Fado (muziek): verschil tussen versies

De stijl is ontstaan rond 1829 in de arme wijken van Lissabon;: [[Alfama]], [[Bairro Alto]], en [[Mouraria]]. Naast Lissabon is ook [[Coimbra (stad)|Coimbra]] van groot belang voor de fado. Fado, afgeleid van het Latijnse ''fatum'', betekent zoveel als lot, of beter gezegd: het noodlot, vertaald in muziek. De vlag dekt de lading, want er is geen andere muzieksoort op aarde waarin melancholie en fatalisme zo worden gecultiveerd.

Over de muziek die ten grondslag ligt verschillen de meningen. Verschillende auteurs veronderstellen Arabische en Braziliaanse invloeden. De eerste grote ster van de fado was [[Maria Severa]], dochter van een kroegbazin en prostituee in de wijk [[Mouraria]].<br>

In het begin werd fado gezongen in de [[Café|kroegen]] en [[bordeel|bordelen]] en was een ''fadista'' niet meer dan een veredelde landloper of beurzensnijder. De fado werd toen geassocieerd met prostitutie, kroegen, en misdaad. Rond 1900 vond de omslag plaats naar het ‘respectabel’'respectabel' worden van de stijl, waarna ook dichters en intellectuelen aandacht kregen voor deze muziek.{{feit}}

Begin [[1930-1939|jaren dertig]] gleed Portugal langzaam weg richting een [[burgeroorlog waar]], net zoals in Spanje,met linkse en rechtse krachten die vochten om de macht, net zoals in Spanje. Gesteund door de gegoede middenklasse, het grootkapitaal en de kerk, nam de burgerdictatuur van [[António de Oliveira Salazar|Salazar]] de macht over. In zijnSalazars ogen was fado de ultieme uitdrukking van de Portugese volksziel.{{feit}} Het volk werd rustig gehouden met ‘de'de drie F’s’F's': ''Futebol, Fátima e Fado'' (voetbal, [[Onze-Lieve-Vrouw van Fátima]] en fado). De fadista’s lieten zich de aandacht van de dictatuur welgevallen (passief verzet was er eigenlijk niet) en velen beleefden hun bloeiperiode. De belangrijkste fadista was [[Amália Rodrigues]]. Wie niet meewerkte verdween in de kerkers van de [[PIDE]], de geheime politie. <br>
Over wie ‘fout’'fout' en ‘goed’'goed' was in die periode zijn de kenners het nog niet eens. Van [[Amália Rodrigues]] wordt bijvoorbeeld nu gezegd dat ze de verboden Communistische Partij financieel steunde.{{feit}} Na de [[Anjerrevolutie]] in 1974 was er met fado geen droog brood meer te verdienen. De fadista’sfadista's werden geassocieerd met de dictatuur. De rehabilitatie kwam begin jaren tachtig toen Amália een hoge nationale onderscheiding kreeg.

Pas begin jaren negentig werd de fado opnieuw populair met een nieuwe generatie fadista’s zoals [[Mafalda Arnauth]], [[Cristina Branco]] en [[Mariza]]. In 1997/-1998 kwam de internationale doorbraak en sindsdien is er wel elke maand een nieuwe stem of belofte.

De klassieke uitvoering van de fado wordt nu gezien als een fadista met guitarra ([[Portugese gitaar]]), viola (klassieke gitaar) en bas (staande[[contrabas]] of [[basgitaar]]). Dit is echter een conventie die tijdens de dictatuur populair was. Tegenwoordig is de keuze in instrumentatie ruimer en wordt slechts beperkt door het vermogen van de fadista deze in zijn of haar fado's in te passen.

In 2011 heeft de fado een plaats gekregen op de lijst van immaterieel cultureel erfgoed van [[Unesco, de cultuurorganisatie van de VN. Op de Unesco-lijst, die in 2001 in het leven werd geroepen, staan tradities, traditionele kennis, festivals en cultuuruitingen die volgens de organisatie beschermd moeten worden voor het nageslacht]].