Geschiedenis van Kroatië: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door 2A02:1811:B738:B500:9C4A:C722:31F4:9B21 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Evert100
AGL (overleg | bijdragen)
kGeen bewerkingssamenvatting
Regel 52:
Na de val van het [[Koninkrijk Bosnië]] in 1463 in de handen van het [[Osmaanse Rijk]], kreeg ook Kroatië te kampen met Turkse invasies. De Turken bereikten al snel de rivier de [[Neretva]] en rukten zo steeds noordelijker op en bedreigden niet alleen de Hongaren, maar ook de Venetianen in Dalmatië. De Kroatische adel leed in 1493 een zware nederlaag tegen de Osmanen, waarbij ook ban Mirko Derenčin omkwam.
 
Kroatië, dat in 1519 door [[Pauspaus Leo X]] als Bolwerkbolwerk van het [[Rooms-Katholieke Kerk|Christendomchristendom]] (''antemurale christianitatis'') was bestempeld, kon zich uiteindelijk niet handhaven: in 1526 kwam in de [[Slag bij Mohács (1526)|Slag bij Mohács]] koning [[Lodewijk II van Hongarije|Lodewijk II]] om en de Kroaten zetten de [[Habsburgse Monarchie|Habsburgers]] op de troon van het [[Koninkrijk Kroatië (Habsburg)|Koninkrijkkoninkrijk Kroatië]], waarmee zij met de Hongaren verbonden bleven, want zij deden hetzelfde. De Hongaarse tegenkoning [[Johan Zápolya]] (''Ivan Zapolja'') kreeg steun van de Slavonische adel, maar hun gebied kwam al spoedig grotendeels in Turkse handen. Beroemd werd de verdediging van [[Szigetvár|Siget]], waar [[Nikola Šubić Zrinski]] in 1566 na een maandenlang Turks beleg uiteindelijk het onderspit moest delven.
 
Het Habsburgse Kroatische koninkrijk omvatte uiteindelijk slechts de ''reliquiae reliquiarum'', de resten van de resten, van het oorspronkelijke Kroatië, een gebied dat niet veel groter was dan Zagreb en omgeving. Het moest troepen leveren tegen de islamitische veroveraars.<ref> {{hr}} Milan Kruhek: Cetin, grad izbornog sabora Kraljevine Hrvatske 1527, Karlovačka Županija, 1997, Karlovac</ref> Hun opmars werd aan het eind van de 16de eeuw tot staan gebracht dankzij een modern stelsel van verdedigingswerken langs de grens, waarvan de in 1579 gebouwde vesting [[Karlovac (stad)|Karlovac]] de kern werd: deze naar aartshertog [[Karel II van Oostenrijk|Karel II]] genoemde nieuwe stad werd door de Turken vergeefs belegerd. De [[slag bij Sisak]] werd in 1593 een keerpunt: vanaf nu lag het initiatief niet langer aan Osmaanse kant.
Regel 72:
In [[1847]] verving de [[Kroatisch]]e taal het [[Latijn]] in het Kroatische parlement. In [[1848]] verdedigde [[ban (landvoogd)|ban]] [[Josip Jelačić]] Kroatië succesvol tegen een Hongaarse poging om Kroatië te bezetten. Hij verenigde alle Kroatische provincies.
 
In 1868 werden het koninkrijk Kroatië en Slavonië verenigd en na de annexatie van Bosnië-Herzegovina leefden de Kroaten weer in een staatkundige eenheid. Na deze annexatie werden ook de militaire frontlinies in de krajina's afgeschaft. Gedurende de Oostenrijks-Hongaarse overheersing was Kroatië verdeeld, zo viel het [[Koninkrijk Kroatië en Slavonië]] onder [[Koninkrijk Hongarije (1526-1867)|Hongarije]] en het [[Koninkrijkkoninkrijk Dalmatië]] (inclusief de [[Baai van Kotor]]) en Istrië (onderdeel van het [[Küstenland]]) vielen onder [[Keizerrijk Oostenrijk|Oostenrijk]].
 
Gedurende de tweede helft van de 19e eeuw probeerden pro-Hongaarse en pro-Oostenrijkse politieke partijen de Kroaten op te zetten tegen de Serviërs, die een groot percentage van de Kroatische bevolking vormden. Dit mislukte echter toen een Kroatisch-Servische coalitie in 1906 de verkiezingen won, deze situatie bleef onveranderd tot de [[Eerste Wereldoorlog]], waarna de Centraal-Europese multi-etnische Donaurepubliek uiteenviel. In deze oorlog moesten de Kroaten in het Oostenrijks-Hongaarse leger vechten tegen het onafhankelijke [[Koninkrijk Servië|Servië]].
 
In [[1918]] viel Oostenrijk-Hongarije, dat bij de verliezende partijen van de [[Eerste Wereldoorlog]] hoorde, uiteen waarna drie volkeren, de Kroaten, de [[Servië|Serviërs]] en de [[Slovenië|Slovenen]], een koninkrijk vormden dat in [[1929]] [[Koninkrijkkoninkrijk Joegoslavië]] ging heten.
 
==20ste eeuw ==
=== 1e Joegoslavië ===
Na het verlies van de [[Centralen]] in de Eerste Wereldoorlog verklaarde de Sabor op 29 oktober 1918 zich onafhankelijk,<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.sabor.hr/Default.aspx?sec=404 |title=Povijest saborovanja |publisher=Sabor.hr |date= |accessdate=2010-05-16}}</ref> om vervolgens de [[Staat der Slovenen, Kroaten en Serven]] op te richten. Al snel werd het land door Italië in Istrië en Dalmatië aangevallen. [[Koninkrijk Italië (1861-1946)|Italië]] maakte aanspraak op deze gebieden en als beloning voor het vechten aan de kant van de [[Entente]] in WO I.
Op 1 december 1918 werd de staat verenigd met het Koninkrijkkoninkrijk Servië (inclusief Macedonië en sinds 1918 ook Vojvodina) en Montenegro. Dit werd het [[Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen]], dat in 1929 werd omgedoopt tot Koninkrijkkoninkrijk Joegoslavië door koning [[Alexander I van Joegoslavië|Alexander I]]. Sindsdien was het land een dictatuur waarin de Serviërs domineerden. In 1934 werd deze koning door middel van een samenzwering van de [[Binnenlandse Macedonische Revolutionaire Organisatie]] en de Kroatische [[Ustašabeweging|Ustaša]] in [[Marseille]] vermoord.
{{clearleft}}
 
Regel 98:
Joegoslavië kende een milde vorm van communisme en Tito wist het land neutraal te houden in de [[Koude Oorlog]]. Hierdoor had Joegoslavië veel bondgenoten in beide blokken. Tevens was het een Joegoslavisch initiatief om het op te richten. Onder dit bewind wist Kroatië zich economisch te ontwikkelen en met name de kusten werden geliefde vakantiebestemmingen en Kroatië was na [[Slovenië]] de rijkste republiek van Joegoslavië. Toen Tito in 1980 overleed leefde het [[nationalisme]] van de bevolkingsgroepen op en begonnen de Kroaten meer autonomie en later onafhankelijkheid na te streven.
{{clearright}}
[[Bestand:Dr Franjo Tudman DIKLO.JPG|180px|right|thumb|Dr. [[Franjo Tudjman]], de eerste president van de Republiekrepubliek Kroatië.]]
 
=== Republiek Kroatië ===