Schroef van Archimedes: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Tekst vervangen door "Weg"
Labels: Vervangen Misbruikfilter: Leeghalen
Regel 1:
Weg
[[Bestand:Archimedes-screw one-screw-threads with-ball 3D-view animated small.gif|thumb|Animatie van de schroef van Archimedes]]
[[Bestand:Schroef van archimedes.jpg|thumb|Schroef van Archimedes]]
[[Bestand:IMG 1729 Gemaal met schroef van Archimedes bij Kinderdijk.JPG|thumb|Gemaal met vijzels bij [[Kinderdijk]].]]
De '''schroef van Archimedes''' (ook wel '''waterschroef''', '''opvoerschroef''' ofwel [[Vijzel (waterschroef)|vijzelpomp]] genoemd) is een uitvinding van [[Archimedes]] waarmee vloeistoffen, slurries of poeders kunnen worden getransporteerd. In een buis is een spiraalvormige schroef concentrisch in [[Lager (mechanica)|lagers]] opgehangen. De verplaatsing is het gevolg van de draaiende beweging van de spiraalvormige schroef binnenin de buis. Het transport gebeurt meestal opwaarts, maar ook toepassingen voor horizontaal transport bestaan.
 
De schroef heeft een speciale vorm, zodat het water in een ronde omgang van de schroef niet kan teruglopen naar beneden. Deze vorm, in combinatie met de schuine stand van de schroef, zorgt ervoor dat het water in losse pakketjes omhoog wordt getransporteerd. Door het gewicht van het water in de buis kan de molen niet lang zijn en heeft deze daardoor een kleine opvoerhoogte, dit in tegenstelling tot een [[vijzel (waterschroef)|vijzel]]. Een vijzel heeft geen buis, maar alleen aan de onderkant een ronde opvoergang.
 
Op de tekening is een handbediende tonmolen te zien. Bij een [[tjasker]] (een eenvoudige [[poldermolen]]) is op de plek van de slinger een wiekenkruis aangebracht.
 
Grotere [[poldermolen]]s en veel [[gemaal (kunstwerk)|poldergemalen]] hebben als wateropvoerwerktuig een grotere aangepaste variant van de schroef van Archimedes, een zogenaamde [[vijzel (waterschroef)|vijzel]], waarbij alleen de spiraalvormige schroef ronddraait in een halfcirkelvormige, stilstaande kuip, de vijzelkom.
 
De schroef van Archimedes was ook de inspiratie voor de [[scheepsschroef]].
 
== Voor- en nadelen ==
Voordelen:
* Gesloten systeem
* Lange levensduur
* Goede doseermogelijkheid
* Compacte bouw
* Stortgoed horizontaal, verticaal en alles wat ertussen zit
* Goed reinigbaar, wanneer hierop ingespeeld wordt
* Eenvoudige constructie
* Betrouwbaar
* Geen kogellagers in de productstroom
* Degelijke robuuste uitvoering
* Rechtstreeks onder een silo te plaatsen
* Zachte behandeling van het medium (belangrijk vor afvalwater)
 
Nadelen:
* Lichte beschadiging van het product mogelijk
* Afstand zonder TS is beperkt tot ca. 7 meter
* Er blijft altijd restproduct achter (aankleving/scaling)
* Uitsluitend toepasbaar over rechte lijnen (niet flexibel)
* Hoog aandrijfvermogen nodig
 
== Bronnen ==
* P. J. Kantert: "Manual for Archimedean Screw Pump", Hirthammer Verlag 2008, {{ISBN|978-3-88721-896-6}}.
* P. J. Kantert: "Praxishandbuch Schneckenpumpe", Hirthammer Verlag 2008, {{ISBN|978-3-88721-202-5}}.
 
== Zie ook ==
* [[Spiraalpomp]]
* [[Tonmolen (wateropvoerwerktuig)]]
* [[Wormwiel]]
 
{{Commonscat|Archimedes' screws}}
 
[[Categorie:Molen]]
[[Categorie:Pomp]]
[[Categorie:Intern transportmiddel]]