Nederlandse Hervormde Kerk: verschil tussen versies

| oorsprong=[[Nederduitse Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk)|Nederduitse Geref.Gereformeerde Kerk]] in [[1816]]

| afsplits=1834: [[Afscheiding van 1834|Afscheiding]] en vrije gemeenten (later de [[Vrije Evangelische Gemeenten|VEG]])<br />1840: [[Ledeboeriaanse Gemeenten|Ledeboeriaanse gem.]]<br />1886: [[Nederduitse Gereformeerde Kerk (Dolerende)|Nederduitse Geref.Gereformeerde Kerk]] ([[Doleantiedoleantie|(dolerende)]]<br />2004: [[Hersteld Hervormde Kerk]]<br />2004: Rest (=± 97%) opgegaan in [[Protestantse Kerk in Nederland|PKN]]

| totaal aantal= 1750 kerken in Nederland (2001),

De '''Nederlandse Hervormde Kerk''' was sinds [[1816]] de naam voor de ''[[Nederduitse Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk)|Nederduits(ch)e Gereformeerde Kerk]]'' die tijdens de [[Tachtigjarige Oorlog]] de officiële kerk van de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] was geworden. Vóór 1816 luidde de naam van dit [[kerkgenootschap]] voluit de ''[[Nederduitse Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk)|Nederduitse Gereformeerde Kerk]]''. In 1816 werd de naam van deze organisatie officieel '''Nederlandsche Hervormde Kerk''' en naderhand (bij een nieuwe spelling) Nederlandse Hervormde Kerk. Op [[1 mei]] [[2004]] is de Nederlandse Hervormde Kerk met de [[Gereformeerde Kerken in Nederland|Gereformeerde Kerk]] en de [[Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden|Evangelisch-Lutherse Kerk]] opgegaan in de [[Protestantse Kerk in Nederland]] (PKN).

[[Bestand:Nhkhoeksteenvdaal.jpg|thumb|Interieur van [[De Hoeksteen (Veenendaal)|Ned.Nederandse Herv.Hervormde Kerk "De Hoeksteen"]] in [[Veenendaal]] ]]

Door vele kerkleden werd dit gezien als een ongewenste inmenging van de koning in kerkzaken. Vooral vanuit de [[Universiteit Leiden|Universiteit van Leiden]] rees hiertegen ([[liberalisme|liberaal]]) verzet.

Verzet tegen deze ontwikkelingen leidde in behoudende hoek in 1834 tot de afzetting van [[Hendrik de Cock]], die [[predikant]] was in [[Ulrum]]. De beweging die hieruit ontstond wordt de [[Afscheiding van 1834|Afscheiding]] genoemd en op meerdere plaatsen in Nederland werden predikanten uit hun [[kerkelijk ambt|ambt]] of in de gevangenis gezet.

In 1867 werd een nieuw bestuursreglement ingevoerd, dat de gewone kerkleden stemrecht gaf voor de kerkeraad. Indirect kregen ze daarmee ook invloed op de synode en op de predikantsbenoeming, wat vaak leidde tot de beroeping van meer behoudende ambtsdragers. Zo beriep [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]] in 1870 de predikant [[Abraham Kuyper]], een invloedrijk [[antirevolutionair]] politicus en journalist. Onder zijn leiding vond in [[1886]] tijdens de [[Doleantie]] een nieuwe afscheiding plaats onder leiding van de [[Amsterdam]]se predikant [[Abraham Kuyper]], een invloedrijk [[antirevolutionair]] politicus en journalist. Uit de samenvoeging van de [[Nederduitse Gereformeerde Kerk (Dolerende)|dolerende kerken]] en de [[Christelijke Gereformeerde Kerken|kerken die ontstaan waren uit de Afscheiding van 1834]] ontstonden in [[1892]] de [[Gereformeerde Kerken in Nederland]].

In 2004 hield de Nederlandse Hervormde Kerk op te bestaan. Een groot deel heeft zich voortgezet in de PKN (Protestantse Kerk in Nederland) en een klein deel in de HHK (Hersteld Hervormde Kerk).

In [[1830-1839|de jaren 1830]] waren de [[Groninger Godgeleerden]] een invloedrijke vernieuwingsgezinde groep binnen de kerk.

In [[1906]] ontstond hieruit de zogenaamde [[Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland|Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk]], een behoudende stroming die fel gekant was tegen iedere afsplitsing (de Bond veroordeelde de Doleantie fel) en [[vrijzinnig-protestantisme|vrijzinnig-hervormde]] stromingen.

In 1913 besloten de vrijzinnig-hervormden zich aaneen te sluiten in een eigen [[modaliteit (kerkelijk)|modaliteit]], de [[Vereniging van Vrijzinnige Hervormden]]. Onder de naam [[Vereniging van Vrijzinnige Protestanten]] bestaat zij vandaag nog steeds in de PKN. Rond 1920 ontstond tussen de vrijzinnigen en de confessionelen de [[Ethische Vereniging]]. Na haar opheffing in [[1930-1939|de jaren dertig30]] werd haar plaats na de [[Tweede Wereldoorlog]] ingenomen door de [[middenorthodoxie]].

Sinds [[1960-1969|de jaren zestig60 van de twintigste20e eeuw]] begon de Nederlandse Hervormde Kerk samen met de [[Gereformeerde Kerken in Nederland|Gereformeerde Kerk]] en de [[Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden|Evangelisch-Lutherse Kerk]] een proces tot meer samenwerking: [[Samen op Weg-proces|Samen op Weg]]. Ondanks protesten van behoudende groeperingen (zoals de Gereformeerde Bond en het ultraorthodoxe [[Het Gekrookte Riet|Gekrookte Riet]]), heeft dit proces geleid tot het besluit de Nederlandse Hervormde Kerk met ingang van 1 mei 2004 op te laten gaan in de [[Protestantse Kerk in Nederland]]. Hierbij is het overgrote deel van de Gereformeerde Bond meegegaan met de nieuwe kerk (PKN). De resterende hervormden (ong. 55.000 in totaal) hebben zich verenigd in de [[Hersteld Hervormde Kerk]].

Hoewel de [[Gereformeerde Kerken in Nederland|gereformeerden]] tot [[1970-1979|de jaren zeventig70]] een [[activisme (politiek)|activistische]] zuil hadden met een eigen omroep ([[Nederlandse Christelijke Radio Vereniging|NCRV]]), een eigen krant (eerst [[De Standaard (Nederland)|De Standaard]], later [[Trouw (krant)|Trouw]]), een eigen politieke partij ([[Anti-Revolutionaire Partij]]), een eigen universiteit ([[Vrije Universiteit Amsterdam|Vrije Universiteit]]) en eigen scholen, kenden de hervormden op hun beurt geen eigen zuil. Sommige leden van de Gereformeerde Bond traden vaak samen op met de [[Gereformeerde Kerken in Nederland|gereformeerden]] (en vanaf de jaren zeventig70 met de [[bevindelijk gereformeerden]]), terwijl de [[Christelijk-Historische Unie]] voor het grootste deel bevolkt werd door middenorthodoxe, confessioneleconfesVesionele en [[Veluwe|Veluwse]] hervormden.

* geboorteleden - als lid aangemerkt omdat een of beide ouders lid waren.

* doopleden - [[doop (sacrament)|gedoopte]] leden.

* belijdende leden - behalve gedoopt ook [[openbare belijdenis van het geloof|belijdenis]] afgelegd.

Per eind [[2003]] telde de Nederlandse Hervormde Kerk 1.823.085 leden. Er waren toen ruim 1750 hervormde gemeenten in Nederland, waaronder veertien [[Waalse kerk|Waalse Hervormde gemeenten]] en twee [[Schotland|Schotse]] gemeenten (in [[Engelse Hervormde Kerk (Amsterdam)|Amsterdam]] en [[Rotterdam (hoofdbetekenis)|Rotterdam]]).{{Bron?||2012|02|26}}

[[Bestand:Gereformeerd.svg|thumb|leftlinks|Ontstaan van de verschillende stromingen in Nederland]]

[[Bestand:Ontstaansgeschiedenis van kerken in Nederland.jpg|thumb|leftlinks|Ontstaansgeschiedenis van kerken in Nederland]]