Sinds de jaren 90 is er een overbevolking in de Belgische gevangenissen. Magistraten geven hierdoor hogere straffen om zekerheid te hebben dat ze worden uitgevoerd. Door de langere straffen en het stijging van voorhechtenissen van illegalen en buitenlanders wordt het effect van overbevolking versterkt. De politiek voerde daarom een reductionistisch beleid, om zo minder mensen in de gevangenis te hebben. Het systeem van enkelbanden werd ingevoerd. Wegens plaatsgebrek werden gevangenisstraffen korter dan drie jaar niet meer uitgevoerd. In 2013 werd echter beslist dit terug te schroeven naar acht maanden.<ref>[http://deredactie.be/permalink/1.1572829 Alle straffen tot 3 jaar voortaan met enkelband], Deredactie.be</ref>. Om het probleem van overbevolking aan te pakken worden er sinds 2010 Belgische gevangenen in het Nederlandse Tilburg opgesloten.<ref>hbvl -[http://www.hbvl.be/limburg/xl/verdrag-over-gevangenis-tilburg-goedgekeurd.aspx Star overeenkomst Tilburg]</ref> Initieel waren dit 500 gevangenen maar dit werd uitgebreid tot 650 plaatsen.<ref>[http://www.hln.be/hln/nl/4833/Gevangenissen/article/detail/1760466/2013/12/18/Ook-volgend-jaar-650-Belgische-gevangenen-in-Tilburg.dhtml Uitbreiding]</ref>
===Vermenselijking===
De laatste jaren{{wanneerWanneer?||2019|06|11}} is de zienswijze op gevangenissen in België echter gewijzigd. Vooral de verhouding tussen de gevangenis als strafinstituut enerzijds en de gevangenis als hulpinstituut anderzijds, heeft voor gedetineerden heel wat extra rechten geopend. De overbevolking zorgde de laatste jaren steeds vaker voor schrijnende toestanden en dat liet ook de politieke wereld immers niet koud. Daarom heeft de wetgever strikte regels opgelegd met betrekking tot de vereisten waaraan gevangeniscellen moeten voldoen. Ze zullen niet alleen groter worden, maar bovendien moet men de cellen ook veiliger inrichten. Bijvoorbeeld door een noodoproepsysteem in elke cel te voorzien. De noodzakelijke aanpassingen worden wel op de lange baan geschoven. De laatste Belgische gevangenissen zullen naar verwachting pas in 2039 volledig aangepast zijn.<ref>[https://rechtenkrant.be/gevangeniscellen-worden-groter-maar-nog-niet-meteen/ L. Risack, Rechtenkrant, Gevangeniscellen worden groter maar nog niet meteen.]</ref> Op korte termijn bouwt men echter ook verder aan de vermenselijking van gedetineerden. Zo zal men vanaf 1 juli 2020 in alle Belgische gevangenissen eigen kleding mogen dragen (mits enkele uitzonderingen).<ref>[https://rechtenkrant.be/gedetineerden-eigen-kleding/ L. Risack, Rechtenkrant, Vanaf 2020 mogen alle gevangenen eigen kledij en schoenen dragen.]</ref>
