[[Bestand:Arbeidsman.jpg|thumb|Getuigschrift van vervulling van de arbeidsdienstplicht uit 1943]]
De '''Nederlandse Arbeidsdienst (NAD)''' ''(of - in de spelling van die tijd - '''Nederlandsche Arbeidsdienst''')'' was een eerst vrijwillige en later verplichte [[Arbeitseinsatz|werkinzetdienst]] (''Arbeitseinsatz'') voor mannen en vrouwen in [[Nederland]] tijdens de [[Nederland_in_de_Tweede_WereldoorlogNederland in de Tweede Wereldoorlog#De_bezettingDe bezetting|Duitse bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog]].
== Belangen ==
Regel 7:
== Dienstplicht ==
[[Bestand:Werkkamp Diever1.jpg|thumb|250px|Gebouw in voormalig NAD-kamp Diever B]]
Toetreden tot de Nederlandse Arbeidsdienst was in aanvang op vrijwillige basis. Een toegetredene werd arbeidsman genoemd. Het was een aantrekkelijke regeling ter voorkoming van werkloosheid voor de 55.000 Nederlandse [[militair]]en. Deze werden opgeleid tot kader. Verder stonden de vrijwilligers niet in de rij. Per circulaire waren de Nederlanders in december 1940 opgeroepen om zich bij ééneen van de 1024 aanmeldbureaus van de NAD als vrijwilliger aan te melden. Weinigen maakten van deze oproep gebruik. Er reageerden meer vrouwen dan mannen.<ref>Gemeentearchief Midden-Drenthe</ref> Op 1 januari 1942 werd voor iedere Nederlander die in dat jaar 18 jaren werd en op het einde van dat jaar nog geen 23 was, de ongewapende [[dienstplicht]] ingevoerd, zowel voor mannen als voor vrouwen. In 1943 werd wat de mannen betreft ook daadwerkelijk de hele lichting van dat jaar opgeroepen. Vrouwen werden in de buurt van hun woonplaats aan het werk gezet en gingen bijvoorbeeld aardappels schillen voor de [[kazerne]]. Voor mannen werden ver van hun woonplaats kampen gebouwd. Zij werkten bij het aanleggen van wegen en kanalen en in de landbouw. De dienstplicht duurde een half jaar. Ook leerden de mannen [[exerceren]] met een schop aan de schouder. De training in de Nederlandse Arbeidsdienst was ''uiteindelijk'' erop gericht om de mannen op te leiden voor het graven van [[tankgracht|tankvallen]] en [[loopgraaf|loopgraven]] aan het [[Oostfront (Tweede Wereldoorlog)|oostfront]]. Aan het einde van de dienstplicht werd de mannen een contract voorgehouden voor deze werkzaamheden. Bijna iedereen weigerde om te tekenen. Na enige rake klappen te hebben geïncasseerd kon de weigeraar huiswaarts gaan. De kampen werden aangestuurd vanuit Amersfoort.
