Lumparn: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Categorie:Geografie van Åland verwijderd; Categorie:Oppervlaktewater in Åland toegevoegd (HotCat.js) |
k https://onzetaal.nl/taaladvies/een-van-beiden/, replaced: één van de → een van de met AWB |
||
Regel 4:
[[Bestand:Lumparn.png|350px|miniatuur|Lumparn met de meteorietkrater in grijs]]
Het grootste deel van de baai bevat geen eilanden. Lumparn is gemiddeld 20 meter diep; het diepste punt is 35 meter en ligt aan de oostzijde. Het totale oppervlak is ongeveer 85 km².
Doordat de baai slechts door enkele smalle verbindingen met de [[Oostzee]] verbonden is, is het [[Saliniteit|zoutgehalte]] vaak nog wat lager dan het daar toch al niet erg zoute Oostzeewater. Er kan daarom gesproken worden van [[brak water]]. Doordat het land in deze regio elke eeuw ruim 70
== Ontstaansgeschiedenis ==
Lumparn bestaat uit een 9 km brede [[inslagkrater]] die 1 miljard jaar geleden ([[Proterozoïcum]]) is gevormd door een meteorietinslag. Aanvankelijk werd vermoed dat het een [[rift]] was. Maar op grond van opmerkelijke geologische bevindingen werd voor het eerst in 1979 verondersteld dat er een buitenaardse oorzaak aan ten grondslag zou kunnen liggen. Dit werd in 1992 officieel bevestigd<ref>{{en}}Svensson, N.B., Lumparn Bay: A meteorite impact crater in the Åland Archipelago, southwest Finland. Meteoritics, v. 28, pp. 445. 1993.</ref><ref>{{en}}Svensson, N.B., Lumparn - an impact crater on Åland, SW Finland and some effects of shock wave in the surrounding bed rock. Second International Workshop. Impact Cratering and Evolution of Planet Earth. The Identification and Characterization of Impacts. 1994.</ref>: er zijn in het zuidwestelijke deel van de baai [[Inslagmetamorfose#Stralenkegels|stralenkegels]] gevonden, die bewijzend zijn voor extreem krachtige [[Schokgolf|schokgolven]] die alleen bekend zijn van meteorietinslagen of [[kernexplosie]]s. Daarmee was het de vijfde aangetoonde inslagkrater op Fins grondgebied.<br />
De krater is gevuld met [[sediment]]. Dit is
[[Bestand:Lumparn (panorama).jpg|miniatuur|links|800px|Panorama over Lumparn, gezien vanaf de zuidkust. Op de horizon is nog net het land van [[Sund (Åland)|Sund]] te zien]]
| |||