Wikipedia

Rusland: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k Wijzigingen door 78.22.140.4 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Daankerque
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Zie dp}}
{{Infobox land plus
Na de jaren 90, die rampzalig waren als gevolg van verslechterde economische omstandigheden, is de vruchtbaarheid onder met name de Russen weer wat gestegen (van 8,7 geboorten per 1000 inwoners in 2000 naar 10,4 in 2004 en 13,3 in 2013) en de overheid probeert door programma's het vruchtbaarheidsniveau verder omhoog te brengen. Onder de inwonende [[Turkse volkeren]] is de vruchtbaarheid hoger dan onder de Russen. In 2009 rapporteerde de Russische Federatie voor het eerst weer een positieve bevolkingsgroei van 10.500 personen.▼
| naaminlandstaal = Российская Федерация<br /><small>Rossijskaja Federatsija</small>
| vlag = [[Bestand:Flag of Russia.svg|125px|border|Vlag van Rusland]]
| vlagartikel = Vlag van Rusland
| wapen = [[Bestand:Coat of Arms of the Russian Federation.svg|80px|Wapen van Rusland]]
| wapenartikel = Wapen van Rusland
| locatiekaart = Russian Federation (orthographic projection) - Crimea disputed.svg
| talen = [[Russisch]] [[Talen in Rusland|en andere]]
| hoofdstad = [[Moskou]]
| staatshoofd = President [[Vladimir Poetin]]
| regeringsleider = Premier [[Dmitri Medvedev]]
| religie = [[Russisch-Orthodoxe Kerk|Russisch-orthodox]] (82%)<br /> [[Islam]] (6,5%)<br />[[Oosters-orthodoxe Kerk|Overige orthodox]] (1,5%)<br />[[Boeddhisme]] (1,5%)<br />[[Protestantisme|Protestanten]] (1,0%)<br />[[Rooms-katholieke Kerk|Rooms-katholieken]] (0,1%)<br />[[Jodendom]] (0,1%)
| regeringsvorm = [[Federale republiek]] met een [[semipresidentieel systeem]]
| staatsvorm = [[Federalisme|Federatie]]
| pctwater = 0,6
| munteenheid = [[Russische roebel|Roebel]]
| valutacode = RUB
| tijdzone = [[UTC+3|+3]] tot [[UTC+12|+12]] ([[tijdzones in Rusland|details]])
| volkslied = ''[[Gimn Rossijskoj Federatsii]]''
| feestdag = [[12 juni]] Onafhankelijkheidsdag
| tld = ru
| landcode = RUS
| tel = 7
| Ontstaan = '''(1991) val van de Sovjet-Unie'''
| Voor1 = Sovjet-Unie
| Vlag_Voor1 = Flag of the Soviet Union.svg
| Voor2 = Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek
| Vlag_Voor2 = Flag of Russian SFSR.svg
| VNkaart = Un-russia.png
}}
'''Rusland''' ([[Russisch]]: Россия, ''Rossija''), officieel ook de '''Russische Federatie''' ([[Russisch]]: Российская Федерация, ''Rossijskaja Federatsija''), is een land dat geografisch gedeeltelijk gelegen is in [[Europa (werelddeel)|Europa]] ([[Europees Rusland]]) en gedeeltelijk in [[Azië]]. Vanuit politiek perspectief is het echter Europees, omdat de belangrijkste delen (waaronder de hoofdstad) in het Europese deel liggen en ruim 70% van de bevolking hier woont. [[Moskou (hoofdbetekenis)|Moskou]] is de grootste stad, de hoofdstad en het economisch hart van Rusland. Hier zetelt de regering.
 
Met zijn oppervlakte van {{statsland-oppervlaktekort}} is [[Rusland (hoofdbetekenis)|Rusland]] het grootste land ter wereld, bijna tweemaal zo groot als het daaropvolgende land, [[Canada (hoofdbetekenis)|Canada]].<ref>{{fr}}{{pdf}}{{Citeer web |url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf |titel=Population by sex, rate of population increase, surface area and density |uitgever=Verenigde Naties |datum=2004 |bezochtdatum=7 mei 2015 |taal=en}}</ref> Qua inwonertal is Rusland het [[Lijst van landen naar inwonertal|negende land]] ter wereld. Rusland deelt zijn grenzen met de volgende veertien landen (tegen de klok in van noordwest naar zuidoost): [[Noorwegen]], [[Finland]], [[Estland]], [[Letland]], [[Litouwen]], [[Polen (hoofdbetekenis)|Polen]], [[Wit-Rusland]], [[Oekraïne]], [[Georgië]], [[Azerbeidzjan]], [[Kazachstan]], [[Volksrepubliek China|China]], [[Mongolië]] en [[Noord-Korea]].<ref>{{Citeer web |url=http://www.voorbeginners.info/rusland/geografie.htm |titel=Geografie |uitgever=Rusland voor beginners |datum= |bezochtdatum=8 mei 2015}}</ref> Verder is het door een smalle zeestraat gescheiden van de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]] ([[Alaska]]) en [[Japan (hoofdbetekenis)|Japan]]. De [[oblast Kaliningrad]] is een [[exclave]], ingeklemd tussen Polen en Litouwen.
 
Het land vormde van 1917 tot 1991 als [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]] (RSFSR) de kern van de [[Sovjet-Unie]]. Rusland is een onafhankelijk land en invloedrijk lid van het [[Gemenebest van Onafhankelijke Staten]] (GOS). In diplomatieke zaken wordt Rusland gezien als de [[statenopvolging|opvolgerstaat]] van de Sovjet-Unie.
 
Rusland telde op 1 januari 2015 146.270.330 inwoners volgens gegevens van de Russische overheid.<ref>{{ru}}[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/prpopul2015.xls Inwoners volgens gegevens van de Russische overheid] gks.ru</ref> In dit aantal zijn de inwoners van de betwiste [[Federaal District Krim|Krim]] inbegrepen. Zonder deze regio kwam het aantal inwoners uit op 143.975.923.
 
== Geschiedenis ==
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Rusland}}
 
== Demografie ==
=== Bevolking ===
[[Bestand:Population of Russia.PNG|miniatuur|rechts|Bevolking in miljoenen, 1950-2014.<ref>{{Citeer web|title=Demographics|publisher=Federal State Statistics Service|url=http://www.gks.ru/bgd/free/b07_00/IssWWW.exe/Stg/d80/8-0.htm|accessdate=2007-12-27|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111021150237/http://www.gks.ru/bgd/free/b07_00/IssWWW.exe/Stg/d80/8-0.htm|archivedate=2011-10-21}}</ref>]]
[[Bestand:Ethnic Russians by Region.png|miniatuur|rechts|Percentage etnische Russen per regio]]
 
Rusland heeft een grote bevolking, maar een lage bevolkingsdichtheid. In de 20e eeuw is de Russische bevolking relatief traag gegroeid, van 70 miljoen in 1900 naar 'slechts' het dubbele nu.<ref>[https://web.archive.org/web/20060502140107/http://www.library.uu.nl/wesp/populstat/Europe/russiac.htm WESP: historical demographical data] (via archive.org)</ref> De bevolking van de Russische Federatie wordt door de [[Central Intelligence Agency|CIA]] geschat op {{statsland-schattingkort}} (zie [[Lijst van landen naar inwonertal]]), terwijl deze in 1991 bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie nog bijna 149 miljoen bedroeg. Het Russische bureau voor statistiek gaf 141.912.800 op per 1 mei 2008.<ref>[http://www.gks.ru/ Federale Staat Statistieken Dienst]</ref> Met schattingen van de [[Verenigde Naties|VN]] voor [[Nigeria (land)|Nigeria]] zou Rusland dan na Nigeria op de negende plaats komen te staan qua inwonertal. Het grootste deel van de bevolking woont in [[Europees Rusland]], het [[Oeralgebied]] en in het zuidwesten van [[Siberië]]. Het [[Russische Verre Oosten]] en het grootste deel van het noorden van Rusland zijn relatief dunbevolkt. De snelstgroeiende regio's in termen van bevolking zijn Moskou (door migratie) en omstreken en de islamitische republiek [[Dagestan]] (door natuurlijke groei).
 
Het land telt een groot vrouwenoverschot. Op 1 januari 2012 waren er 10 miljoen meer vrouwen dan mannen in het land.<ref name="RUSSTAT13p9">{{en}}{{pdf}} Rosstat [http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/rus13_eng.pdf Russia 2013: statistical pocketbook, p. 8], geraadpleegd op 20 oktober 2014</ref> Vooral boven de 55 jaar zijn de verschillen groot tussen het aantal mannen en vrouwen.<ref name="RUSSTAT13p9" />
 
Meer dan driekwart van de bevolking van Rusland woont in de stad. De verstedelijking van Rusland neemt nog altijd toe. Met name de hoofdstad Moskou is populair als bestemming om naartoe te verhuizen. Ongeveer 13% van de bevolking woonde in 2010 in Moskou of de [[oblast Moskou|omringende oblast]]. De trek naar de stad zorgt ervoor dat steeds meer dorpen op het platteland leeglopen. Tussen 2002 en 2010 nam bijvoorbeeld het aantal dorpen zonder bevolking toe van 13.000 tot 19.000.<ref>{{Citeer web|url=http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/titul.pdf|titel=Распределение сельски х населенны х пунктов по числу жителей|werk=ПРЕДВАРИТЕЛЬНЫЕ ИТОГИ ВСЕРОССИЙСКОЙ ПЕРЕПИСИ НАСЕЛЕНИЯ 2010 ГОДА: Статистический сборник|uitgever=Federale dienst voor Staatsstatistieken|paginas=p. 11|dodeurl=ja|archiefurl=https://web.archive.org/web/20120118193345/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/titul.pdf|archiefdatum=2012-01-18}}</ref>
 
Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie daalt de bevolking door emigratie en verslechterde levensomstandigheden. De [[vruchtbaarheid]] is gedaald, terwijl de sterfte vooral onder mannen enorm is gestegen als gevolg van verslechterde werkomstandigheden en [[alcoholisme]]. Hierdoor is de levensverwachting van mannen en vrouwen sterk verschillend. De bevolkingsdaling werd enerzijds getemperd door immigratie van etnische Russen uit de andere voormalige Sovjetrepublieken, maar anderzijds versterkt door emigratie naar met name Europa en de Verenigde Staten.
 
▲Na de jaren 90, die rampzalig waren als gevolg van verslechterde economische omstandigheden, is de vruchtbaarheid onder met name de Russen weer wat gestegen (van 8,7 geboorten per 1000 inwoners in 2000 naar 10,4 in 2004 en 13,3 in 2013) en de overheid probeert door programma's het vruchtbaarheidsniveau verder omhoog te brengen. Onder de inwonende [[Turkse volkeren]] is de vruchtbaarheid hoger dan onder de Russen. In 2009 rapporteerde de Russische Federatie voor het eerst weer een positieve bevolkingsgroei van 10.500 personen.
 
Andere trends zijn een verhoging van de leeftijd waarop vrouwen kinderen krijgen (met name in de steden) en de doorbraak van de [[seksuele revolutie]] in de jaren 90. Door de verslechterde omstandigheden zijn echter ook het nationalisme en racisme toegenomen. Mensen van [[Joden|Joodse]] afkomst en Kaukasische oorsprong worden vooral in grotere Europese steden als Moskou en Sint-Petersburg gediscrimineerd en de rassenhaat is toegenomen, onder invloed van radicale groepen als de [[Russische Nationale Eenheid|RNE]], [[Pamjat]] en de [[Beweging tegen illegale immigratie|DPNI]].
 
=== Etniciteit ===
In Rusland wonen ongeveer 160 verschillende [[etniciteit|etnische groepen]] en [[Inheemse bevolking|inheemse volken]]. De belangrijkste etnische groepen bij de [[Russische volkstelling 2002|volkstelling van 2002]] waren [[Russen (volk)|Russen]] (79,8%), [[Wolga-Tataren]] (3,8%), [[Oekraïners]] (1,2%), [[Basjkieren]] (1,1%), [[Tsjoevasjen]] (0,9%), [[Tsjetsjenen]] (0,9%) en [[Armeniërs]] (0,8%). De overige 10,3% omvatte (naast degenen die hun etniciteit niet specificeerden) onder andere [[Avaren (Kaukasus)|Avaren]], [[Abchazen]], [[Azerbeidzjanen]], [[Boerjaten]], [[Chanten]], [[Han-Chinezen|Chinezen]], [[Rusland-Duitsers|Duitsers]] (inclusief [[Wolga-Duitsers]]), [[Eskimo's]], [[Evenken]], [[Georgiërs]], [[Grieken]], [[Ingoesjen]], [[Jakoeten]], [[Joden]], [[Kareliërs]], [[Kazachen]], [[Koerden]], [[Koreanen]], [[Korjaken]],miniatuur|rechts|De [[Mansen]],Christus [[MariVerlosserkathedraal (volkMoskou)|Mari]],Christus [[MordwienenVerlosserkathedraal]], [[Nenetsen]],opgeblazen [[Oedmoerten]],tijdens [[Oezbeken]],het [[Kalmukken]],Sovjetregime [[Osseten]],en [[Polenherbouwd (volk)|Polen]],tussen [[Tsjoektsjen]], [[Toevanen]]1990 en [[Wit-Russen]].2000, Dooris deeen Russische overheid zijn 48 bevolkingsgroepen als [[Lijstsymbool van Kleinede Inheemsereligieuze Volkerenrenaissance vanin Rusland|Kleine Inheemse Volkeren.]] erkend. Bijna al deze volken wonen binnen een beperkt gebied, dat bij wat grotere bevolkingsgroepen vaak ook hun naam draagt. De Russen, Oekraïners en Wit-Russen behoren tot de volken die zich in het hele land bevinden.
 
=== Religie ===
{{Zie ook|Zie ook [[Russisch-orthodoxe Kerk]], [[Boeddhisme in Rusland]] en [[Katholieke Kerk in Rusland]].}}
[[Bestand:Moscow July 2011-7a.jpg|miniatuur|rechts|De [[Christus Verlosserkathedraal (Moskou)|Christus Verlosserkathedraal]], opgeblazen tijdens het Sovjetregime en herbouwd tussen 1990 en 2000, is een symbool van de religieuze renaissance in Rusland.]]
Rusland is overwegend christelijk en werd in de 10e eeuw gekerstend.<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20100219172802/http://www.russianembassy.org/russia/religion.htm Religion in Russia], Ambassade van de Russische Federatie in de Verenigde Staten</ref> Volgens de [[United States Department of State|US Department of State]] beschouwden in 2007 ongeveer 100 miljoen inwoners zich als [[Russisch-orthodoxe Kerk|Russisch-orthodoxe christenen]]<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90196.htm 2007 International Religious Freedom Report], US Department of State</ref> Daarnaast komen ook voornamelijk de islam, het boeddhisme en het jodendom voor. Ten tijde van het communistisch regime werd elke vorm van religie onderdrukt en werden vele inwoners [[atheïsme|atheïstisch]]. Schattingen over het aantal gelovigen variëren sterk. De [[Russisch-orthodoxe Kerk]] is ook na 1991 de belangrijkste christelijke religie gebleven in Rusland. Veel etnische Russen zijn weinig praktiserend, maar staan wel sympathiek tegenover de Kerk, die ook een grote culturele betekenis heeft voor de Russische geschiedenis.
 
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Rusland"