Romeinse religie: verschil tussen versies

Ook begrippen zoals ''[[pietas]]'' (plichtsbesef tegenover goden én mensen) hebben in de [[heidendom|heidense]] wereld een betekenis, die niet met het christelijk begrip [[vroomheid]] kan worden gelijkgesteld. Als exemplarisch voor het Romeinse wezen van deze ''pietas'' gold de legendarische stamvader [[Aeneas]], die bij zijn vlucht uit het brandende [[Troje]] de beelden van de ''[[Penaten|penates]]'' én zijn vader op de rug droeg. Daarom kreeg hij het [[epitheton]] ''pius'' sinds [[Vergilius]]' [[Aeneis]] steeds aan zijn naam toegevoegd. De ''fides'', een van de vroegste en belangrijkste Romeinse ''numina'', betekende trouw en belofte van een verdragsbesluit; de aanwending van het woord door de christenen in de betekenis van [[Religie|geloof]] als het zich op God verlatende grondvertrouwen (aldus de overtuiging door de heilsopenbaring van Jezus) had geen equivalent in de Romeinse religie, die zich niet in een [[dogmatiek|dogmatische]] godsvoorstelling en een samenhangende [[theologie]] manifesteerde. Daardoor bevredigde ze echter een complex veelvoud aan spirituele behoeften van haar aanhangers, die in het polytheïstische milieu uit de, zich overlappende, religieuze werkelijkheden konden kiezen.

 

=== Cultusformalisme ===

Rituelen maakten in Rome vrijwel dagelijks deel uit van het leven. In de keizertijd waren er voor 45 data officiële staatsfeesten vastgelegd. Vaak kregen de rituelen steeds weer een nieuwe zingeving. Toch was het bijzonder strikte vasthouden aan de overgeleverde [[ritus|riten]] een typisch kenmerk van de Romeinse religie. Het resulteerde in een amper te overzien geheel van ge- en verboden voor alle culten. Reeds de kleinste afwijkingen bij het uitvoeren van overgeleverde heilige handelingen dwongen tot herhaling, om niet de goddelijke toorn uit te lokken. De ''[[Sibyllijnse boeken|libri Sibyllini]]'', die door de staat werden bewaard, bevatten rituele voorschriften, die alléén bij buitengewone omstandigheden na een ''[[senatus consultum]]'' mochten worden geraadpleegd. Op andere momenten gold hun inhoud als geheim. Uit dit [[taboe]], dat rust op de communicatieve aspecten van een aan een plaats, voorwerp en handelingen gebonden religie, komt een religiositeit naar voren waarbij [[magie|magische]] redenen een buitengewoon belangrijke rol speelden.