Met 'vitalisme' wordt allereerst een [[filosofie]] of levenshouding aangeduid waarin de verheerlijking van het leven om het leven centraal staat. Voor de vitalist is het hoogste doel van de mens te leven en kan boven het leven geen andere waarde worden gesteld. Het uitleven van de intuïtieve en driftmatige levensdrang is voor de vitalist de enige vorm van wijsheid.
De term vitalisme heeft ook een engere culturele en literaire betekenis. In de kern van de vitalistische [[levensbeschouwing]] zit namelijk de botsing tussen [[Natuur (wereldwerkelijkheid)|natuur]] en [[cultuur]]. De kernwaarden van het vitalisme zijn leven, en daarmee verbonden [[intuïtie]], zelfbewustzijn, driftmatigheid, activiteit, strijdbaarheid. Een tweede facet van het vitalisme is daarmee nauw verbonden: de beschavingskritiek. Bij vele auteurs gaat de [[kritiek]] op de [[beschaving]] samen met een grote verering voor de natuur.
Een van de meest opvallendeopvallendste kenmerken van de moderne [[literatuur]] sinds de [[Romantiek (stroming)|romantiek]] is dat zij, vanuit heel diverse hoeken, de moderne beschaving en [[maatschappijMaatschappij (sociologiesociale wetenschappen)|maatschappij]] meedogenloos aanvalt. Dit aspect van negativiteit en botsing is de voedingsbodem van het vitalisme geweest.
Nederlandse vitalisten zijn o.a.onder anderen [[Herman van den Bergh (dichter)|Herman van den Bergh]], [[Hendrik Marsman]], [[J. Slauerhoff]], [[Menno ter Braak]], [[A. den Doolaard]], [[Jeroen Brouwers]], [[Jan Wolkers]]. In België kan men onder anderemeer noemen [[Jef Geeraerts]], [[Gerard Walschap]], [[Felix Timmermans]] en [[Hugo Claus]]. In het buitenland: [[D.H. Lawrence]], [[Henry Miller]], [[Norman Mailer]] en [[Ernest Hemingway]].
