Sallands: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 9:
 
==Verschillen==
Verschillen tussen de verschillende Sallandse dialecten zijn er overduidelijk. Meestal zijn ze oost-west georiënteerd en laten ze van het westen naar het oosten een toenemende afstand van de Nederlandse standaardtaal zien. Dit geldt in het bijzonder voor de ''e''. Zo zegt men in Kampen beter gelijk aan het standaardederlandse ''beter'', rond Zwolle en Deventer is dat ''baeter'' (''bèèter''), en in de rest van Salland ''better''. Dit geld voor vrij veel woorden met een ''e'' in Salland. In het westen van Salland en op de Veluwe spreekt men de ''e'' vaak hetzelfde uit als in het standaardnederlands, langs de IJssel, het westen van het Vechtdal en in het midden van Sallands als ''ae'' (''èè'') en verder naar het oosten als ''è''. Woorden als eten en lepel worden in het westen van Salland zoals in het standaardnederlands uitgesproken, rondom Zwolle en Deventer als ''aeten'' en ''laepel'' en tegen Twente aan als ''etten'' en ''leppel''. Een vaste regel is het echter niet. Een woord als spreken wordt bijvoorbeeld in zowel het westen als in het oostenmidden van SallandsSalland als ''spraeken'' uitgesproken en in het oosten van Salland als ''sprekken''. In het oosten van het Vechtdal zegt men echter spreken zoals in het standaardnederlands. Een soortgelijk verschijnsel komt ook voor in de verleden tijd van dit soort werkwoorden. In het westen van Salland wordt gesproken uitgesproken als ''espreuken'', in het midden als ''espräöken''<ref>De äö ligt tussen de ''aa'' en ''uhhh''. In feite is het een gerekte ö maar de klank ligt lager in de keel.</ref> en in het oosten van Salland als ''esprökken''. Ook dit is echter geen vaste regel, in zowel het westen als in het midden van Salland zegt men ''evleungen'' voor gevlogen, terwijl er ''evläöngen''<ref>De äö ligt tussen de ''aa'' en ''uhhh''. In feite is het een gerekte ö maar de klank ligt lager in de keel.</ref> wordt gezegd in het oosten van Salland. Dit soort isoglossen lopen door het hele Nedersaksische taalgebied en volgen niet een bepaalde regel. In het westen van Salland kent men maar twee woordgeslachten, terwijl de dialecten tegen de Twentse taalgrens wel drie geslachten behouden hebben. Een ander opvallend verschil doet zich in het noorden van het Sallandse taalgebied voor: in en om Kampen en Zwolle laat men de h weg. Dit verschijnsel loopt verder naar het noorden door tot op Urk en Hoogeveen. In het zuidwesten van Sallands spreekt metmen de h wel uit. In de steden Kampen, Zwolle en Deventer kent men een brouwende uitspraak van de r, die volkomen beperkt is gebleven tot de steden. In de noordoostelijke hoek van Salland (b.v. Dedemsvaart en omgeving), is de uitspraak gerelateerd aan het Zuiddrents. Veel verkleinwoorden met -ien (meissien, jonchien, pannechien, vrouwchien etc.) Ook de ô-achtige klank wordt ao zoals in zwaar = zwaor, daar = daor) waar anders better staat, is het hier beter. Bij, wij, zij, hij wordt met een i'j uitgesproken (korte i met een j). Het verschil is het beste te horen voor mensen die zelf uit een van de streken komen en de taal zelf te spreken, of er bekend mee te zijn. Iemand uit de Randstad zal amper verschil horen tussen het Sallands en het Twents, of zelfs tussen het Gronings en het Twents.
 
==Taalverlies, cultivatie etc.==