|
[[Bestand:Supermarket check out.JPG|thumb|Kassa-afdeling van een grote supermarkt]]
Een '''supermarkt''' is een relatief grote [[zelfbediening]]swinkel waar voedingsmiddelen, waaronder ook verse groente, brood en vlees, en huishoudelijke artikelen worden verkocht. Soms behoren meer soorten artikelen, bijvoorbeeld [[kleding]] en [[medicijn]]en, ook tot het assortiment, en heeft de winkel deels het karakter van een [[warenhuis (winkel)|warenhuis]]. Supermarkten zijn vaak onderdeel van een [[winkelketen|keten]] die in een regio, land of zelfs meerdere landen winkels heeft.
== Geschiedenis ==
De eerste ''zelfbedieningszaken'' verschenen in de [[Eerste Wereldoorlog]] in de Verenigde Staten. Vóór die tijd werden voedingsmiddelen verkocht door kleine [[kruidenier]]s.
Tegen het einde van de twintigste eeuw waaide het supermarktconcept (winkelwagentje vullen en aan het eind afrekenen bij de kassa) ook over naar andere branches zoals doe-het-zelf-, meubelzaken ([[IKEA]]) en zaken voor huishoudelijke artikelen ([[Blokker (winkelketen)|Blokker]]).
De supermarkt betekende een revolutie voor het boodschappen doen, dat destijds voornamelijk door vrouwen werd gedaan. In plaats van lang in de rij te staan bij de [[kruidenier]] konden de vrouwen zelf hun boodschappen uitzoeken, om daarna lang in de rij te staan voor de kassa.
De supermarkten betekenden ook een revolutie in verpakkingsmateriaal. Werd bij de kruidenier vrijwel alles afgewogen in aparte papieren zakken verpakt, in de supermarkt ligt alles zo aantrekkelijk mogelijk verpakt, met verschillende merken en verschillende hoeveelheden.
De komst van de supermarkt heeft tot gevolg gehad dat zeer veel kleine, gespecialiseerde winkels verdwenen zijn. Een supermarktketen wordt, als overblijfsel van de kruideniersoorsprong, nog weleens een "grootgrutter" (grutter = kruidenier) genoemd. Supermarktketens die gericht zijn op het aanbieden van zo goedkoop mogelijke producten worden [[discount]] of discountwinkel genoemd.
=== In Nederland ===
In 1946 startte [[Chris van Woerkom]] als eerste met zelfbediening in [[Nijmegen]]<ref>[http://www.gelderlander.nl/regio/nijmegen/van-woerkom-was-de-eerste-en-de-mooiste-supermarkt-1.2302175 Van Woerkom was de eerste en de mooiste supermarkt, [[De Gelderlander]] 15 januari 2011]</ref> in 1948 gevolgd door [[Dirk van den Broek]] in Amsterdam<ref>http://www.supermarktcheck.nl/supermarkt-tijdlijn.php</ref> en in 1949 door [[DekaMarkt|Kijkgrijp]] in [[Velsen-Noord]]. Begin jaren vijftig volgden diverse andere zaken.
In 1961 kreeg Nederland een nieuwe Vestigingswet Bedrijven, waarin de eisen tot gescheiden verkoop van vlees, groenten en brood werden geschrapt. Vanaf dat jaar gingen zelfbedieningskruideniers hun assortiment verbreden, en het nieuwe type winkel werd met de Amerikaanse naam "supermarkt" aangeduid. Aanvankelijk trok vaak een slager of groenteboer bij de kruidenier in, en bleef zo nog jaren een semi-zelfstandige. Geleidelijk verdrongen de landelijke ketenbedrijven echter de plaatselijke supers. Met de steeds grotere automobiliteit vestigden zich de allergrootste supermarkten aan de rand van de steden.
Uit onderzoek blijkt dat men in Nederland gemiddeld 680 meter moeten reizen voor de dichtstbijzijnde supermarkt, onafhankelijk van welke keten dat is.<ref>[http://www.z24.nl/ondernemen/hoe-dichtbij-is-de-supermarkt-albert-heijn-domineert-grote-steden-jumbo-volgt-522179 www.z24.nl, december 2014]</ref>
Ahold Delhaize - eigenaar van o.a. de [[Albert Heijn (supermarkt)|Albert Heijn]] - bezit zo'n 35% van de Nederlandse markt, de rest is in handen van [[Jumbo Supermarkten|Jumbo]], [[Superunie]] (hier zijn meerdere supermarkten onderdeel van), [[Aldi]] en [[Lidl]].<ref name="Zembla">[https://youtu.be/GgaQ6g2Acow?t=8m57s Zembla - De macht van de supermarkten]</ref>
== Kritiek ==
* De grote schaal van supermarkten, die voor haar klanten vaak kosten en efficientie wil verbeteren, kan wezenlijke economische druk uitoefenen op toeleveranciers en kleinere winkelbedrijven.
* Het groeiend aantal supermarktens is reden voor het verdwijnen van kleine winkeliers en voor de toegenomen afhankelijkheid onder de klanten van hun auto. Ook heeft de toenemende trend om met de auto naar de supermarkt of het winkelcentrum te gaan een negatieve invloed op het ecologisch evenwicht.
== Zie ook ==
* [[Beurtbalkje]]
* [[Discountwinkel]]
* [[Franchise (ondernemen)|Franchise]]
* [[Hypermarkt]]
* [[Kruidenier]]
* [[Lijst van supermarkten]]
* [[Warenhuis (winkel)|Warenhuis]]
{{Appendix}}
[[Categorie:Supermarkt| ]]
[[Categorie:Detailhandel]]
| 