Willem IV van Oranje-Nassau: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
AGL (overleg | bijdragen)
kGeen bewerkingssamenvatting
AGL (overleg | bijdragen)
kGeen bewerkingssamenvatting
Regel 45:
 
== Huwelijk ==
Al in [[1721]] was er sprake van een huwelijk met [[Anna van Hannover]]. De Engelse ambassadeur William Cadogan, de eerste graaf Cadogan, die met [[Munter (geslacht)|Margaretha Cecilia Munter]] was getrouwd, speelde mogelijk een belangrijke rol. De onderhandelingen voor het huwelijk van Prinsesprinses Anna met de Nederlandse vorst zouden twaalf jaar duren. De oorzaak lag grotendeels op het internationale politieke vlak. Na de dood van Koningkoning-Stadhouderstadhouder [[Willem III van Oranje|William/Willem III]], tijdens het [[Tweede Stadhouderloze Tijdperk]], waren Pruisische en ook Engelse diplomaten en juristen druk doende om voor hun vorst aanspraak te maken op de begerenswaardige titel 'Prinsprins van Oranje', met alle hierbij behorende emolumenten en bezittingen.
 
Toen de nalatenschap van stadhouder Willem III werd geregeld in een geheim verdrag, bekend als het [[Traité de partage]], en zowel Willem Karel Hendrik Friso als koning [[Frederik Willem I van Pruisen]] als Prinsprins van Oranje werden erkend, maar de eerste de meeste bezittingen verkreeg – Willem deed afstand van [[Graafschap Lingen|Lingen]] en van [[Vorstendom Meurs|Meurs]] – en de tweede naar verluidt de meeste schulden, steeg Willems waarde op de huwelijksmarkt aanzienlijk. In 1732 kwam [[Paleis Huis ten Bosch]], dat onderdeel was van de erfeniskwestie, alsnog in bezit van prins Willem IV, waarna hij het tussen 1734 en 1737 liet restaureren en uitbreiden met twee grote zijvleugels, naar een ontwerp van [[Daniël Marot]]. Hij bezat nu in Den Haag een paleis dat voldeed aan de statuur van een vorst. Van belang gezien zijn [[Dynastie|dynastiekedynastie]]ke ambities.
 
Op [[21 oktober]] [[1733]] ging hij voor het Gerecht van Leeuwarden in [[ondertrouw]].<ref>[http://www.tresoar.nl Tresoar - Fries Historisch en Letterkundig Centrum]</ref> Het huwelijk, dat gepland was in november [[1733]], werd uitgesteld omdat de bemoeienissen van zijn toekomstige schoonvader [[George II van Groot-Brittannië|George II]] met de Republiek niet op prijs werden gesteld. Willem werd, mede vanwege alle ophef, ziek en vertrok naar het kuuroord [[Bath (Verenigd Koninkrijk)|Bath]]. Eerst enkele maanden later was hij voldoende hersteld om in het huwelijk te treden.
Regel 58:
 
== Als stadhouder ==
In 1740 brak opnieuw de [[Oostenrijkse Successieoorlog]] uit, waarin Oostenrijk en Frankrijk tegenover elkaar stonden. De Republiek koos in 1747 de kant van Oostenrijk, om zo een bufferzone tussen de Republiek en Frankrijk in stand te houden, waarop Franse troepen de zuidelijke Nederlanden binnenvielen. In enkele weken veroverden de troepen van [[Lodewijk XV van Frankrijk|Lodewijk XV]] de meeste steden in de zuidelijkeZuidelijke Nederlanden waar de republiekRepubliek krachtens het [[Barrièretraktaat]] troepen had gelegerd en ook de belangrijkste plaatsen in Zeeuws-Vlaanderen. In paniek werd de prins op 2 mei 1747 benoemd tot [[kapitein-generaal]], tot [[admiraal-generaal]] van de republiekRepubliek en tot [[stadhouder]] van alle gewesten.
[[Dirk Hubert Verelst]] of zijn vader coördineerde de benoeming in de provincie Zeeland al vanaf 15 april.<ref>{{aut|Jacobus Scheltema}}: ''Staatkundig Nederland; een woordenboek tot de biographische kaart van dien naam'', tweede deels, tweede stuk ([http://books.google.nl/books?id=pos6AAAAcAAJ&pg=PA397&lpg=PA397&dq=Dirk+Hubert+Verelst&source=bl&ots=HflP-sncyO&sig=pJ4JdwTC045qt0-7HGC2MRAZm-8&hl=nl&sa=X&ei=1zM6T8DbBImr-gaeiLXPDg&ved=0CE8Q6AEwBzgK#v=onepage&q=Dirk%20Hubert%20Verelst&f=false Google Books])</ref> Over zijn bevoegdheden kon Willem het na diverse pogingen tot 'promotie' niet eens worden met de Staten-Generaal.<ref>[http://www.gahetna.nl/collectie/archief/ead/index/zoekterm/3.01.22/gebruikersinbreng/aan/aantal/20/eadid/3.01.22 3.01.22 - Inventaris van het archief van Anthonie van der Heim, (1710) 1737-1746]</ref> Zij legden hem een instructie voor die overeenkwam met de [[Unie van Utrecht (1579)|Unie van Utrecht]].
Willem wilde alleen de eed afleggen op de instructie van zijn voorganger, [[Willem III van Oranje|Willem III]].
 
Op 11 mei 1747 deed de prins zijn intrede in Amsterdam. Ter begroeting waren niet alleen de burgemeesters, maar ook alle predikanten aanwezig. Wie geen oranje droeg liep de kans in de gracht gegooid te worden. Zelfs de paarden en ook de ossen op weg naar de slager waren ermee versierd.<ref>{{Aut|Evenhuis, R.B.}} (1974): ''Ook dat was Amsterdam'', deel IV, p. 282.</ref> In november van datzelfde jaar volgde verheffing tot [[erfstadhouder]] van de Republiek, waarbij ook de opvolging in vrouwelijke lijn werd geregeld, want Willem IV had toen enkel een dochter. Hiermee kwam een eind aan het [[Tweede Stadhouderloze Tijdperk]]. De organisator was de porseleinverkoper [[Daniël Raap]], een gematigd [[Doelisten|Doelist]], die de Oranjegezindeoranjegezinde bevolking mobiliseerde. Nog datzelfde jaar verhuisde prins Willem IV met zijn gezin en een deel van zijn hofhouding naar Den Haag, van waaruit de Vereenigde Nederlanden werden bestuurd, alwaar hij ging wonen in Paleis Huis ten Bosch.
 
In 1748, enkele maanden na de geboorte van zijn zoon Willem Batavus, ontstond het [[Pachtersoproer]]. Raap, die zich verzette tegen de regenten - van oudsher tegenstanders van een rol van de Oranjes in het Nederlandse staatsbestel - overlegde diverse malen met de prins en zijn vrouw. In veel steden werden diverse burgemeesters en vroedschapsleden vervangen. Omstreden was zijn benoeming van de Groningse jonker [[Rudolf de Mepsche]] tot [[landdrost|drost]] van [[Westerwolde (streek)|Westerwolde]].<ref>Als [[grietman]] was deze in 1732 (?) in zijn rechtsgebied verantwoordelijk voor de vervolging, marteling en executie van 22 mannen op beschuldiging van [[sodomie]] of [[homoseksualiteit]].</ref>