wordt, zijn hele familie ook wordt geïnterneerd.<ref>[http://nos.nl/artikel/193812-ik-ben-de-ratten-oprecht-dankbaar.html 'Ik ben de ratten oprecht dankbaar'], NOS, 26 oktober 2010</ref> Er heerst grote voedselschaarste, grondrechten als [[godsdienstvrijheid]] en [[vrijheid van meningsuiting]] ontbreken en elke (vermeende) blijk van gebrek aan loyaliteit aan de leiders van het land kan leiden tot bestempeling als een dissident, met ernstige gevolgen van dien. Burgers mogen niet vrij rondreizen in het land. Ook buitenlanders mogen niet vrij rondreizen; toeristen zijn verplicht de gehele reis twee officiële gidsen bij zich te hebben.<ref>{{en}} [http://www.refworld.org/docid/4d3e801a0.html World Report 2011 - North Korea], gepubliceerd door Human Rights Watch op 24 januari 2011, via de website van de UNHCR</ref>
 
In Noord-Korea zijn enkele [[concentratiekamp]]en aanwezig. Voorbeelden hiervan zijn die gelegen nabij [[Concentratiekamp Yodok|Yodok]] (kamp 15) en [[Concentratiekamp Hoeryong|Hoeryong]] (kamp 22). De situatie verschilt per kamp. De straffen variëren van dwangarbeid waarbij het verboden is te spreken of te lachen, de hele dag stilzitten tot ernstige mishandeling en marteling. Er zijn getuigenverslagen waarin gemeld werd dat er (chemische) wapens worden getest op gevangenen, waaronder gezinnen met kinderen.<ref>{{en}} [http://www.guardian.co.uk/world/2004/feb/01/northkorea Revealed: the gas chamber horror of North Korea's gulag], ''The Guardian'', 1 februari 2004</ref> Schattingen van het aantal mensen dat in concentratiekampen opgesloten zit variëren van 150.000 tot 200.000 (dat is 1% van de bevolking).<ref name="NYT">{{en}} {{CiteCiteer newsnieuws|last=McDonald|first=Mark|title=North Korean Prison Camps Massive and Growing|url=http://www.nytimes.com/2011/05/05/world/asia/05korea.html|accessdate=5 mei 2011|newspaper=The New York Times|date=4 mei 2011}}, [https://web.archive.org/web/20110504231550/http://www.amnesty.org/en/news-and-updates/images-reveal-scale-north-korean-political-prison-camps-2011-05-03 Images reveal scale North Korean political prison camps], [[Amnesty International]], 3 mei 2011 (gearchiveerd)</ref> De Noord-Koreaanse overheid ontkent het bestaan van kampen.
 
De Hoge Commissaris voor Mensenrechten van de VN, [[Navanethem Pillay|Navi Pillay]], deed op 14 januari 2013 een oproep om te komen tot een internationaal onderzoek naar de schendingen van de mensenrechten in Noord-Korea, die volgens haar al tientallen jaren geschieden in de vorm van verkrachtingen, martelingen, standrechtelijke executies en slavenarbeid.<ref>{{en}} [http://perseus-strategies.com/wp-content/uploads/documents/news/OHCHR1-14-13.pdf Pillay urges more attention to human rights abuses in North Korea, calls for international inquiry], United Nations Human Rights, 14 januari 2013, via de website van Perseus Strategies</ref>
Regel 128:
 
=== Defensie ===
[[Bestand:Tank in the DPRK Victory Day Parade.jpg|{{largethumb}}thumb|Tanks en soldaten van het [[Koreaans Volksleger]] tijdens een militaire parade]]
[[Bestand:DMZ seen from the north, 2005.jpg|{{largethumb}}thumb|De Noord-Koreaanse zijde van de Joint Security Area in de [[DMZ Korea|DMZ]], gezien vanaf de Noord-Koreaanse zijde]]
Noord-Korea is zwaar gemilitariseerd.<ref>Landenstudie Noord-Korea van het US Library of Congress, p. 237 en verder; zie externe link</ref> Het heeft na [[Volksrepubliek China]], de [[Verenigde Staten]] en [[India]] de grootste strijdmacht ter wereld. Het grootste deel hiervan is geconcentreerd in een strook van circa 80 kilometer ten noorden van de [[DMZ Korea|DMZ]]. De strijdmacht telt 1,2 miljoen actieve militairen en verder kan het land rekenen op ruim 5 miljoen [[paramilitair]]en en [[Militaire reserve|reservisten]]. Op een totale bevolking van circa 24 miljoen, is 5% van de bevolking in dienst van defensie. Hierdoor heeft het land de grootste verhouding militairen/inwoners ter wereld. De kosten voor defensie bedroegen, volgens eigen opgave, ongeveer 16% van de totale overheidsuitgaven in 2009-2010.<ref>{{en}} {{Citeer web|url=http://kcna.co.jp/item/2010/201004/news09/20100409-10ee.html |title= ''Korea News Service'', Overzicht overheidsbudget 2009 en 2010 – 9 april 2010|accessdate=19 juni 2011 |dodeurl=ja |archiefurl=https://web.archive.org/web/20100413201457/http://www.kcna.co.jp/item/2010/201004/news09/20100409-10ee.html |archiefdatum=13 april 2010}}</ref>
* Landmacht: Met ruim 1 miljoen soldaten heeft Noord-Korea het op twee na grootste landleger ter wereld. Ongeveer 70% hiervan is gestationeerd ten zuiden van Pyongyang en [[Wŏnsan]] en ten noorden van de DMZ. Met 13.500 stukken [[geschut]] wordt Noord-Korea niet gepasseerd door enig ander land wat [[artillerie]] betreft. Het leger beschikt over 3700 lichte en middelzware tanks. Dit betreft vooral gedateerd, voormalig [[Sovjet-Unie|Sovjet]]-materieel als de [[PT-76]], [[T-54]], [[T-55]], [[T-59]] en [[T-62]]. Er rijden 2300 [[pantserwagen]]s waarbij de verouderde [[BTR-40|BTR]] de ruggengraat vormt. Ondanks het verouderde materieel vormt het leger nog steeds een bedreiging vanwege de omvang en positionering direct ten noorden van de [[DMZ Korea|DMZ]].<ref>{{en}} {{Citeer web|url=http://armed-services.senate.gov/statemnt/2006/March/Bell%2003-07-06.pdf| title=Verklaring Generaal BB Bell aan VS Senaat, datum 7 maart 2006|accessdate=19 juni 2011|dodeurl=ja|archiefurl=https://web.archive.org/web/20060404015318/http://armed-services.senate.gov/statemnt/2006/March/Bell%2003-07-06.pdf|archiefdatum=4 april 2006}}</ref>
Regel 138:
 
== Economie ==
[[Bestand:North Korea tractor.jpg|{{largethumb}}thumb|links|Vanwege het streven naar [[autarkie]] is de voedselproductie een belangrijk deel van de Noord-Koreaanse economie, al zijn grote delen van het land niet geschikt voor landbouw.]]
Het [[economie|economisch]] beleid van het regime is eveneens sterk gecentraliseerd en door de overheid gestuurd en is gericht op zelfvoorziening en een minimum aan buitenlandse handel, mede gebaseerd op de door Kim Il-sung ontwikkelde [[Juche]]-ideologie, die er onder meer van uitgaat dat ieder land zichzelf kan en moet redden. Noord-Korea is evenwel de facto een [[Kapitalisme|kapitalistisch]] land, waar zwarte markten een zeer grote rol spelen.<ref>De koning is dood. Leve de koning? - UV Leiden (pagina niet meer beschikbaar)</ref><ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2011/11/07/het-noord-korea-van-kim-jong-il-is-de-facto-een-kapitalistische-12043916-a949733 Het Noord-Korea van Kim Jong-il is de facto een kapitalistische natie], ''NRC'', 7 november 2011 <!-- Archieflink: https://web.archive.org/web/20130531015610/http://archief.nrc.nl/index.php/2011/November/7/Overig/14/Het+Noord-Korea+van++Kim+Jong-il++is+de+facto+een+kapitalistische+natie/check%3DY --></ref> Op de zwarte markten is het mogelijk eten, buitenlandse dvd's en muziek, dvd-spelers en meer te kopen.<ref>{{en}} [http://www.marketplace.org/topics/world/north-korea-fragile-economy-after-kim-jong-il North Korea: A fragile economy after Kim Jong-il], Marketplace</ref> De overheid en de elite houden zich vooral bezig met internationale handel en het aantrekken van buitenlandse investeringen.
 
Noord-Korea publiceert zelf nauwelijks economische gegevens. De [[centrale bank]] van [[Zuid-Korea]], de Bank of Korea, vult deze leemte voor een deel in. Vanwege het gebrek aan harde gegevens zijn de uitkomsten schattingen. In 2011 was het [[bruto nationaal product]] (bnp) van Noord-Korea zo'n 32,4 miljard [[Noord-Koreaanse won]], dat is gelijk aan 2,6% van het Zuid-Koreaanse bnp.<ref name="BoKNK">Bank of Korea: Economie Noord-Korea in 2011, 8 juli 2012 [http://eng.bok.or.kr/contents/total/eng/boardView.action?boardBean.brdid=11043&boardBean.rnum=8&menuNaviId=634&boardBean.menuid=634&boardBean.cPage=1&boardBean.categorycd=0&boardBean.sdt=&boardBean.edt=&boardBean.searchColumn=&boardBean.searchValue= link naar Artikel, geraadpleegd 15 juli 2012]{{Dode link|datum=juni 2018 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Per hoofd van de bevolking was dit 1,334 miljoen [[Noord-Koreaanse won]], rond de 1200 Amerikaanse dollar, of 5,3% van het niveau dat in het zuidelijke buurland werd behaald. Zuid-Korea telt tweemaal zoveel inwoners waardoor het verschil kleiner wordt. De economische groei bedroeg zo'n 0,8% in 2011;<ref name="BoKNK" /> de landbouwsector profiteerde van goede oogsten, maar de industriële groei viel tegen. De Noord-Koreaanse [[Uitvoer (handel)|uitvoer]] was ongeveer $ 2,8 miljard en de invoer $ 3,5 miljard. De handel tussen beide Korea's bedroeg in totaal zo'n $ 1,7 miljard, dit was een daling van 10% ten opzichte van het jaar ervoor.
 
De landbouw is met een aandeel van 23% een belangrijke economische activiteit,<ref name="BoKNK" /> in Zuid-Korea is het aandeel slechts 2,7%. De industrie is in Zuid-Korea met een aandeel van 31% veel belangrijker dan in Noord-Korea met een aandeel van 21%.<ref name="BoKNK" /> [[Mijnbouw]] komt in Zuid-Korea nauwelijks voor, maar maakt 10% uit van de Noord-Koreaanse economie. Diensten hebben een aandeel van 29% in vergelijking tot 58% in Zuid-Korea.<ref name="BoKNK" />
 
=== Energievoorziening ===
[[Bestand:Pyongyang Metro-1.jpg|{{largethumb}}thumb|De [[metro van Pyongyang]].]]
In 2014 produceerde het land 21 miljoen [[ton olie-equivalent]] (Mtoe), voor 89% kolen. (1Mtoe = 11,63 TWh, miljard kilowattuur). Dat was meer dan nodig voor de energievoorziening, het [[Internationaal_Energieagentschap#Terminologie_in_energiestatistiek|TPES]] (''total primary energy supply''): 12 Mtoe. Het land exporteerde 9 Mtoe fossiele brandstof meer dan het importeerde. Van de energie ging ongeveer 2 Mtoe verloren bij conversie in de energie-industrie. Voor eindgebruikers resteerde 10 Mtoe waarvan 1,2 Mtoe = 13 TWh elektriciteit<ref>{{en}}[https://www.iea.org/classicstats/statisticssearch/report/?country=KOREADPR&product=balances&year=2014 IEA - Report N-Korea: balances for 2014]</ref> die voor 73% met waterkracht opgewekt werd.<ref>{{en}}[https://www.iea.org/classicstats/statisticssearch/report/?country=KOREADPR&product=ElectricityandHeat&year=2014 IEA - Report N-Korea: electricity and heat for 2014]</ref>
 
De uitstoot van kooldioxide was 38 megaton, dat is 1,5 ton per persoon,<ref>{{en}}[https://www.iea.org/classicstats/statisticssearch/report/?year=2014&country=KOREADPR&product=Indicators IEA - Report N-Korea: indicators for 2014]</ref> veel minder dan het wereldgemiddelde 4,5 ton per persoon.<ref>{{en}}[https://www.iea.org/classicstats/statisticssearch/report/?year=2014&country=WORLD&product=Indicators IEA - Report World: indicators for 2014]</ref>
Regel 157:
 
== Cultuur ==
[[Bestand:Pyongyang montage.png|{{largethumb}}thumb|[[Pyongyang]]]]
 
=== Eten en drinken ===
De [[Koreaanse keuken]], gericht op de eenvoudige mens, is gebaseerd op [[rijst]], [[groente]]n, [[vissen (dieren)|vis]], [[zeewier]] en [[tofoe]] (''dubu'' in het Koreaans). Typische Koreaanse maaltijden staan bekend om het grote aantal bijgerechten (''banchan'') die [[rijst]], [[soep (voedsel)|soep]] en ''[[kimchi]]'' (gefermenteerde groenten) vergezellen. Drie, vijf of soms wel twaalf bijgerechten worden geserveerd, afhankelijk van de gelegenheid. Koreaans eten verkrijgt zijn smaak door combinaties van [[sesam]]olie, [[Sojaboon|sojapasta]], [[sojasaus]], [[keukenzout|zout]], [[knoflook]], [[gember]] en het belangrijkste ingrediënt, [[Spaanse peper|chilipepers]], die de speciale pittige smaak geven. Overigens dient opgemerkt te worden dat de voedselvoorziening in Noord-Korea op een zeer laag peil staat en dat de meeste Noord-Koreanen zich geen uitgebreide maaltijden met veel bijgerechten kunnen veroorloven.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/hongersnood-drijft-noord-koreanen-tot-kannibalisme~ad98adc6/ 'Hongersnood drijft Noord-Koreanen tot kannibalisme'], ''AD'', 27 januari 2013, aangepast 18 februari 2016</ref>
Regel 168 ⟶ 169:
Het staatspersbureau is [[Korean Central News Agency]] (KCNA) en de staatstelevisie zender is [[Korean Central Television]] (KCTV).
 
Het eerste internetcafé in Noord-Korea werd geopend in 2002. De meeste Noord-Koreanen hebben geen toegang tot [[internet]], maar kunnen gebruikmaken van een landelijk publiek [[intranet]], dat de naam [[Kwangmyong]] draagt. Hiermee heeft men toegang tot landelijk nieuws, een e-maildienst en gecensureerde informatie van buitenlandse websites.<ref>{{en}}{{CiteCiteer newsnieuws|title=North Korea's IT revolution| first=Bertil|last=Lintner|date=24 april 2007|accessdate=11 mei 2007|publisher=Asia Times|url=http://www.atimes.com/atimes/Korea/ID24Dg01.html}}</ref> Na een bezoek van [[Kim_Jong-il|Kim Jong-il]], de vader van het huidige Noord-Koreaanse staatshoofd Kim Jong-un, aan China hebben de Chinezen een [[3G|3G-netwerk]] aangelegd in Noord-Korea. Na dat bezoek werd de provider Koryolink opgericht en vervolgens zouden de Chinezen 3G-hardware hebben geleverd. Dat gebeurde via het Chinese bedrijf Panda International, dat de apparatuur naar Noord-Korea bracht.
 
== Zie ook ==
Regel 186 ⟶ 187:
* {{Citeer web | auteur=Justin Vandeputte | titel=De denuclearizering van Noord-Korea: welke rol voor het internationaal recht? | uitgever=Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent | datum= | werk= | url=http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/787/167/RUG01-001787167_2012_0001_AC.pdf | bezochtdatum=2013-02-17 | taal=nl}}
;Referenties
{{referencesReferences}}
;Noten
{{referencesReferences|group=kleine-letter}}
}}
{{Navigatie landen Azië}}