Voedsel: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
anorganische voedingsstoffen, zoals gebruikt door planten en andere autotrofen, zijn géén voedsel
Regel 1:
'''Voedsel''' of '''spijs''' is voornamelijk ''organisch'' materiaal: [[weefsel (biologie)|weefsel]], afkomstig van andere [[organisme]]n, waaruit [[heterotroof|heterotrofe]] organismen hun [[voedingsstof]]fen betrekken.
'''Voedsel''' is elke [[substantie]] met een [[voedingswaarde]] voor een [[organisme]] die wordt geconsumeerd.
 
== Heterotrofen ==
VoedselDoor voorzietverwerking van het ingenomen voedsel, namelijk [[stofwisseling]] binnen het ontvangende organisme, bij [[dierenrijk|dieren]] envoorafgegaan sommigedoor [[spijsvertering]], verkrijgen dieren en soortenheterotrofe [[micro-organisme]]n van de [[voedingsstof]]fenstoffen die ze nodig hebben voor de opwekking van [[chemische energie|energie]], voor dehun [[groei (fysiologie)|groei]] en voor het [[homeostase (fysiologie)|onderhoud]] van dehun eigen [[cel (biologie)|cellen]] en /[[weefsel (biologie)|weefsels]]. Organismen die hun voedingsstoffen betrekken van andere organismen worden ''heterotroof'' (Grieks voor 'anders-voedend') genoemd.
 
== Autotrofen==
Organismen die hun voedingsstoffen betrekken van andere organismen zijn [[heterotroof|heterotroof]] (Grieks: anders-voedend). Deze voeden zich met organisch materiaal: [[weefsel (biologie)|weefsel]] afkomstig van andere organismen. Organismen die in staat zijn [[organische verbinding]]en uit ''[[anorganische verbinding|anorganisch]]'' materiaal te produceren zijnworden [[autotroof]] (Grieks: voor 'zelfvoedend') genoemd. Zij maken hun eigen [[biomolecuul|organische stoffen]] ([[Koolhydraat|koolhydraten]], [[proteïne|eiwitten]]), bijvoorbeeld de [[planten]] via [[fotosynthese]].
 
Voedselbetrekkingen spelen in de levende natuur een voorname rol. Zij worden weergegeven in een [[voedselketen]] en een [[voedselweb]].
 
== Dier/mens en voeding ==
Welke [[weefsel (biologie)|materialen]], hetzij van plantaardige, hetzij van dierlijk afkomst, het [[dierenrijk|dierlijk organisme]] (inclusief de mens) al dan niet tot voedsel kunnen dienen is in de loop der tijden gebleken. Door schade en schande is vastgesteld wat [[giftig]] is voor het organisme. De verschillende [[soort]]ensoorten dieren hebben in de loop van hun [[evolutie (biologie)|evolutie]] het [[ethologie|vermogen ontwikkeld]] te kunnen vaststellen wat ze wel of niet kunnen eten. Bij de mens is de kennis hierover mondeling en later ook [[schrift]]elijk overgeleverd.
 
[[Voedingsvoorschrift]]en zijn terug te vinden in vele [[religie]]s, maar niet in het boeddhisme. Dat maakt, dat [[voedingsleer]] een van de oudste vormen van menselijke kennis is.
Regel 14 ⟶ 15:
 
=== Voedingspatronen ===
In de westerse wereld is het voedsel sinds de jaren 1950 erg veranderd. Dankzij de [[levensmiddelentechnologie]] en nieuwe bereidingswijzen veranderde en verbeterde hetons voedsel. Moderne conserveringstechnieken maakten het mogelijk voedsel lang te bewaren.
 
In de [[1960-1969|jaren 1960zestig]] kwam er een reactie op de industriële massaproductie van voedsel. Sommigen gingen zich toeleggen op de [[Biologische landbouw|ecologische landbouw]], waarvan de producten werden verkocht als 'biologisch" of als (op de [[antroposofie|antroposofische]] [[voedingsleer]] gebaseerd) "[[Biologisch-dynamische landbouw|biologisch-dynamisch]]". Uit onvrede met de [[intensieve veehouderij|bio-industrie]] werden sommigen [[Vegetarisme|vegetariër]] of [[Veganisme|veganist]].
 
Tegenwoordig wordt de voeding van de westerse mens ingedeeld in een aantal categorieën:
Regel 24 ⟶ 25:
* [[vet]]ten en [[olie]]
* [[drinken|dranken]]
* [[Snoepgoed|snoep]], [[Koek (lekkernij)|koek]]([[Koekje|jes]]), [[gebak]] en [[snack]]s.
Daarnaast worden er in de handel [[voedingssupplement]]en aangeboden.
 
Regel 31 ⟶ 32:
De [[Schijf van Vijf]] is een hulpmiddel dat in Nederland wordt gebruikt in de voorlichting over goede en [[gezonde voeding]], gericht op het grote publiek. Het idee is dat uit elk van de vijf groepen van [[voedingsmiddel]]en iedere dag een keuze wordt gemaakt, en die keuzen in de maaltijd van die dag te verwerken.
 
#groenteGroente en fruit
#broodBrood, pasta en peulvruchten
#visVis, vlees(waren), zuivel, ei en vleesvervangers
#vettenVetten en olie
#Vocht
#vocht
 
De Schijf van Vijf geeft behalve vijf groepen voedingsmiddelen ook vijf regels, of aanbevelingen:
* eetEet gevarieerd
* nietNiet te veel
* gebruikGebruik minder verzadigd vet
* eetEet volop groente, fruit en brood
* letLet op voedselhygiëne
 
===Voedingsdriehoek===