Vegetatiezonering in gebergten: verschil tussen versies

De montane zone wordt gekenmerkt door bossen en een gemiddelde temperatuur tussen de 6 en 12&nbsp;°C.<ref>{{en}}{{aut|Holdridge, L.R.}}, 1947. Determination of world plant formations from simple climatic data. Science, 105, 367—368.</ref>

Boven de montane zone ligt de [[Subalpiene zone|subalpiene zone of gordel]] waar het het geboomte steeds dunner wordt. De bomen zijn hier kleiner en groeien krom. Dit heet in het Duits ''[[Krummholz]]'' (kromhout). De gemiddelde temperatuur in de Krummholz-zone ligt tussen de 3 en 6&nbsp;°C. Daar waar geen bomen meer kunnen groeien, ligt de [[boomgrens]].

Boven de boomgrens treft men de [[alpiene zone]] of [[bergtoendra]]. Deze zone wordt gedomineerd door grassen en lage struiken. De gemiddelde temperatuur van de alpiene zone ligt tussen 1,5 en 3&nbsp;°C. De alpiene zone heeft over de hele wereld een aantal gemeenschappelijke kenmerken. Er komen hier veel [[grassenfamilie|gras-]] en [[Cypergrassenfamilie|zeggesoorten]], [[mossen]] en[[korstmos]]sen voor die dichte pollen of "kussens" vormen. Deze alpiene soorten moeten [[Adaptatie (biologie)|aangepast]] zijn aan de omstandigheden van het alpiene milieu, zoals lage temperaturen, periodieke droogte, ultraviolette straling en een kort groeiseizoen.

[[Bestand:Forest on Gunung Batu Brinchang, Malaysia.jpg|{{largethumb}}thumb|Tropische bergbossen op ongeveer 2000 m boven de zeespiegel in [[Maleisië]] (Gunung Batu Brinchang)]]

[[Bestand:Cloud forest mount kinabalu.jpg|{{largethumb}}thumb|Nevelwoud op de helling van de [[Gunung Kinabalu]] (4095&nbsp;m) op Noord-Borneo (Oost-[[Maleisië]]).]]

De '''alpiene zone''' is in de [[montane ecologie]] de vegetatiezone in het [[hooggebergte]] die ligt boven de [[boomgrens]] en onder de [[sneeuwgrens]]. In de alpiene zone groeien geen [[boom (plant)|bomen]] meer.

De karakteristieke begroeiing in de alpiene zone zijn [[Alpenweide|alpiene graslanden en bergtoendra's]], in een milieu met sterke straling, veel wind, koude, langdurige sneeuwbedekking en ijsvorming. De vegetatie is daardoor laag en bestaat voornamelijk uit [[Vaste planten|overblijvende soorten]] als [[grassenfamilie|grassen]] en [[cypergrassenfamilie|zeggen]]. [[Eenjarige plant]]en zijn zeldzaam in deze biotoop en meestal zijn deze planten slechts een paar centimeter hoog, en hebben zwak ontwikkelde wortels. Andere veel voorkomende plantaardige levensvormen omvatten [[houtige plant]]en, zeer sterke pollenvormende grassoorten zoals ''[[Brachypodium]]'' en [[cryptogamen]], zoals [[mossen]] en [[korstmossen]].

Al deze soorten hebben zich aangepast aan de barre alpiene omgeving. Planten die als mos in dichte "kussens" bij elkaar zijn gekropen ontsnappen zo aan de werking van krachtige winden die een paar centimeter hoger vrij spel hebben. Vele bloeiende planten van de bergtoendra hebben dichte beharing op de stengels en bladeren als bescherming tegen de wind. [[Anthocyaan|Rood-gekleurde pigmenten]] zetten lichtstralen van de zon om in warmte. Bij sommige planten duurt het twee of meer jaar voordat er bloemknoppen gevormd worden. Deze knoppen overleven de winter onder het sneeuwoppervlak en openen zich in de daarop volgende kortdurende zomer waarna ze zaden produceren. De korstmossen hechten zich aan de bodem. Hun ingesloten eencellige [[algen]] beginnen bij een temperatuur van even boven 0&nbsp;°C met de [[fotosynthese]] terwijl de buitenste lagen van het schimmelgedeelte van de korstmos ruim voldoende water absorberen.

Door al deze aanpassingen aan het onvriendelijke klimaat, lijkt deze vegetatie zeer robuust. Feitelijk is deze vegetatie echter zeer kwetsbaar. Herhaalde betreding door mensen maakt deze planten kapot, daardoor blijven ze achter op de kale bodem, verdrogen en verwaaien. Herstel kan honderden jaren vergen.

Alpiene graslanden en bergtoendra's ontwikkelen zich daar waar door [[verwering]] bodems zijn gevormd waarop deze planten kunnen groeien. Omdat -net als de bergbossen- ook deze alpiene graslanden en bergtoendra's als eilanden liggen in een "oceaan" van lager gelegen gebieden met een zeer verschillend klimaat, hebben zich vaak op deze eilanden [[endemie (biogeografie)|endemische]] plantensoorten ontwikkeld als reactie op dit bijzonder koude, natte en overdadig door zonlicht beschenen milieu.

Voorbeelden van uitgebreide alpiene graslanden en [[scrubland]]s zijn: de [[Páramo]] van het [[Andes]]-gebergte, vegetaties in de bergen van [[Oost-Afrika|Oost-]] en [[Midden-Afrika]], op de [[Mount Kinabalu]] op [[Borneo]], de hoogste zones in de [[West-Ghats]] in [[Zuid-India]] en de centrale hooglanden van [[Nieuw-Guinea]]. Een unieke eigenschap van vele tropische, vochtige berggebieden is de aanwezigheid van gigantische rozetvormende planten uit een aantal plantenfamilies, zoals [[Lobelia]] ([[Afrotropisch gebied]]), [[Puya]] ([[Neotropische gebied]]) en [[Cyathea]] ([[Nieuw-Guinea]]).

Wanneer de omstandigheden droger zijn ontstaan graslanden, savannes en bossen, zoals in het [[Ethiopisch Hoogland]] en de montane steppen van het [[Tibetaans Hoogland]].

De '''nivale zone''' ([[Latijn]]: nix, sneeuw) is de hoogst gelegen zone in het [[hooggebergte]]; het gebied dat ligt boven de [[sneeuwgrens]]. In deze zone is de grond permanent bedekt met [[sneeuw]] en [[Landijs|ijs]]. Er kunnen geen [[Vaatplanten|hogere planten]] groeien. De nivale zone ligt boven de [[alpiene zone]].

* {{de}} {{aut|Adler, W., K. Oswald, R. Fischer}}, (1994) ''Exkursionsflora von Österreich.'' Ulmer Verlag, Stuttgart und Wien, {{ISBN |3-8001-3461-6}}

* {{de}} {{aut|Seybold S.}}, (2011) ''Schmeil-Fitschen. Die Flora Deutschlands und der angrenzenden Länder'' 95. Auflage, {{ISBN |978-3-494-01498-2}}