|
== Khwarezemiden ==
Eind 12de eeuw verdwenen er twee grote Turkse rijkenislamrijken: de [[Ghaznaviden]] (1187) en de [[Seltsjoeken]] (1194) en werden vervangen door de [[Chorasmiden]] in het Westen en de [[Ghowriden]] in het Oosten.
Met hulp van een Mongoolse stam, de [[Kara-Kitan]] konden zij de Ghowriden in 1206 verslaan.
== Timoer Lenk ==
{{Zie hoofdartikel|Timoer Lenk}}
Vanuit [[Transoxanië]] trok Turkse Timoer Lenk in [[1381]] [[Groot-Iran|Perzië]] binnen. Timoer had weinig moeite om de kleine staatjes te onderwerpen en met zijn eerste campagne die duurde tot [[1384]] had hij Oost- en Noord-Iran in handen. Zijn tweede campagne begon in [[1386]] en had als doel [[Perzisch Irak]] te veroveren. Na een korte onderbreking vanwege de dreiging van de [[Gouden Horde]] veroverde Timoer [[Fars]], [[Isfahan]] en [[Kerman (stad)|Kerman]] in [[1387]]. Heel Perzië was nu onder zijn heerschappij, hoewel de bevolking enkele keren in opstand kwamen, werden ze telkens neergeslagen en zou de regio pas weer na de dood van Timoer in [[1405]] zelfbestuur bemachtigen.
== Zwarte en Witte schapen ==
Een van die staten was de Turkse [[Kara Koyunlu]] of ''zwarte schapen'' die een autonome regio oprichtten met als hoofdstad [[Tabriz]]. Rond 1440 kreeg [[Jahan Shah]] het aan de stok met [[Oezoen Hasan]] leider van de Turksee [[Ak Koyunlu]] of ''witte schapen''. De strijd zal worden beslecht tijdens de [[Slag bij Chapakchur]] (1467), waar Oezoen Hasan, Jahan Shah, versloeg, dit betekende het begin van de heerschappij van de Ak Koyunlu in West-Azië.
== Safawiden ==
{{Zie hoofdartikel|Safawiden}}
De Safawide TurkenSafawiden of Safaviden regeerden over Perzië van [[1501]] tot [[1736]] en voerden het [[sjiisme]] in als [[staatsgodsdienst]]. Zij creëerden een centrale staat die veel bijdroeg aan het ontstaan van een Perzische identiteit, nadat het gebied in de jaren ervoor verdeeld was geweest onder Mongoolse en Turkse heersers.
De dynastie had haar oorsprong in een Turks[[soefisme|soefiorde]] afkomstig uit de plaats [[Ardebil (stad)|Ardebil]], in de huidige Iraanse regio [[Azerbeidzjan (Iran)|Azerbeidzjan]]. Ze was vernoemd naar sjeik [[Safi Al-Din]] ([[1252]]-[[1334]]). De stichter van het Safawidenrijk was sjah [[Ismail I (Safawiden)|Ismail I]] die heerste van 1501-[[1524]]. De leden van de dynastie spraken en schreven [[Azeri Turks]], maar de bestuurstaal van het rijk was [[Perzisch]].
Het rijk kende zijn grootste bloei onder sjah [[Abbas I van Perzië|Abbas I de Grote]]. Deze sjah verklaarde [[Isfahan]], een stad die onder zijn leiding tot grote bloei kwam, tot zijn hoofdstad. In deze zelfde periode had ook de [[Vereenigde Oostindische Compagnie|VOC]] een handelspost in Isfahan.
== Afshariden ==
De [[Afshariden]] vormden korte tijd (1736-1796) een Turkse dynastie die voortkwam uit één machtig heerser: [[Nadir Sjah (Perzië)|Nadir Sjah]]. Na diens dood viel het rijk snel uiteen en bleef er strijd bestaan tussen de [[Afshariden]], de Perzische [[Zand-dynastie]] en de Turkse [[Kadjaren]]. De strijd werd uiteindelijk in het voordeel van de laatsten beslist.
== Kadjaren ==
{{Zie hoofdartikel|Kadjaren}}
De Turkse Kadjaren waren de heersende dynastie van [[1796]] tot [[1925]]. De Europese machten [[Keizerrijk Rusland|Rusland]] en het [[Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland|Verenigd Koninkrijk]] breidden hun macht in Perzië stevig uit in deze periode. Perzië moest diverse noordelijke delen, waaronder het huidige Oost-Georgië, [[Armenië]], [[Dagestan]], en [[Azerbeidzjan]] afstaan aan de Russen, tijdens de [[Russisch-Perzische Oorlog (1804-1813)]] en [[Russisch-Perzische Oorlog (1826-1828)]] en de daaruit volgende verdragen van [[Verdrag van Gulistan|Gulistan]] en [[Verdrag van Turkmenchay|Turkmenchay]].<ref>{{Citeer web|url=http://www.karabakh.co.uk/turkmenchay-treaty.html|title=Turkmenchay Treaty|accessdate=1 November 2014}}</ref><ref>{{Citeer web|url=http://www.iranreview.org/content/Documents/Treaty-of-Gulistan.htm|title=Treaty of Gulistan|accessdate=1 December 2014}}</ref>
Om een verdere expansie van de Russen tegen te gaan, ging Perzië een strategische alliantie aan met het Verenigd Koninkrijk. Zo verkreeg dat land diverse belangrijke commerciële belangen, waaronder het recht te boren naar [[aardolie]]. Aan het eind van de negentiende en begin van de twintigste eeuw werd het land gemoderniseerd en in 1906 kreeg het een [[parlement]]. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vormden de [[Osmanen]] een bedreiging voor Perzië en 'verdedigden' Rusland en het Verenigd Koninkrijk Perzië én zijn strategisch belangrijke oliegebieden.
| 