Maasboulevard (Maastricht): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Vanaf 1965: stadsboulevard: spelling |
afbeelding vervangen op verzoek; aanvulling kerk Sint Pieter |
||
Regel 37:
{{Afbeelding combi
| align=left
| width=
| kop =
| afb1 = 2019 Maastricht, Maasboulevardtunnel.jpg
Regel 54:
{{Afbeelding combi
| align=left
| width=
| kop =
| afb1 =
| caption1 =
| afb2 = Maastricht, 10e boog Sint-Servaasbrug (Pijtak, 1850).jpg
| caption2 = De 'tiende boog' van de [[Sint Servaasbrug]], in 1850 ontdekt, in 2007 gereconstrueerd
}}
De Romeinse nederzetting Maastricht ([[Mosa Trajectum]])<ref group=noot>De naam 'Mosa Trajectum' wordt pas vanaf de middeleeuwen in de bronnen genoemd. Of dat ook werkelijk de naam van de Romeinse nederzetting was, is niet bekend.</ref> lag grotendeels buiten het tracé van de hedendaagse Maasboulevard. Ter hoogte van het [[Stokstraat (Maastricht)|Stokstraatkwartier]] lag de rivieroever omstreeks het begin van de [[christelijke jaartelling]] circa 80 m westelijker dan de huidige oever. Op dit punt stak de Romeinse hoofdweg van [[Keulen (stad)|Keulen]] naar [[Tongeren (stad)|Tongeren]] de Maas over.<ref group=noot> De naam ''[[Via Belgica]]'' voor deze weg is in de 20e eeuw door archeologen bedacht.</ref> De locatie van de [[Romeinse brug van Maastricht]] is aan de oostzijde van de Maasboulevard aangegeven door middel van een uitkijkplatform. Mogelijk bevinden zich onder het wegdek restanten van de westelijke [[brugpijler]]s.<ref group=noot>Door de geringe diepte van het in de 19e eeuw gegraven Kanaal Luik-Maastricht is het denkbaar dat de Romeinse bodemlaag ter plekke nog intact is. Ter weerszijden van het voormalige kanaal kunnen eveneens brugrestanten bewaard zijn gebleven. In 1982 werd oostelijk van de Eikelstraat aan de Houtmaas een kadeconstructie opgegraven.</ref> Na de verwoesting van de nederzetting omstreeks 270, verrees in 333 bij de westelijke aanlanding van de brug een versterkte burcht, het [[Castellum (Maastricht)|castellum van Maastricht]], waarvan grote delen zijn opgegraven. Aan de Houtmaas zijn de contouren van een castellumtoren in het plaveisel aangegeven. Op de
De [[vicus]] Maastricht kwam in de [[Merovingen|Merovingische]] tijd als handelsstad tot bloei. De Maas was in deze tijd een belangrijke handelsroute. Een groot deel van de handelsactiviteiten zal langs de Maasoevers hebben plaatsgevonden. Door natuurlijke [[Sedimentatie|aanslibbing]] en menselijk ingrijpen schoof de westelijke rivieroever op naar het oosten en werd op de plek van de Maasboulevard bewoning mogelijk. In 1275 stortte de oude Maasbrug in. Een nieuwe brug – de huidige [[Sint Servaasbrug]] – werd iets noordelijker gebouwd. Door de vele restauraties zijn maar weinig onderdelen van deze brug origineel. Wel werd in 1850 bij het graven van het [[Kanaal Luik-Maastricht]] de ongeschonden 'tiende boog' van de brug teruggevonden. Bij de reconstructie van de Maasboulevard in 2006 bleken de stenen van deze boog dermate aangetast, dat herbouw met nieuwe materialen onvermijdelijk was. Onder de boog loopt sedertdien het Maasoeverpad, dat in verbinding staat met de Maaspromenade.<ref>[https://maastricht.groenlinks.nl/nieuws/de-tiende-boog-van-de-st-servaasbrug 'De tiende boog van de St. Servaasbrug'] op website ''groenlinks.nl'', 4 oktober 2006.</ref>
Regel 76:
| caption3 = Idem, tussen [[Onze-Lieve-Vrouwepoort (Maastricht)|Onze-Lieve-Vrouwepoort]] en Schuttenpoort ('Het Bat')
}}
In een stadspanorama uit circa 1570 is te zien dat de Maasoever dicht bebouwd was. Waar tegenwoordig de Maaspromenade een buffer tussen de stad en de rivier vormt, reikte in deze periode de bebouwing tot aan de rivier. Vooral bij de brug puilden de huizen soms letterlijk over de kademuur heen. In de circa 1300 m lange kademuur, die tevens onderdeel was van de [[Vestingwerken van Maastricht#Middeleeuwse stadsmuren|stadsmuur van Maastricht]], bevonden zich diverse [[Stadspoort|poorten]] en [[poterne]]s. De voornaamste waren, van noord naar zuid: de [[Veerlinxpoort]], de [[Molenpoort (Maastricht)|Molenpoort]], de [[Jodenpoort (Maastricht)|Jodenpoort]], de [[Schuttenpoort]] (bij de Maasbrug), de [[Visserspoort (Maastricht)|Visserspoort]] en de [[Onze-Lieve-Vrouwepoort (Maastricht)|Onze-Lieve-Vrouwepoort]]. Van sommige [[Waterpoort|(water)poorten]] zijn restanten bewaard gebleven onder het asfalt van de Maasboulevard. Hun ligging wordt meestal bepaald door de positionering aan het uiteinde van belangrijke zijstraten.<ref>Morreau (1979), pp. 21-30, 85-95.</ref> Ten zuiden van de stad dijde de gordel van [[buitenwerk]]en in de 17e en 18e eeuw enorm uit. Waar tegenwoordig de Maasboulevard loopt, lagen de [[lunet]] Sint-Pieter, het [[bastion]] Nassau-Weilberg en het [[kroonwerk]] Hessen, onderdeel van het [[inundatiegebied]] [[De Kommen]]. Het dorp Sint Pieter werd tijdens belegeringen meermaals verwoest.<ref>Morreau (1979), pp. 182, 187-189.</ref> De middeleeuwse kerk (ter plaatse van de huidige [[Sint-Lambertuskapel (Maastricht)|Sint-Lambertuskapel]]) werd in 1747, voorafgaand aan de [[Slag bij Lafelt]] en het [[Beleg van Maastricht (1748)|beleg door Maurits van Saksen]] tijdens de [[Oostenrijkse Successieoorlog]], uit voorzorg afgebroken omdat deze in het [[schootsveld]] lag.<ref>Ubachs/Evers (2005), pp. 300-301: 'Lambertuskapel, Sint-'.</ref>
Rond 1705 werd bij de Molenpoort tussen de wal en het Maasmoleneiland een grote [[Watermolen (door water aangedreven molen)|watermolen]] gebouwd ter vervanging van de oude [[schipmolen]]s ter plaatse. De molen werd in 1811 herbouwd en omstreeks 1895 gesloopt, tegelijk met het afgraven van het eiland.<ref>Martin (2000), pp. 44, 197.</ref><ref>Ubachs/Evers (2005), pp. 325-326: 'Maasmolen'.</ref> Ten zuiden van de Maasbrug lag een brede loskade tussen de stadsmuur en de rivieroever. Dit gedeelte wordt ook tegenwoordig nog Het Bat genoemd, de [[Waals]]e benaming voor [[kade]]. Omstreeks 1640 werd de Vismarkt bij de brug uitgebreid ten koste van Het Bat, waarbij de stadsmuur enkele tientallen meters rivierwaarts verschoof en de Visserspoort werd vervangen door de [[Batpoort]].<ref>Martin (2000), pp. 45-47.</ref> In 1706 werd op het zuidelijk deel van Het Bat een parkje aangelegd, 'Onder de Boompjes' genoemd. Tijdens de [[Blokkade van Maastricht (1830-1833)]] werden de [[Linde (geslacht)|lindebomen]] gerooid en werd hier een exercitieplaats ingericht. Na het opheffen van de blokkade werd het park heraangelegd in [[Engelse landschapsstijl]] met slingerende paden, een vijver en zeldzame bomen. Vanaf 1837 was de officiële aanduiding Stadswandelpark, maar in de volksmond werd de tuin ''Ingelsen Hoof'' genoemd. Door de bouw van de [[John F. Kennedybrug (Maastricht)|Kennedybrug]] en de aanleg van de Maasboulevard in de jaren 1960 resteert slechts een klein deel van dit park, maar de historische namen bleven behouden.<ref>Ubachs/Evers (2005), pp. 505-506: 'Stadspark'.</ref>
Regel 105:
=== Vanaf 1965: stadsboulevard ===
In 1946 werd het [[Albertkanaal]] opengesteld voor het scheepvaartverkeer, waardoor het Kanaal Luik-Maastricht buiten de hoofdvaarroute kwam te liggen. Omstreeks 1960 besloot de gemeente Maastricht het kanaal te dempen en de vrijgekomen ruimte te benutten voor de aanleg van een verkeersweg
{{Afbeelding combi
| |||