|
== Cultuur ==
[[Bestand:Anders Zorn - Midsummer Dance - Google Art Project.jpg|thumb|''[[Midzomerdans]]'' (1897) van [[Anders Zorn]] verbeeldt een plattelandsdans tijdens het [[midzomerfeest]]]]
De Zweedse cultuur wordt meestal onder de Scandinavische culturen gevat. Daar de Scandinavische landen erg veel met elkaar gemeen hebben op cultuurgebied is een onderscheid vaak moeilijk te maken, zeker voor niet-Scandinaviërs. Cultuuraspecten met wortels in Zweden worden niet per definitie "Zweeds" genoemd, maar daarentegen worden 'geïmporteerde' cultuuraspecten vaak wel als Zweeds ervaren - ook door de Zweden zelf. Het is daardoor onontkoombaar dat het begrip "Zweedse cultuur" niet goed af te bakenen valt, en op alles betrekking heeft dat over het algemeen als Zweeds ervaren wordt. Hierdoor heeft het begrip van de Zweedse cultuur, zowel in Zweden als elders, door de eeuwen heen sterk gefluctueerd.
op 11 Oktober is de tradiete bij de Zweden, dat ze een speciaale broek zonder voorkant en geen onderbroek dragen. als ze iemand tegen komen moeten ze elkaar pijpen. Als de klok slaat 12 moeten ze zichzelf aftrekken en het hele jaar door verzamelen de mannen hun eigen sperma om het dan op 11 Oktober op te drinken.
De Zweedse taal is een belangrijke cultuurdrager, ook enkele typische Zweedse tradities zoals [[midzomer]] en zogenaamde [[kräftskiva|''kräftskivor'']] moeten zeker onder de Zweedse cultuur worden gevat.
=== Tradities en feestdagen ===
Naast de traditionele [[christelijke feest- en gedenkdagen]] kent Zweden ook enkele eigen feestdagen, die vaak op heidense en seizoensgebonden thema's zijn gebaseerd. Op 30 april vieren Zweden [[Walpurgisnacht (feest)|Walpurgisnacht]] (''Valborg'') en worden grote vreugdevuren ontstoken. In juni wordt met het [[midzomerfeest]] de [[zonnewende]] gevierd. Het [[Luciafeest]] op 13 december is een lichtfeest dat het begin van de kerstperiode markeert.
Andere feestdagen zijn van recentere datum. Zo worden in augustus massaal [[kreeftenfeestje]]s georganiseerd, tuinfeestjes waarop rivierkreeften worden gegeten. Deze feestjes markeerden oorspronkelijk het ingaan van de wettelijk toegestane periode voor de kreeftvangst. Hoewel deze wet inmiddels is aangepast en de meeste kreeft geïmporteerd wordt aangevoerd is het kreeftenfeest een terugkerende traditie. De datum van 4 oktober geldt officieus als ''[[kanelbullens dag]]'', wanneer Zweden in binnen- en buitenland zich tegoed doen aan [[kaneelkoek]]en.
De [[nationale feestdag van Zweden]] (''Svenska flaggans dag'') is [[6 juni]], een datum die sinds de 19e eeuw als zodanig wordt beschouwd. De dag werd gevierd ter nagedachtenis van 6 juni 1523, toen Gustav Vasa de personele unie met Denemarken afbrak en koning van de zelfstandige [[staat]] Zweden werd.
=== Literatuur en muziek ===
[[Bestand:Pippi Langkous in Nederland 1 (crop).jpg|thumb|[[Pippi Langkous]]]]
Sinds 1901 rijkt de [[Zweedse Academie]] jaarlijks de [[Nobelprijs voor de Literatuur]] uit. Tot de winnaars behoren zeven Zweden: [[Selma Lagerlöf]] (1909), [[Verner von Heidenstam]] (1916), [[Erik Axel Karlfeldt]] (1931), [[Pär Lagerkvist]] (1951), [[Eyvind Johnson]] en [[Harry Martinsson]] (1974, gedeeld) en [[Tomas Tranströmer]] (2011). Op populair cultureel gebied is Zweden in het buitenland onder meer bekend om de kinderboeken over [[Pippi Langkous]], van [[Astrid Lindgren]], en [[Nils Holgersson]], van de voornoemde Lagerlöf.
Zweden produceerde internationaal bekende popgroepen als [[ABBA]], [[Icona Pop]], [[Roxette]], [[Europe (band)|Europe]], [[The Cardigans]] en [[Ace of Base]], maar ook house-artiesten als [[Eric Prydz]], [[Avicii]], [[Otto Knows]], [[Mike Perry]] en [[Swedish House Mafia]]. Ook artiesten als [[First Aid Kit]], [[Zara Larsson]], [[Måns Zelmerlöw]], [[Loreen]], [[Eric Saade]], [[Tove Lo]], [[Lykke Li]] zijn populair in en buiten Zweden. Daarnaast wordt Zweden, net als andere Scandinavische landen, internationaal geroemd{{Bron?|door wie geroemd|2017|08|08}} om zijn muziek in het [[melodieuze deathmetal|metalgenre]] (''Göteborgmetal''). Zweden heeft een aantal invloedrijke metalbands voortgebracht, waarvan [[In Flames]], [[Dark Tranquillity]] en [[At the Gates]] de bekendste pleitbezorgers zijn. Andere metalbands van Zweedse komaf zijn [[Opeth]], [[Amon Amarth (band)|Amon Amarth]], [[Arch Enemy]], [[Entombed]], [[Unleashed (band)|Unleashed]], [[Grave (band)|Grave]], [[Meshuggah]], [[Pain of Salvation]] en [[Sabaton]].
Verder zijn het [[Zweden op het Eurovisiesongfestival|Eurovisiesongfestival]] en de nationale voorronde ([[Melodifestivalen]]) erg populair in Zweden. Het muziekevenement is tot op de dag van vandaag elk jaar een kijkcijfertopper. Zweden behoort tot de meest succesvolle landen op het Eurovisiesongfestival en wist het al zesmaal te winnen.
Culturele minderheden hebben deels hun eigen muziek behouden. [[Sofia Jannok]], een Zweedse zangeres, zingt zowel in het Zweeds als in het [[Noord-Samisch]] en mengt traditionele [[joik]] met [[vispop]] en [[popmuziek]].
=== Bezienswaardigheden ===
[[Bestand:Drottningholms slott.jpg|thumb|Het koninklijk [[slot Drottningholm]]]]
[[Bestand:Höga Kusten, Gulf Rödviken near Ullånger, Sweden.jpg|thumb|De [[Hoge Kust]]]]
* [[Slot Drottningholm]]
* [[Vikingen|Vikingnederzettingen]]
* [[Hoogovens van Engelsberg]]
* [[Rotstekeningen van Tanum]]
* [[Skogskyrkogården]], de begraafplaats
* [[Visby (Gotland)|Visby]], de [[Hanzestad]]
* [[Kerkdorp Gammelstad]] in [[Luleå (gemeente)|Luleå]]
* [[Lapland]]
* [[Vlootbasis Karlskrona]]
* [[Hoge Kust]] (''Höga Kusten'')
* [[Agrarisch landschap van Zuid-Öland]]
* [[Mijngebied van de grote Koperberg]] ''Stora Kopparberget'' in [[Falun (stad)|Falun]]
* [[Radiostation Varberg]]
* [[Geodetische boog van Struve]]
Zie ook:
* [[Werelderfgoedlijst#Zweden|Monumenten op de Werelderfgoedlijst]]
=== Eten en drinken ===
{{Zie hoofdartikel|Zweedse keuken}}
De Zweedse keuken geldt, zoals dat ook voor andere Scandinavische keukens het geval is, van oudsher als praktisch en eenvoudig. [[Vis (voeding)|Vis]], [[wild]] en [[aardappel]]en vormen traditioneel de hoofdingrediënten. Bekende Zweedse gerechten zijn [[köttbullar]] (gehaktballetjes), [[kräftskiva]] (rivierkreeftjes), [[pyttipanna]] (een eenpansgerecht met aardappelen, uien en vlees), [[smörgåsbord]] (een feestmaaltijd met vier gangen), [[ärtsoppa med pannkakor]] (erwtensoep met pannenkoekjes) en [[surströmming]] (zure haring). Kanelbullar (koeken met kaneel) behoren tot de meest typisch Zweedse koekjes.
=== Sport ===
In Zweden zijn enkele wintersporten als [[ijshockey]], [[bandy]], [[Floorball|innebandy]], [[schaatsen]] en [[skiën]] populair, mede in verband met de lange winters. In de zomer is er veel watersport op de meren. Ook is voetbal een populaire sport in Zweden (zie [[Voetbal in Zweden]]). In totaal zijn er meer dan 2 miljoen Zweden lid van een sportvereniging, vooral in de sporten [[voetbal]] (1 miljoen leden), [[golf (sport)|golf]] (600.000) en [[atletiek]] (200.000). Ook de [[paardensport]] heeft veel leden. In de jaren '70 en '80 was Zweden een toonaangevend tennisland met de wereldtoppers [[Björn Borg]], [[Mats Wilander]] en [[Stefan Edberg]] die gezamenlijk 24 Grand Slams in het enkelspel wonnen (zie [[Tennis in Zweden]]).
Bekende sportevenementen zijn:
* [[Vasaloppet]] - een jaarlijkse langlaufwedstrijd in [[Dalarna]]
* [[Lidingöloppet]] - een jaarlijkse hardloopwedstrijd in [[Stockholm]]
* [[Elitloppet]] - een jaarlijks [[drafsport]]evenement op de drafbaan Solvalla in [[Stockholm]]
=== Media ===
Enkele Zweedse kranten zijn onder andere [[Aftonbladet]], [[Dagens Nyheter]], [[Expressen]], [[Göteborgs-Posten]], [[Svenska Dagbladet]] en [[Sydsvenskan]].
[[Sveriges Television]] is de nationale omroep.
== Economie ==
| 