Evolutie van de mens: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 51:
* [[Huid (mens)|Menselijke huid]]: Om oververhitting te vermijden verloor de vroege mens zijn beharing en kreeg hij veel [[Zweten#Exocrien|eccriene zweetklier]]en die waterig zweet afgeven direct op de opperhuid en niet via de haren ([[Zweten#Apocrien|apocriene zweetklier]]en en [[talgklier]]en). Sommige zoogdieren met een vacht, zoals paarden, zweten ook, maar dit is veel minder efficiënt omdat het koeleffect van de verdamping aan het uiteinde van de haren niet in direct contact is met het lichaam. Als gevolg van het verlies van haar moet de huid veel steviger worden (de huid heeft geen bescherming meer en moet tegen ruwe behandeling kunnen) en moet de huid worden beschermd tegen uv-straling door pigmentatie. Er is geen rechtstreeks bewijs voor het naakt zijn daar alleen beenderen overblijven. Uit DNA-studies van de genen van de menselijke huid blijkt dat veel veranderingen omstreeks 1,6 miljoen jaar geleden hebben plaatsgevonden. Een efficiënt koelsysteem liet de verdere groei van de hittegevoelige hersenen toe.<ref>The Naked Truth, Nina G. Jablonski, Scientific American, speciale herfst 2016 uitgave: The story of us.</ref> Het dragen van kleren zou pas veel later gebeuren. Uit DNA-studies zou blijken dat de [[kleerluis]] mogelijk pas 170.000 jaar geleden ontwikkelde wanneer kleding werd gedragen.<ref>[https://scifeeds.com/journal-article/origin-of-clothing-lice-indicates-early-clothing-use-by-anatomically-modern-humans-in-africa/ Origin of clothing lice indicates early clothing use by anatomically modern humans in Africa]</ref><ref>Er wordt ervan uitgegaan dat de neanderthaler in het koude Europese ijstijdklimaat wel kleren droeg.</ref> Haar ter bescherming van het hoofd tegen de hitte is wel gebleven. Dit was kroeshaar, vlak haar is pas een zeer late ontwikkeling bij de moderne mens.
* Slanker lichaam met langere benen om snel en efficiënt lange afstanden te kunnen afleggen (en hardlopen). De grotere oppervlakte-volumeratio helpt ook om oververhitting te vermijden. Het rechtoplopen kwam al veel eerder in de evolutie van de mens voor (zie ''[[Australopithecus]]''), maar het lichaam was nog gedeeltelijk aangepast voor het leven in de bomen.
=== Evolutie schedelgrootte, bevalling en vroege kindertijd ===
[[Bestand:A Visual Comparison of the Pelvis and Bony Birth Canal Vs. the Size of Infant Skull in Primate Species.png|thumb|Evolutie geboortekanaal]]
De overgang naar het rechtop lopen heeft gevolgen voor het geboortekanaal. Een groot geboortekanaal en het efficiënt rechtop lopen gaat niet goed samen. Vrouwen hebben bredere heupen dan de man om de baby te dragen en toch een aanvaardbaar efficiency bij het rechtop lopen. Anderhalf miljoen jaar geleden begon de steeds grotere hoofdgrootte van baby's evolutionair een probleem te worden.<ref>[https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1046/j.1471-0528.2002.00010.x Birth, obstetrics and human evolution, BJOG, Volume 109, issue 11, november 2002]</ref> Nog steeds is de [[bevalling]] bij mensen moeilijk en zonder medische assistentie (bijvoorbeeld o.a. keizersnede) sterven veel vrouwen bij de geboorte van hun kind. Er Kwamen diverse aanpassingen:
* Het kinderhoofd draait een kwartslag tijdens de bevalling voor een betere doorgang. De schouders van de baby zijn eveneens een obstakel. Die moeten los van elkaar draaien.
* Het kinderhoofd is licht vervormbaar zodat het zich beter kan aanpassen aan de geboortekanaal<ref>[https://encyclopedie.medicinfo.nl/het-hoofdje-van-je-baby Het hoofdje van je baby, Medicinfo encyclopedie]</ref>.
* In tegenstelling tot de apen en andere dieren, hebben de vrouw meestal assistentie nodig tijdens de bevalling. De vrouw kan in verband met de geboorteligging moeilijk met haar handen assisteren en de baby ontvangen.
* De grootte van het pasgeborene hoofd wordt beperkt door de hersenen na de geboorte flink te laten doorgroeien. Bij mensen is het hoofd bij de geboorte maar 29% van een volwassen hoofd. (Dit is bij chimpansees 47-48%.) Hierdoor zijn de hersenen van een pasgeborene minder ontwikkeld dan bij andere dieren.<ref>[https://books.google.nl/books?id=9YInrVSoa9cC&pg=PA72&lpg=PA72&dq=Human+evolution+baby+slings&source=bl&ots=q-ppyxDV3Q&sig=ACfU3U3BBJUxBpCvEKuLvTpzEVCpP0Z5rw&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwi27eWarsXhAhUR6KQKHXEVAwoQ6AEwD3oECAcQAQ#v=onepage&q=Human%20evolution%20baby%20slings&f=false Sexual Paradox: Complementarity, Reproductive Conflict and Human Emergence, Christine Fielder, Chris King]</ref> Bij veel andere dieren kunnen pasgeborenen al heel snel zichzelf verplaatsen maar blijven wel afhankelijk van de ouder voor voedsel, opvoeding en bescherming. Jonge apen (en waarschijnlijk onze voorouders) grijpen zich vast aan het lichaam/vacht van de moeder en gaan overal mee.
* Pasgeboren kinderen zijn voor lange tijd zeer hulpeloos en kwetsbaar. Pas na 10 maanden begint de kruipfase.<ref>[https://buskruitmet.nl/mijlpalen/ Wat moet jouw kindje op welke leeftijd kunnen?, Buskruit met muisjes, 18 januari 2018]</ref>. In een gevaarlijke leefomgeving zoals de savanne met roofdieren, moeten de ouders evolutionair zich aanpassen om de kinderen te beschermen en te verzorgen. Daar er geen overblijfselen zijn, behalve stenen werktuigen, is niet te achterhalen hoe de leefgemeenschap zich hierop aanpaste. Er zijn hypothesen dat de leefgemeenschappen over beschermde (schuil)plekken beschikten, waar de baby's veilig door oppassers bewaakt konden worden. Ook gaat men er van uit dat baby's in draagdoeken gedragen konden worden voor de langere afstanden, zodat de armen vrijgehouden konden worden.<ref>[https://www.theguardian.com/books/2010/sep/04/artificial-ape-technology-timothy-taylor The Artificial Ape: How Technology Changed the Course of Human Evolution by Timothy Taylor, The Guardian, 4 september 2010]<br />
[https://books.google.nl/books?id=T8ccYtPNJxsC&pg=PA116&lpg=PA116&dq=Human+evolution+baby+slings&source=bl&ots=23WxLsKHei&sig=ACfU3U23fV7Ejf2URNsojId9bV1Cxf9MMQ&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwi27eWarsXhAhUR6KQKHXEVAwoQ6AEwDnoECAgQAQ#v=onepage&q=Human%20evolution%20baby%20slings&f=false Google Books extract]</ref><ref>[http://puvodni.mzm.cz/Anthropologie/downloads/articles/2013/Caldwell_2013_p349-374.pdf Anthropologie, Duncan caldwell, 2013]</ref>
Bij vergelijkende studies blijkt er een sterke correlatie tussen intelligentie en de duur van de afhankelijkheid (borstvoeding).<ref>[https://www.newyorker.com/science/maria-konnikova/why-are-babies-so-dumb-if-humans-are-so-smart Why Are Babies So Dumb If Humans Are So Smart?, The New Yorker, 7 september 2016]</ref> Deze correlatie is zelf sterker dan die met de relatieve hersengrootte. Het lijkt erop dat een intelligent brein het beste ontwikkeld met zo weinig mogelijke voorprogrammering (instincten, reflexen). In de hulpeloze fase zijn de hersenen actief met het observeren en allerlei verbanden te leggen. Een extreem tegenvoorbeeld is de vlinder die zich ontpopt uit haar cocon en zo kan wegvliegen en volledig kan functioneren en reageren op haar omgeving.
=== Van ''Homo ergaster'' naar ''Homo sapiens'' ===
| |||