Koninklijke Sphinx: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix
Versie 53386777 van RomaineBot (overleg) ongedaan gemaakt. Galleries zo laten graag; andere notatie is onoverzichtelijk naar mijn mening
Label: Ongedaan maken
Regel 1:
{{Infobox bedrijf
| bedrijfsnaam = Koninklijke Sphinx / De Sphinx<br /><small>(Petrus Regout & Co.)</small>
| bedrijfslogo =
| bedrijfslogobreedte =
Regel 24:
== Geschiedenis ==
=== Naamgeving ===
{| class="wikitable" width="40%"
! Periode || Naam
|-
Regel 43:
| 2001-2012 || Koninklijke Sphinx B.V.
|-
| 2012-heden || B.V. De Sphinx Maastricht<br />(geen productiebedrijf)<ref>[http://www.capriolus.nl/nl/content/sphinx-bv-koninklijke 'Sphinx BV, Koninklijke'] op website ''capriolus.nl''.</ref>
|}
 
Regel 50:
[[Bestand:Briefhoofd Petrus Regout & Co Maastricht (1842) (cropped).jpg|thumb|De fabriek op een rekening uit 1842]]
[[Bestand:RegoutAlbum02.jpg|thumb|Deel van het fabrieksterrein aan het [[Bassin (Maastricht)|Bassin]] en de [[Boschstraat (Maastricht)|Boschstraat]] in 1865. Rechts het magazijn en het spoorlijntje. De gebouwen linksonder (o.a. de [[Refugie van Hocht]] en Cité Ouvrière) bevonden zich in werkelijkheid elders]]
De kiem van het bedrijf ligt bij een glasslijperij, die door de koopman-industrieel [[Petrus Regout]] (1801-1878) in 1825 was ingericht in een pand in de [[Jodenstraat (Maastricht)|Jodenstraat]] in de Maastrichtse binnenstad. In 1827 verhuisde Regout met vrouw en kind naar de [[Boschstraat (Maastricht)|Boschstraat]], waar het gezin pal tegenover de een jaar eerder geopende binnenhaven [[Bassin (Maastricht)|Bassin]] ging wonen. De kristalslijperij, nog niet gemechaniseerd en met slechts enkele werknemers, verhuisde mee. Aanvankelijk gingen de zaken goed, maar in 1830 kwam daar een abrupt einde aan door het uitbreken van de [[Belgische Opstand]] en de daaruit voortvloeiende [[Blokkade van Maastricht (1830-1833)]]. Handel met [[België]] was immers verboden en omdat de rest van [[Limburg (Verenigd Koninkrijk der Nederlanden)|Limburg]] zich had aangesloten bij de Belgische revolutionairen, was Maastricht afgesloten van de rest van Nederland. Toen het in 1834 toegestaan werd grondstoffen en halffabricaten uit België in te voeren, besloot Regout een eigen kristal- en glasblazerij te beginnen. In de tuin van een aangrenzend pand werd een "colossaal gebouw" opgericht, waarin plaats was voor tachtig slijpstoelen, aangedreven door een [[stoommachine]] van [[John Cockerill (bedrijf)|John Cockerill]]. Daarnaast herbergde het gebouw een in hetzelfde jaar opgerichte spijkerfabriek. Het jaartal 1834 is door de fabriek altijd aangehouden als de feitelijke stichtingsdatum.<ref name="autogenerated3">Ter Kuile (1985), p. 166.</ref><ref>Kruisinga/Langeweg/Minis/Mes (2000), pp. 25-31.</ref>
 
In 1836 ging de aardewerkfabriek van start. Aanvankelijk produceerde Regout zogenaamd ''fayence commune'', eenvoudig aardewerk met een zachte, rode scherf bestemd voor de lokale markt. Om zijn afzetgebied te vergroten moest hij echter concurreren met het toen zeer populaire Engelse ''creamware''. Daarom nam hij in de jaren 1840 Engelse vakarbeiders in dienst en liet hij zelfs Engelse grondstoffen importeren. Met de spijkerfabriek, die in 1838 al 200 werknemers had, ging het na 1839 minder voorspoedig. Het bedrijf werd vanaf 1843 gecontinueerd door Petrus' broer [[Thomas Regout]], die al enkele jaren [[Partner (vennootschap)|vennoot]] was. Petrus Regout was inmiddels begonnen met de fabricage van geweren, die hij aan het Rijk leverde. Deze onderneming werd geen succes en in 1851 verdween de geweerfabriek. Andere nevenactiviteiten waren wel succesvol, zoals de menie- en potasfabriek (1837), de kalkbranderij (1839) en de [[gasfabriek]] (1848). In enkele tientallen jaren groeide ''Petrus Regout & Co.'' uit tot een industrieel imperium, dat in 1850 600 werknemers, in 1860 1500 en in 1865 al meer dan 2000 arbeiders telde.<ref>Zie artikel [http://www.zichtopmaastricht.nl/tekst/onderwerpen/sphinx/dossier/uitgebreide_tekst 'De Sphinx'] op website ''zichtopmaastricht.nl''.</ref>
Regel 60:
=== 1870-1899: expansie onder Regouts zonen ===
[[Bestand:Boschstraat Maastricht, A C Verhees (1875).jpg|thumb|Arbeiders verlaten de fabriek, ca. 1875]]
Toen in 1870 zijn vier zonen mede-directeur werden, werd de naam van het bedrijf veranderd in ''Kristal-, Glas- en Aardewerkfabrieken Petrus Regout [[Vennootschap onder firma|v.o.f.]]''.<ref name="autogenerated3" /> In 1878 overleed Petrus ("Pie") Regout. Het bedrijf, dat toen ca. 2500 werknemers in dienst had en een oppervlakte van 9,8 hectare besloeg, werd door zijn zonen voortgezet onder de naam ''[[Commanditaire vennootschap|C.V.]] Kristal-, Glas- en Aardewerkfabrieken Petrus Regout & Co.'' In 1872 en 1876 wist de firma grote stukken grond aan de Maagdendries en langs de huidige Frontensingel te verwerven, deels voormalige vestinggronden, die na het opheffen van de vestingstatus (1867) waren vrijgekomen. Het fabrieksterrein werd gerationaliseerd en diverse fabriekjes en ovens uit de begintijd werden afgebroken. De gebouwen die ervoor in de plaats kwamen (Brikkenbouw, Mouleurs, Poortgebouw en Gipsfabriek) zijn grotendeels bewaard gebleven.<ref>Kruisinga/Langeweg/Minis/Mes (2000), p. 48.</ref>
 
Terwijl de zonen van Petrus I Regout vennoot waren in het moederbedrijf aan de Boschstraat, begon een nieuwe generatie Regouts zich in de jaren 1880 te roeren. In minder dan tien jaar tijd werden op de rechter Maasoever, toentertijd op [[Meerssen (gemeente)|Meerssens]] grondgebied, drie nieuwe fabrieken gesticht. Zo richtte kleinzoon [[Louis Regout (1861-1915)|Louis Regout]] (1861-1915) in 1883 een porseleinfabriek op ten noorden van [[Station Maastricht]], het tegenwoordige [[Koninklijke Mosa]]. Vijf jaar later begon zijn neef Alfred Regout (1858-1935) in hetzelfde gebied een tegelfabriek, Rema geheten, die tot 1965 zou blijven bestaan. Drie jaar later, in 1891, begon een andere neef, Frederik Regout (1858-1937), een aardewerkfabriek in het gebied De Bek in [[Limmel]], iets ten noorden van de [[Spoorbrug Maastricht|Spoorbrug]] aan de [[Maas]]. Anders dan de eerder genoemde bedrijven, produceerde deze fabriek min of meer dezelfde producten als het "moederbedrijf" en werd daarom als een concurrent gezien. In 1896, na slechts vijf jaar zelfstandig te hebben gefunctioneerd, werd de fabriek overgenomen door het moederbedrijf, waarbij waarschijnlijk een te hoge prijs werd betaald. Desalniettemin was een lokale concurrent uitgeschakeld en werd het fabrieksareaal vergroot met een gunstig gelegen terrein van ruim zes hectare.<ref name="Mes">{{aut|Wim Mes}} (2016): 'De aardewerkfabriek van Frederik Regout, 1891-1896'. In: {{aut|A. Knotter (red.)}}: ''Keramiekstad. Maastricht en de aardewerkindustrie in de negentiende en twintigste eeuw'', pp. 178-197. WBOOKS/SHCL, Maastricht. {{ISBN|9789462581296}} ([http://shcl.x-cago.com/shcl/resources/files/JB05Mes.pdf online tekst]).</ref>
 
[[Bestand:Gebundelde verhoren parlementaire enquête firma P Regout (1887) - collectie CC.jpg|thumb|Gebundelde verhoren [[Parlementaire enquête naar de toestand in fabrieken en werkplaatsen|parlementaire enquête (1887)]]]]
Regel 69:
=== 1899-1954: De Sphinx ===
[[Bestand:Kristalfabriek magazijn van fijn glaswerk, Bestanddeelnr 256-3973 (cropped).jpg|thumb|De toonzaal voor glas en kristal uit 1905. In een nis het gipsen standbeeld van de stichter, "Pie" Regout]]
In 1899 had het bedrijf ongeveer 3000 werknemers in dienst, waarvan het merendeel betrokken was bij de aardewerkproductie. De onderneming heette vanaf dat jaar officieel ''De Sphinx v/h Petrus Regout & Co.'' Het gebruik van de [[Sfinx (mythologie)|sfinx]] als beeld[[merk]] dateert al uit 1879 of eerder. De stichting en overname van de fabriek van Frederik Regout leidde rond deze tijd tot verdere onenigheid in de familie. In 1901 besloot het moederbedrijf op de locatie te Limmel tegels te gaan fabriceren, waarmee het een rechtstreekse aanval deed op de onderneming van Louis Regout, de Mosa. Als reactie daarop besloot Louis tot de oprichting van een eigen glasfabriek, de Stella.<ref name="Mes" /> Deze zou in 1925 fuseren met de glasfabrieken van Sphinx, waardoor de [[Kristalunie Maastricht|Kristalunie]] ontstond. Daarmee kwam een einde aan de glasfabricage aan de Boschstraat.
 
De [[Eerste Wereldoorlog]] had desastreuze gevolgen voor de afzetmogelijkheden en het personeelsbestand bedroeg in 1918 nog maar 20% van wat het in 1914 was geweest.<ref name="gesch">[https://www.sphinx.nl/geschiedenis/#gref 'Geschiedenis'] op ''sphinx.nl''.</ref> Na het afstoten van de glasfabricage begon een nieuwe periode van rationalisering, waarbij het accent verschoof naar de massaproductie van sanitair. Van 1929 tot 1941 kwamen de grote sanitairfabrieken Eiffel I, II en III tot stand. De ronde en vierkante ovens maakten plaats voor tunnelovens. In 1924 telde de skyline van de fabriek nog negentien ovens; in 1970 waren dat er nog vijf.<ref>Kruisinga/Langeweg/Minis/Mes (2000), p. 69.</ref> Van 1934 tot 1954 stond Adolphe Regout aan het hoofd van het bedrijf. Hij leidde Sphinx door de moeilijke periode van [[Crisis van de jaren 30|jaren 30-crisis]] en [[Tweede Wereldoorlog]], toen velen hun baan kwijt raakten.<ref name="autogenerated2">{{aut|Saskia ter Kuile}}, 'Regout/De Sphinx', in: {{aut|Ellinoor Bergvelt}} (red.; 1985): ''Industrie en vormgeving in Nederland 1850-1950'', p. 169. [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. {{ISBN|9050060013}}.</ref>
 
=== 1958-1994: fusie met Société Céramique ===
[[Bestand:2018 Maastricht, Sphinx Passage 25 (cropped).jpg|thumb|Sphinx sanitair in de Sphinx Passage]]
[[Bestand:Eerste elftal VV IVS, Berg aan de Maas, 1980-90.jpg|thumb|Het eerste elftal van [[VV IVS]] in door Sphinx gesponsorde shirts, jaren 80/90]]
Na de opzienbarende fusie met de plaatselijke concurrent [[Société Céramique]] in 1958 telde de nieuwe onderneming meer dan 4000 werknemers. In 1959 kreeg het bedrijf het [[predicaat Koninklijk]], waarna het in 1960 zijn naam wijzigde van ''N.V. Sphinx-Céramique'' naar ''N.V. Koninklijke Sphinx''. Dat jaar nam het de N.V. Aardewerkfabriek "De Toekomst" in [[Oosterhout (Noord-Brabant)|Oosterhout]] over (in 1980 gesloten).<ref name="autogenerated1">Marie-Rose Bogaers ([1988]). ''Made in Holland. Gebruikskeramiek 1945-1988'', p. 106. Het Kruithuis, Museum voor Hedendaagse Kunst, ’s-Hertogenbosch & SDU, ’s-Gravenhage.</ref> Op het voormalige terrein van de Société Céramique in Wyck werd in 1962 de [[Koffiefilter|filterzakjesfabriek]] Filtropa gevestigd (in 1992 verzelfstandigd). Van 1969-1977 was hier tevens een [[kaarsenfabriek]] gevestigd. In 1968 werd de B.V. Handelmij. Randwijck opgericht, die zich onder andere richtte op de verkoop van geschenkartikelen (in 1989 verzelfstandigd). In hetzelfde jaar werd in België de tegelfabriek van [[Hemiksem]] overgenomen (in 1978 gesloten). In 1969 eindigde de productie van zowel huishoudelijk aardewerk als hotelporselein, waarna het bedrijf zich nog meer op keramische sanitairartikelen richtte. Daarnaast werden ook nog tegels en vuurvaste huishoudelijke artikelen vervaardigd.<ref name="gesch" />
 
In het begin van de jaren 1970 vond een ingrijpende reorganisatie en decentralisatie plaats. In 1974 werd Sphinx overgenomen door het Britse concern [[RELX|Reed International]] (in 1986 weer ongedaan gemaakt, waarbij de activiteiten van Reed op de tegelmarkt door Sphinx werden voortgezet). Door de economische crisis genoodzaakt, introduceerde het bedrijf in die jaren [[arbeidstijdverkorting]] en [[vervroegd pensioen|vervroegde pensionering]]. In 1977 werd een stap gezet naar verdere internationalisering door de oprichting van verkoopkantoren in België, Frankrijk en Duitsland.<ref name="gesch" />
 
In 1987 vond de viering van het 150-jarig bestaan plaats, waarbij de 75.000 stuks omvattende aardewerkcollectie van de fabriek in langdurige bruikleen aan de Gemeente Maastricht werd afgestaan. In 1988 werd het 21 ha grote Céramique-terrein voor 55 miljoen gulden aan de Gemeente Maastricht verkocht. Met de goedgevulde "oorlogskas" ging Sphinx op het [[overname]]pad. In de volgende jaren werden de volgende bedrijven ingelijfd: Wisa B.V., een producent van sanitaire kunststof in [[Arnhem]] (1988); Warneton S.A. in [[Waasten (België)|Waasten]], de belangrijkste Belgische fabrikant van keramisch sanitaire producten (1989); Produits Céramique de Touraine S.A. in [[Selles-sur-Cher (Frankrijk)|Selles-sur-Cher]], een Franse producent van keramisch sanitair (1990); een belang van 46% in Schock Bad GmbH in [[Treuchtlingen]], een Duitse badkamermeubelfabrikant (1991); Novoboch S.A., een Belgische producent van keramisch sanitair (1991); en Wallonit GmbH in [[Wallhausen (Helme)|Wallhausen]], een Duitse producent van keramisch sanitair (1991). In 1992 werden de nieuw verworven Duitse belangen gebundeld in Deutsche Sphinx Sanitair GmbH. In 1993 volgde nog een [[joint venture]] met het Britse Hewitt, die zich op de ontwikkeling van technische keramiek ging richten.
Regel 84:
=== 1994-2009: overnames en fabriekssluiting ===
[[Bestand:Sphinxfabriek Boschstraat 2.jpg|thumb|De [[Boschstraat (Maastricht)|Boschstraat]] in 2010, na het vertrek van Sphinx]]
In 1994 fuseerde het bedrijf met het [[Zweden|Zweedse]] bedrijf [[Gustavsberg (porseleinfabriek)|Gustavsberg]]. De naam werd gewijzigd naar ''N.V. Koninklijke Sphinx Gustavsberg''. Eind jaren negentig vond een strategische heroriëntatie plaats, waarbij gekozen werd voor concentratie op de kernactiviteiten. [[Sphinx Tegels]], Schock Bad en Wisa werden verkocht. Tegelijkertijd werden nieuwe activiteiten ontplooid in de [[lagelonenland]]en [[Polen]] en [[Slowakije]], onder andere in [[Wrocław]], [[Poznań (stad)|Poznań]] en [[Nitra]]. In 1999 nam het [[Finland|Finse]] [[Sanitec]] het bedrijf over. Een jaar later eindigde de beursnotering van Sphinx Gustavsberg, waarna de naam van de Nederlandse tak werd gewijzigd in ''Koninklijke Sphinx B.V.'' In 2004 werd het fabrieksterrein in de Maastrichtse binnenstad voor 48 miljoen euro overgedragen aan de gemeente Maastricht. De helft van dat bedrag werd geïnvesteerd in een nieuwe fabriek; de andere helft was bedoeld voor een [[sociaal plan]] voor de ontslagen werknemers. Het sterk afgeslankte bedrijf verhuisde naar de "modernste sanitairfabriek van Europa" in de [[Beatrixhaven (Maastricht)|Beatrixhaven]], door [[Beatrix der Nederlanden|koningin Beatrix]] in maart 2007 geopend.<ref name="nrc2009">[https://www.nrc.nl/nieuws/2009/08/04/sphinx-slachtoffer-van-hoogmoed-en-hebzucht-11763631-a371881 'Sphinx slachtoffer van hoogmoed en hebzucht'], in: ''[[NRC Handelsblad]]'', 4 augustus 2009.</ref> De in 1997 verzelfstandigde tegeldivisie Sphinx Tegels in Limmel ging in 2008 failliet.
 
In 2009 maakte Sanitec bekend dat de productieactiviteiten van Sphinx in Maastricht zouden worden overgebracht naar Zweden, omdat de Maastrichtse fabriek te klein zou zijn. De ruim honderd overgebleven werknemers (in 2007 nog 400) verloren hun baan.<ref>[http://www.volkskrant.nl/economie/article1259089.ece/Maastricht_rouwt_om_vertrek_van_Sphinx 'Maastricht rouwt om vertrek van Sphinx'], ''[[de Volkskrant]]'', 15 juli 2009.</ref> In Maastricht is sindsdien alleen nog een showroom van B.V. De Sphinx Maastricht. Sanitec werd op zijn beurt in 2015 overgenomen door het Zwitserse [[Geberit]], thans marktleider in Europa op het gebied van badkamerproducten.<ref>[https://www.reuters.com/article/geberit-ma-sanitec-idUSFWN0VD00U20150203 'Geberit says has acquired 99.27 pct of Sanitec shares'], op website [[Reuters]], 3 februari 2015</ref> Binnen deze [[multinational]] is Sphinx slechts een van de vele merknamen en na 2020 zal het merk volgens plan helemaal verdwijnen.<ref>[https://www.rtvmaastricht.nl/nieuws/144161147/Merknaam%20Sphinx%20verdwijnt 'Merknaam Sphinx verdwijnt'] op ''rtvmaastricht.nl'', 26 februari 2019.</ref> Volgens voormalig Sphinx-directeur Ed Evers, die het bedrijf in zijn laatste fase meemaakte, waren "hoogmoed en hebzucht" de oorzaak van de teloorgang van het 175 jaar oude Sphinx.<ref name="nrc2009" /> In 2014 publiceerde Hans Kanters, ook een voormalig directeur, het boek ''Gedane zaken'', waarin hij kritisch terugkijkt op zijn jaren bij de keramiekfabrikant. Volgens Kanters probeerde de directie te veel de aandeelhouders tevreden te houden, onder andere door onrendabele overnames in [[Wallonië]] en [[Duitse Democratische Republiek|Oost-Duitsland]], en hadden managers te weinig aandacht voor klantenbinding en productontwikkeling.<ref>{{aut|Paul van der Steen}}, 'Sphinx-drama doet nog steeds pijn'. In: ''Zuiderlucht'', 12 december 2014 ([https://www.zuiderlucht.eu/sphinx-drama-doet-nog-steeds-pijn/ online tekst]).</ref>
 
== Erfgoed ==
=== Gebouwen ===
==== Sphinxterrein Boschstraat ====
{{Zie hoofdartikelHoofdartikel|Sphinxkwartier}}
[[Bestand:2017 Maastricht, Eiffelgebouw 07 (cropped).jpg|{{largethumb}}|Gevelstenen P.R. ([[Petrus Regout]]) uit 1834 en 1836]]
[[Bestand:2016 Maastricht, Bassin, Filmhuis Lumière 04 (cropped).jpg|{{largethumb}}|[[Eiffelgebouw]] en [[Timmerfabriek (Maastricht)|Timmerfabriek]] aan het [[Bassin (Maastricht)|Bassin]]]]
Regel 99:
Het donkere, bakstenen gebouw van vier tot vijf verdiepingen aan de westzijde van de Boschstraat is de sanitairfabriek van 1911. Het zuidelijk deel hiervan (de gipsfabriek) dateert uit 1877. Ertegenover liggen de Sphinx magazijnen uit 1905, onderdeel van de [[Timmerfabriek (Maastricht)|Timmerfabriek]], waarin thans het popcentrum [[Muziekgieterij]], het architectuurcentrum Bureau Europa en het filmhuis [[Lumière Cinema]] gevestigd zijn. Het grote magazijngebouw van donkere baksteen telt twee bouwlagen onder dwars geplaatste [[sheddak]]en, die echter alleen vanaf de achterkant zichtbaar zijn. De aan de zuidzijde ervan gelegen toonzaal heeft een burgerlijk-chic interieur in verband met de oorspronkelijke functie als zakelijke ontvangstruimte. De elektriciteitscentrale uit 1910 is een eclectisch gebouw op de hoek van het Bassin en de Zuid-Willemsvaart. De ketelhuizen in functionele stijl dateren uit 1910 en 1933. In het interieur vormen deze met de elektriciteitscentrale één doorlopende ruimte. De filmzalen liggen deels ondergronds, zodat het zicht op de historische dakconstructies bewaard is gebleven. Het naastgelegen Hennebiquegebouw uit 1911, met een vroege toepassing van het [[François Hennebique|Hennebiquesysteem]], is waarschijnlijk het oudste betonnen gebouw in Maastricht.<ref>Kruisinga/Langeweg/Minis/Mes (2000), pp. 58-67.</ref>
 
Het 180 m lange en acht verdiepingen hoge [[Eiffelgebouw]] domineert het Sphinxkwartier. Het gebouwencomplex in de stijl van de [[nieuwe zakelijkheid]] is in drie fasen tot stand gekomen: het middendeel in 1929, het zuidelijk deel in 1930 en het noordelijk deel in 1941. Bij de verbouwing van 2014-17 is een deel van de gevel op de begane grond verwijderd, waardoor een onderdoorgang is ontstaan. Een deel van de glasstraten is bewaard gebleven als museale wandelroute (Sphinx Passage). De nieuwe showroom voor sanitairproducten kwam in 1950 gereed naar een ontwerp van de Amsterdamse architect Jan van Erven Dorens. Het kantoorgebouw aan de Boschstraat staat pal naast de fabriekspoort. Het gebouw uit 1954-56 werd ontworpen in [[Functionalisme (architectuur)|functionalistische stijl]] door A. Postma uit Deventer.<ref>Kruisinga/Langeweg/Minis/Mes (2000), pp. 77, 79.</ref>
 
<gallery widths="150" heights="150">
Bestand:Sphinx fabriek Brusselsestraat 1 (cropped).JPG|Standbeeld, kantoor, fabriekspoort en Eiffelgebouw
Bestand:Maastricht, Sphinx 01.jpg|Fabrieksmuur, Kop van de Sphinx en Mouleurs
Bestand:2018-Maastricht, Sphinxkwartier, Kop van de Sphinx, interieur 08.jpg|Tunnel tussen Molengebouw en Sanitairfabriek
Bestand:Maastricht, Omgeving Bassin ZWvaart16.jpg|Sheddaken magazijnen en Eiffelgebouw
</gallery>
 
==== Céramiqueterrein Wyck ====
{{Zie hoofdartikelHoofdartikel|Céramique}}
Op het voormalige terrein van de Société Céramique is in de jaren 1990 de prestigieuze woonwijk Céramique verrezen met gebouwen van internationaal bekende architecten. De straten zijn genoemd naar Maastrichtse glas- en aardewerkfabrieken, en naar ontwerpers die in deze fabrieken werkten. Slechts enkele industriële monumenten bleven bewaard: een deel van de fabrieksmuur langs de Heugemerweg, de villa van fabrieksdirecteur Jaunez aan de [[Maas]], de Bordenhal uit ca. 1880 (tegenwoordig de thuisbasis van [[Toneelgroep Maastricht]]) en de [[Wiebengahal]]. Die laatste is een restant van een complex van moderne fabriekshallen, dat in 1912 naar ontwerp van de ingenieur-constructeur [[Jan Wiebenga]] werd gebouwd. Het betonskelet en het [[schaaldak]] zijn typerend voor de stijl van het [[Nieuwe Bouwen]].<ref>Van den Boogard/Minis (2001), p. 196.</ref>
 
<gallery widths="150" heights="150">
Bestand:Fabrieksmuur Société Céramique, Heugemerweg, Maastricht.jpg|Fabrieksmuur Heugemerweg
Bestand:20130504 Maastricht Céramique 27 House at Maaspuntweg.JPG|Directeursvilla Jaunez
Bestand:20130504 Maastricht Céramique 20 Bordenhal.JPG|Bordenhal Plein 1992
Bestand:20150312 Maastricht; Wiebengahal 02.jpg|Wiebengahal
</gallery>
 
Regel 126:
 
<gallery widths="150" heights="150">
Bestand:2016 Maastricht, Frontenpark, courtine A-B 02.jpg|Havenkom te midden van vestingwerken Lage Fronten
Bestand:2016 Maastricht, Frontenpark met spoorwegrestanten 01.jpg|Restanten rangeerterrein Lage Fronten
Bestand:Maastricht-Limmel,Willem Alexanderweg, fabrieksmuur Tregaterrein01.JPG|Fabrieksmuur, Limmel
Bestand:Kantoorgebouw van de keramiekfabriek, Hemiksem.jpg|Kantoorgebouw keramiekfabriek, Hemiksem
</gallery>
 
Regel 137:
 
<gallery widths="150" heights="150">
Bestand:Maastricht - rijksmonument 26761 - Boschstraat 45 20100710.jpg|Boschstraat 45
Bestand:Maastricht, Vaeshartelt, interieur2.jpg|Vaeshartelt, interieur
Bestand:Exterieur OVERZICHT - Rothem - 20298373 - RCE.jpg|Villa Kruisdonk
Bestand:Exterieur OVERZICHT ACHTERGEVEL - Maastricht - 20302030 - RCE.jpg|Villa La Petite Suisse
</gallery>
 
Regel 157:
 
<gallery widths="150" heights="150">
Bestand:Maastrichts aardewerk, P Regout, melkkan & mokken, decor Boerenbont (1862) - collectie CC.jpg|Boerenbont melkkan en mokken, 1862
Bestand:Petrus Regout & Co. decorative plate Agra blue 001.jpg|Bord Agra in chinoiseriestijl, 1899-1932
Bestand:Willem jacob rozendaal per NV koninklijke sphinx, vasi alexander, erivan e herat, 1924 e 1927.jpg|Vazen van Willem Rozendaal, 1924 & 1927
Bestand:Charles vos per NV koninklijke sphinx, orso, 1930 ca.jpg|IJsbeer van Charles Vos, 1928-29
</gallery>
 
Regel 176:
 
== Bronnen, noten en referenties ==
{{Appendix|1=Bronnen|2=
;Bronnen
* {{aut|Boogard, J. van den, en S. Minis}} (2001): ''Monumentengids Maastricht''. Primavera Pers, Leiden. {{ISBN|90-74310-52-4}}
* {{aut|A. Knotter, red.}} (2016): ''Keramiekstad. Maastricht en de aardewerkindustrie in de negentiende en twintigste eeuw''. WBOOKS/SHCL, Maastricht. {{ISBN|978 94625 8129 6}}
Regel 184 ⟶ 185:
* {{aut|Starmans, J., en M. Daru-Schoemann}} (1990): ''Industrieel erfgoed in Limburg''. Eisma, Leeuwarden/Maastricht. {{ISBN|90-70052-83-0}}
* {{aut|Ubachs, P.J.H., en I.M.H. Evers}} (2005): ''Historische Encyclopedie Maastricht''. Walburg Pers, Zutphen. {{ISBN|90-5730-399-X}}
''';Referenties'''
{{References|2=2}}
}}
{{Commonscatcommonscat|Koninklijke Sphinx}}
 
[[Categorie:Aardewerkfabriek|Sphinx]]