Paus Pius XII: verschil tussen versies

Na de afzetting van Mussolini in 1943 door de Italiaanse koning was Hitler ervan overtuigd dat het Vaticaan hierin zeggenschap had gehad. Na de inname van Rome moest dan ook de bezetting van het Vaticaan volgen, om zo ''“de hele zwijnenzooi eruit te halen”''.<ref>''Hitler, vergelding 1936-1945'', p. 790; uitgesproken tijdens een stafvergadering over de aanpak van Italië</ref> De paus zou op last van Duitsland gevangengenomen worden en naar Duitsland worden overgebracht, onder het mom dat het Hitler er alles aan gelegen was de positie van de paus te beschermen.<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 6''</ref> Hitlers [[aversie]] ten aanzien van Pius XII en de Katholieke Kerk stond overigens niet op zichzelf. Al in april 1941 had [[Joachim von Ribbentrop|von Ribbentrop]] (de Duitse minister van Buitenlandse Zaken) er via Galeazzo Ciano, de schoonzoon van Mussolini, op aangedrongen de paus uit Rome te verdrijven, iets wat door de Italiaanse leider werd geweigerd, omdat hij het beter achtte de paus in Vaticaanstad te [[isolement|isoleren]].<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 74''</ref>

Aan [[Schutzstaffel|SS]]-[[SS-Obergruppenführer|Obergruppenführer]] [[Karl Wolff]] werd de geheime taak opgedragen de ontvoering van Pius XII voor te bereiden. Wolff bracht echter ook de Duitse ambassadeur in Italië, [[Rudolf Rahn]], en [[Ernst von Weizsäcker]], ambassadeur aan de Heilige Stoel, op de hoogte van het voorgenomen plan. Beiden meenden dat van een dergelijke ontvoering afgezien moest worden.<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 53''</ref>

Paus Pius XII zelf hield ook rekening met de mogelijkheid dat hij door de nazi's zou worden gearresteerd. In dat geval zou dat, volgens de wens van de paus, het neerleggen van zijn ambt betekenen. Vervolgens zou het [[College van Kardinalen]] in een bevriend land een conclaaf moeten beleggen om zo een nieuwe paus te kiezen.<ref>[http://www.hbvl.be/nieuws/buitenland/paus-pius-xii-overwoog-ontslag-bij-arrestatie-door-nazi-s.aspx Paus Pius XII overwoog ontslag bij arrestatie door nazi's]</ref> Binnen het Vaticaan waren echter al plannen gemaakt om de paus via [[San Felice Circeo]] te laten vluchten om daarna onderdak te zoeken in Spanje, waar hij de bescherming zou genieten van de Spaanse [[dictator (modern)|dictator]] [[Francisco Franco|Franco]].<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 118''</ref>

In het boek ''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'' van de schrijver Dan Kurzman staat ook de wijze waarop Pius XII optrad centraal. Pius’ zwijgen over de [[genocide]] zou onder meer zijn ingefluisterd door hooggeplaatste Duitsers (onder wie Ernst von Weiszäcker) om zo te voorkomen dat de vervolgingen alleen maar zouden worden uitgebreid en zelfs zou kunnen leiden tot de ondergang van de Katholieke Kerk.<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', pp. 53 en 92''</ref> Pius, die de hoogste prioriteit gaf aan het voortbestaan van de Kerk<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 123''</ref> zou gehoopt hebben, dat hij door zijn neutraliteit in staat zou zijn als bemiddelaar te kunnen optreden om tot een vrede te komen. Al te openlijk partij kiezen zou deze ambitie danig verstoren.<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 103-104''</ref><ref>Deze overwegingen van Pius XII worden overigens ook genoemd in ''Der Stellvertreter'', dat al met al, bijna 50 jaar na dato, dus behoorlijk genuanceerd genoemd mag worden.</ref> Het was daarom dat Pius ook besloten had (mede onder druk van de geallieerden) om de Amerikaanse clerus op te roepen hun afkeer jegens het communisme niet meer te uiten om zo de bondgenoot van de geallieerden niet te schofferen.<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 107''</ref>

Kurzman plaatst in zijn boek de meningen van verdedigers en critici tegenover elkaar zonder daarbij tot een oordeel te komen. Wel meent hij dat Pius’ optreden gezien moet worden in de context van het optreden van andere wereldleiders ten aanzien van de genocide. Hiervoor haalt hij verschillende voorbeelden aan. De Amerikaanse president Roosevelt en Britse premier [[Winston Churchill|Churchill]] weigerden de gaskamers en de aanvoerlijnen daarheen te [[bombardement|bombarderen]], omdat zij van mening zouden zijn dat de vliegtuigen nodig waren voor de oorlog en dat alleen een eindoverwinning de redding van de Joden zou betekenen.<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 145-146''</ref> In een memo van 25 februari 1943 van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken [[Cordell Hull]] aan de Britse ambassadeur in Washington D.C. schreef Hull dat het vluchtelingenprobleem niet gezien moest worden als een actie gericht tegen personen van welk ras of geloof dan ook, maar voortkwam uit vervolgingsmaatregelen van de nazi’s tegen alle politieke tegenstanders.<ref>''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 146''</ref> De Britse regering zou op haar beurt de vlucht van Joden naar [[mandaatgebied Palestina|Palestina]] (een mandaatgebied van de Britten) niet toegestaan hebben uit angst voor negatieve reacties van de daar wonende Arabieren.<ref name= "Sec148">''A special mission: Hitler’s secret plot to seize the Vatican and kidnap pope Pius XII'', p. 148''</ref> Ook [[David Ben-Gurion]], de latere [[eerste minister]] van de nieuwe staat Israël, zou niet zijn ingegaan op het verzoek van Joodse organisaties om bij de geallieerden aan te dringen op bombardementen van de vernietingingskampen, omdat op dat moment de steun voor een onafhankelijk Israël nog te klein was en dat dat zijn hoogste [[prioriteit]] had.<ref name= "Sec148"/>

Tijdens de [[Bisschoppensynode]] die die dagen in Rome plaatsvond sprak rabbijn [[Shear Yeshuv Cohen]] uit [[Haifa]] zijn teleurstelling uit over het "zwijgen van Pius" tijdens de oorlog. Volgens hem zou Pius niet mogen worden zalig verklaard.<ref>{{en}}[http://www.nytimes.com/2008/10/10/world/europe/10briefs-POPEDEFENDSP_BRF.html?ref=world Italy: Pope Defends Pius’s Efforts During World War II], Rachel Donadio, The New York Times, 9 oktober 2008.</ref> De opmerkingen van de rabbijn schoten in het verkeerde keelgat van de Duitse [[Jezuïeten|pater-jezuïet]] [[Peter Gumpel]], die als onderzoeksrechter al meer dan twintig jaar betrokken is bij de zaligverklaring van Pius. Hij noemde het "misplaatst" dat iemand die tijdens de Bisschoppensynode als "gast was uitgenodigd om over het [[Oude Testament]] te spreken zijn positie misbruikte om kritiek te uiten op Pius XII en politiek te bedrijven".<ref>[http://www.katholieknederland.nl/actualiteit/2008/detail_objectID677824_FJaar2008.html Kritiek] [[opperrabbijn]] op Pius XII is misplaatst]</ref>

* Charles Hugo DOYLE, ''The life of pope Pius XII, Sidney'', 1947.