Wikipedia: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door Ikbendomlol (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Encycloon
Mar(c) (overleg | bijdragen)
k datums voluit en in Nederlands, wikicode ordered list, datums ontlinkt
Regel 17:
 
== Vijf zuilen ==
Op Wikipedia gelden vijf principes, zuilen genoemd:<ref>{{Citeer journal|date=2017-03-31 maart 2017|title=Wikipedia:Five pillars|journal=Wikipedia|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Five_pillars&oldid=773179264|taal=en}}</ref>
# Wikipedia combineert eigenschappen van gespecialiseerde encyclopedieën, almanakken en geografische woordenboeken. Wikipedia is geen platform voor reclame of roddels. Wikipedia is ook geen zeepkist. Wikipedia is geen verzameling van willekeurige informatie. Wikipedia is geen krant en ook geen verzameling van brondocumenten, hoewel zusterprojecten hier wel eigenschappen van hebben.
# Wikipedia wordt geschreven vanuit een [[neutraal standpunt]]. Wikipedia streeft ernaar dat artikelen de verschillende standpunten voor zover relevant uitlegt, waarbij zij onderling gewicht krijgen met een onpartijdige toonzetting. In alle artikelen wordt gestreefd naar verifieerbaarheid en nauwkeurigheid, waarbij betrouwbare, gezaghebbende bronnen geciteerd worden. Dit krijgt met name nadruk als het onderwerp controversieel is, of als het over levende personen handelt.
# Wikipedia bevat vrije content die iedereen kan gebruiken, bewerken en verspreiden.
 
Naast deze drie zuilen gelden twee interne zuilen:
#<li value="4"> De bewerkers van Wikipedia dienen elkaar beleefd en respectvol te behandelen.
<ol start="4">
<li># Er zijn geen harde regels, maar er is wel beleid en er bestaan richtlijnen.
<li> De bewerkers van Wikipedia dienen elkaar beleefd en respectvol te behandelen.
<li> Er zijn geen harde regels, maar er is wel beleid en er bestaan richtlijnen.
</ol>
 
== De naam Wikipedia ==
Regel 32 ⟶ 30:
 
== Geschiedenis ==
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Wikipedia}}[[Bestand:Wikimedia_Foundation_Servers_2015Wikimedia Foundation Servers 2015-90.jpg|thumb|Servers van Wikimedia in Carrolton, Texas]]
 
=== Kenmerken van het project ===
Regel 52 ⟶ 50:
Het project Wikipedia begon met een conversatie tussen twee internetvrienden, [[Larry Sanger]], hoofdredacteur van [[Nupedia]] en [[Ben Kovitz]], een computerprogrammeur en bèta-wetenschapper, op de avond van 3 januari 2001 in [[San Diego (Californië)|San Diego]] (Californië). Kovitz had al eerder te maken gehad met een ander soort wikiproject. Toen hij het basisconcept aan Sanger uitlegde, zag deze onmiddellijk dat het wikiformat uitstekend geschikt zou zijn voor het opzetten van een opener, minder formeel project dan [[Nupedia]].
 
Vier maanden daarvoor hadden Sanger en zijn baas Jimmy Wales, president-directeur van [[Bomis (website)|Bomis]], Inc., al eens verschillende mogelijkheden besproken om naast Nupedia een opener, aanvullend project te beginnen. Het kostte Sanger dus niet veel moeite om Wales over te halen een wiki voor Nupedia op te zetten. Nupedia's eerste wiki ging online op [[10 januari]] 2001. Van de kant van de auteurs en redacteuren van Nupedia kwam echter het nodige protest tegen het plan om Nupedia zo nauw te associëren met een webpagina, gebaseerd op het wikiconcept. Daarom kreeg het nieuwe project per 15 januari de naam 'Wikipedia' en een eigen, onafhankelijk adres op het web. Deze datum werd later uitgeroepen tot Wikipediadag.
 
Nieuwe deelnemers meldden zich aan via een publicatie van [[Slashdot]] in maart en juli. Ook andere publicaties trokken deelnemers, zoals die op [[Kuro5hin]]. Zoekmachines (vooral [[Google]]) en andere [[Portaal (internet)|portals]] dirigeerden dagelijks honderden potentiële deelnemers naar Wikipedia.{{Bron?||2018|06|18}} Op 12 februari 2001 werd in de Engelstalige Wikipedia de eerste mijlpaal van 1000 artikelen (pagina's) al overschreden; daarna groeide het aantal artikelen met circa 1000 per maand en intussen al met ongeveer 40.000 per maand.
Regel 63 ⟶ 61:
Vanaf de zomer van 2001 zijn er naast de oorspronkelijke Engelstalige versie steeds meer Wikipedia's in andere talen gestart. Hun aantal neemt nog steeds toe. Na de Engelstalige waren in 2015, gemeten naar het aantal individuele artikelen, de [[Duitstalige Wikipedia|Duits-]], [[Franstalige Wikipedia|Frans-]], [[Nederlandstalige Wikipedia|Nederlands-]] en [[Zweedstalige Wikipedia|Zweedstalige]] Wikipedia's het grootst. Opgemerkt moet worden dat dit niets zegt over de grootte, de (gemiddelde) kwaliteit of de diversiteit van de artikelen. In totaal waren er in februari 2015 op heel Wikipedia meer dan 34 miljoen artikelen te vinden in 288 verschillende talen.
 
Er zijn ook enkele Wikipedia's opgestart in [[minderheidstaal|minderheidstalen]], [[dialect]]en en inmiddels [[dode taal|uitgestorven]] talen (zoals het [[Latijn]] en [[Oudengels]]). Zo bevatte de Wikipedia in het [[Zazaki]] begin 2010 ongeveer 2800 artikelen. Er zijn eveneens versies begonnen in enkele bekende [[kunsttaal|kunsttalen]], zoals het [[Esperanto]] en het [[Klingon (taal)|Klingon]].<ref>{{Citeer web|url=https://meta.wikimedia.org/wiki/History_of_the_Klingon_Wikipedia/nl|titel=Geschiedenis van de Klingon Wikipedia|bezochtdatum=2016-10-6 oktober 2016|auteur=|datum=|uitgever=Meta-Wiki}}</ref> Een aantal van deze Wikipedia's bleek echter over onvoldoende vaste bijdragers te beschikken om de projecten draaiende te houden. Deze weinig levensvatbare projecten zijn inmiddels weer gesloten en/of in de [[Wikimedia Incubator]] beland.
 
De meeste opslagcapaciteit is nodig voor de afbeeldingen en andere media die op Wikipedia gebruikt worden. Op 15 januari 2009 meldde [[Wikizine]] dat er 48 [[terabyte]] opslagruimte beschikbaar was gekomen voor Wikimedia Commons. Op dat moment werd daar 5 terabyte van gebruikt.<ref>[https://web.archive.org/web/20140718071838/http://www.wikizine.org/anno-domini-mmix-week-iii-number-civ/ Anno Domini MMIX Week III Number CIV], Wikizine</ref>
Regel 78 ⟶ 76:
 
==== Langere termijn ====
Op 15 januari 2016, de 15e verjaardag van Wikipedia, werd bekend dat er een fonds was opgericht, de ''Wikimedia Endowment'', dat de komende 10 jaar 100 miljoen dollar moet gaan inzamelen teneinde het voortbestaan van Wikipedia op de lange termijn te garanderen.<ref>{{Citeer web |url= http://nos.nl/artikel/2080690-100-miljoen-dollar-moet-toekomst-wikipedia-garanderen.html|titel= 100 miljoen dollar moet toekomst Wikipedia garanderen|auteur= |uitgever= NOS|datum= 2016-01-15 januari 2016|bezochtdatum=2016-01-15 januari 2016}}</ref>
 
=== Erkenningen ===
In mei 2004 ontving Wikipedia de Golden Nica voor digitale gemeenschappen van de jaarlijkse [[Prix Ars Electronica]]-wedstrijd. Later dat jaar ontving Wikipedia de Judges' [[Webby Awards|Webby Award]] in de categorie "community".<ref name="webbyawards WP awards 1">{{Citeer web|url=http://www.webbyawards.com/webbys/winners-2004.php|title=Webby Awards 2004|publisher=The International Academy of Digital Arts and Sciences|date=2004|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722174246/http://www.webbyawards.com/webbys/winners-2004.php|archivedate=July 22, juli 2011}}</ref> Wikipedia werd ook genomineerd voor de "Best Practices" prijs.
 
In 2007 stemden de lezers van de website brandchannel.com voor Wikipedia als 4de in de lijst van merken, via het antwoord op de vraag "Welk merk had de grootste invloed op onze levens in 2006?"
 
[[Bestand:2015 Erasmus Prize - 25 November 2015 - Stichting Praemium Erasmianum (73).JPG|thumb|De Erasmusprijs 2015]]
In september 2008 ontving Wikipedia de "Quadriga A Mission of Enlightenment" van [[Werkstatt Deutschland]] samen met [[Boris Tadić]], [[Eckart Höfling]] en [[Peter Gabriel]]. Deze prijs werd aangeboden aan [[Jimbo Wales]] door [[David Weinberger]].<ref name="loomarea.com WP award 1">{{Citeer web|url=http://loomarea.com/die_quadriga/e/index.php?title=Award_2008|title=Die Quadriga&nbsp;– Award 2008|accessdate=December 26, december 2008|archiefurl=https://web.archive.org/web/20080915140714/http://loomarea.com/die_quadriga/e/index.php?title=Award_2008|archiefdatum=2008-09-15 september 2008|dodeurl=ja}}</ref>
 
==== Erasmusprijs ====
Op 15 januari 2015 kreeg de Wikipediagemeenschap de [[Erasmusprijs]] toegekend, "omdat zij de verspreiding van kennis heeft bevorderd door een allesomvattende, voor ieder toegankelijke encyclopedie op te zetten".<ref>{{en}}[https://blog.wikimedia.org/2015/01/15/wikipedia-turns-14-receives-erasmus-prize/ Wikipedia turns 14, receives prestigious Erasmus Prize 2015]</ref><ref>Programmaboekje bij prijsuitreiking op 25 november 2015</ref> Volgens de organisatie van de prijs droeg Wikipedia door haar open karakter bij aan het besef dat bronnen van kennis niet neutraal zijn en steeds gewogen moeten worden. Met deze kritische aandacht sloot Wikipedia goed aan bij het gedachtegoed van [[Desiderius Erasmus|Erasmus]]. Op 25 november 2015 reikte koning [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]] deze prijs uit aan drie vertegenwoordigers van de gemeenschap.<ref>{{Citeer web|url=http://tweakers.net/geek/106501/wikipedia-community-neemt-erasmusprijs-in-ontvangst.html|title=Wikipedia Community neemt Erasmusprijs in ontvangst|author=Krijn Soeteman|date=25 november 2015|work=Tweakers}}</ref>
 
==== Prinses van Asturiëprijs ====
Op 17 juni 2015 werd de jaarlijkse [[Prinses van Asturiëprijs]] voor internationale samenwerking toegekend aan Wikipedia.<ref>{{en}}[http://www.fpa.es/en/princess-of-asturias-awards/laureates/2015-wikipedia.html?texto=acta&especifica=0 Princess of Asturias Award for International Cooperation 2015]</ref>
 
== Knelpunten ==
=== Vandalisme ===
Wikipedia heeft net als andere wiki's te kampen met [[vandalisme]]. Er komen geleidelijk aan steeds doeltreffender hulpmiddelen beschikbaar om vandalisme te bestrijden.
 
Regel 118 ⟶ 116:
Hoewel het slechts een van de ''gaps'' is op Wikipedia, is deze bestempeld als van dusdanig groot belang dat er meerdere projecten zijn gestart om deze ''bias'' te verminderen.
 
=== Reclame en eigen voordeel ===
Wikipedia wordt georganiseerd en onderhouden op vrijwillige basis. Donaties worden door de Wikimedia Foundation geaccepteerd, maar nooit met het doel reclame voor enige andere instelling te maken of individuen commercieel voordeel te bieden.
 
=== Sokpoppen ===
Bijdragers, meestal gebruikers genoemd, worden in principe geacht met niet meer dan één account tekst toe te voegen, te wijzigen of te verwijderen.<ref>{{en}}[[:en:Wikipedia:Sock puppetry|Wikipedia:Sock puppetry]], richtlijn op EN-WP</ref> Daardoor is de controle op de correctheid beter mogelijk. Het gebruiken van meerdere accounts (ook wel [[Sokpop (internet)|sokpoppen]] genoemd) is aan beperkingen onderhevig.
 
=== Presentatie ===
Op de presentatie van artikelen in de userinterface van Wikipedia wordt wel kritiek geuit, omdat deze niet modern, rommelig en niet gebruiksvriendelijk zou zijn. Een modernere presentatie van deze artikelen wordt bijvoorbeeld geboden door [[Wikiwand]], een gepatenteerde software-interface die hiervoor is ontwikkeld. Wikiwand is zelf geen onderdeel van MediaWiki.
 
=== Negatieve economische waarde en gevolgen voor traditionele encyclopedieën ===
In ''[[Het Financieele Dagblad]]'' verscheen in 2016 een artikel waarin werd gesteld dat Wikipedia negatief bijdraagt aan de [[economische groei]].<ref group="noten">"Het is een gratis dienst, heeft geen prijs en voegt dus niets toe in de vorm van meetbare productie. Gratis is niets waard volgens de systematiek van het [[bruto binnenlands product]]. Daarentegen zal de opkomst van Wikipedia ten koste zijn gegaan van de omzet van naslagwerken. Een daling van de omzet en daarmee dus negatieve groei", aldus Lukas Daalder in het FD van 29 februari 2016.</ref><ref>[http://fd.nl/beurs/1141246/wikipedia-remt-de-groei ''Wikipedia remt de groei''], door Lukas Daalder in ''Het Financieele Dagblad'', 29 februari 2016. Geraadpleegd op 29 februari 2016.</ref> Wikipedia werd al eerder gezien als een oneerlijke concurrent voor traditionele encyclopedieën. [[Nicholas Carr]] viel in ''The amorality of [[Web 2.0]]'' ([[2005]], ''Web 2.0 is amoreel'') websites met [[user-generated content|gebruikersbijdragen]] als Wikipedia aan, omdat ze beroepsschrijvers (die volgens hem superieur zijn) het brood uit de mond kunnen stoten, want "gratis wint altijd van kwaliteit". Carr schreef: "De geestdriftige visioenen van Web 2.0 gaan er stilzwijgend van uit dat de amateur de overhand krijgt. Maar ik kan me niets angstaanjagenders voorstellen".<ref>{{Citeer web| title = The amorality of Web 2.0
| url = http://www.roughtype.com/archives/2005/10/the_amorality_o.php | date=3 oktober 2005-10-03
| work = Rough Type | accessdate=15 juli 2006 | lang=en}}</ref> Anderen bestrijden dat Wikipedia of iets dergelijks de traditionele publicaties volledig gaat verdringen. [[Chris Anderson (auteur)|Chris Anderson]], hoofdredacteur van ''[[Wired|Wired Magazine]]'', beweerde in het natuurwetenschappelijke tijdschrift ''[[Nature]]'' dat Wikipedia met haar gebruik van groepsverstand (''wisdom of crowds'') de [[Wetenschappelijk tijdschrift|wetenschappelijke toptijdschriften]] niet zal vervangen, vanwege de andere rol en strenge procedures voor [[peerreview|collegiale toetsing]] van die tijdschriften.<ref>{{en}}{{Citeer web| title = Technical solutions: Wisdom of the crowds | url = http://www.nature.com/nature/peerreview/debate/nature04992.html | work = Nature | accessdate=10 oktober 2006}}</ref>
 
=== Inhoudelijke censuur ===
Wikipedia zou [[censuur (informatie)|censuur]] willen vermijden. Zo werd op de Duitstalige Wikipedia geweigerd om de naam van een overleden [[hacker]] te verwijderen toen de familie daarom vroeg.<ref>{{de}}[http://www.spiegel.de/netzwelt/web/0,1518,394374,00.html Streit um Tron - Darf man einen Hacker beim Namen nennen?], Spiegel Online, 10 januari 2006.</ref> Ook werd een platenhoes niet verwijderd nadat een Britse organisatie die hoes als [[kinderpornografie]] had bestempeld, waardoor in grote delen van het [[Verenigd Koninkrijk]] Wikipedia niet meer bereikbaar was.<ref>[http://webwereld.nl/nieuws/53892/britse-providers-blokkeren-wikipedia-pagina.html Britse providers blokkeren Wikipedia-pagina], Webwereld, 8 december 2008.</ref> Turkije blokkeerde op 29 april 2017 de toegang tot alle talenversies van Wikipedia nadat de encyclopedie had geweigerd sommige inhoud te verwijderen.<ref>{{tr}} [http://aa.com.tr/tr/turkiye/hukuku-yok-sayan-wikipedia-kapatildi/807871 Hukuku yok sayan Wikipedia kapatıldı], staatspersbureau Anadolu Ajansı, 29 april 2017</ref><ref>[http://nos.nl/artikel/2170672-turkije-blokkeert-wikipedia.html Turkije blokkeert Wikipedia], NOS, 29 april 2017</ref> Niettemin werd in 2009 wel informatie verwijderd over de ontvoering van [[David S. Rohde]] door de [[taliban]], omdat volgens de ''[[The New York Times|New York Times]]'' zijn leven in gevaar kon komen door het bekendmaken van de ontvoering.<ref>{{en}}[http://www.nytimes.com/2009/06/29/technology/internet/29wiki.html Keeping News of Kidnapping Off Wikipedia],''The New York Times'', 28 juni 2009.</ref>
 
Regel 142 ⟶ 140:
 
=== Engelstalige Wikipedia ===
In 2005 publiceerde ''Nature'' de resultaten van een vergelijkend onderzoek naar de kwaliteit van artikelen in de Engelse Wikipedia (WP) en de ''[[Encyclopædia Britannica]]'' (EB).<ref>{{en}} [http://www.nature.com/nature/journal/v438/n7070/full/438900a.html Nature 438 (2012), p. &nbsp;900-901]</ref> Universitaire deskundigen bogen zich over natuurwetenschappelijke teksten, zonder te weten uit welke encyclopedie ze kwamen. In 42 paren van overeenkomstige artikelen uit beide encyclopedieën vonden ze zowel in WP als in EB totaal acht ernstige fouten. Gemiddeld bevatte een WP-artikel vier en een EB-artikel drie foutjes, weglatingen of misleidende beweringen. ''Nature'' concludeerde dat hoewel de schrijfstijl van de ''Britannica'' veel beter was, de Wikipedia op natuurwetenschappelijk gebied bijna net zo goed was als de ''Britannica''. Orlowski formuleerde het als volgt: de kwaliteit van informatie in deze artikelen was in Wikipedia daarmee ''31 procent minder'' dan in de ''Britannica''.<ref>{{Citeer web |url=http://www.theregister.co.uk/2005/12/16/wikipedia_britannica_science_comparison/ |titel=Wikipedia science 31% more cronky than Britannica's |datum=16 december 2005 |author=Andrew Orlowski |publisher=[[The Register]] |bezochtdatum=1 oktober 2010|taal=en}}</ref> Het betrof hier een betrekkelijk kleine selectie van artikelen over exacte wetenschappen en techniek en veel van de aangetroffen 'fouten' betroffen meningsverschillen tussen de onderzoekers van ''Nature'' en de redacteuren van de ''Britannica'' over welke feiten vermeld zouden moeten worden in een encyclopedie.<ref>{{Citeer web |url=http://www.theregister.co.uk/2006/03/23/britannica_wikipedia_nature_study |titel=Nature mag cooked Wikipedia study, Britannica hits back at junk science |datum=23 maart 2006 |auteur= Andrew Orlowski|publisher=The Register |bezochtdatum=1 oktober 2010|taal=en}}</ref> In maart 2006 publiceerde de ''Encyclopædia Britannica'' onder de titel "Fatally Flawed" een weerlegging van de onderzoeksresultaten van Nature.<ref>{{Citeer web |url=http://corporate.britannica.com/britannica_nature_response.pdf |titel=Fatally Flawed. Refuting the recent study on encyclopedic accuracy by the journal Nature |datum=maart 2006 |publisher=Encyclopædia Britannica, Inc. |bezochtdatum=6 oktober 2016|taal=en}}</ref>
 
== Afgeleide sites ==
=== Spiegelsites ===
Inmiddels bestaan er op het internet een aantal [[Klonen (biologie)|klonen]] – ook wel ''mirrors'' of spiegelsites genoemd – van Wikipedia. Dit zijn [[website]]s die de inhoud van Wikipedia-artikelen of een deel hiervan (vrijwel) letterlijk overnemen. Enkele bekende voorbeelden zijn [[DBpedia]], [[Wikiwand]] en (specifiek in het Nederlands) [[Encyclo.nl]]. Ook sommige teksten op [[WordPress.com]] zijn min of meer letterlijk afkomstig van Wikipedia. Daarnaast wordt veel van de vrij beschikbare inhoud van Wikipedia door allerlei individuele sites overgenomen en hergebruikt, al dan niet in de vorm van letterlijk gekopieerde tekstpassages. Regelmatig laten deze sites na om de bron van deze informatie correct weer te geven, waardoor de vereiste auteursrechtelijke kennisgevingen niet gerealiseerd worden.
 
Regel 178 ⟶ 176:
=== Referenties ===
{{References}}
 
=== Noten ===
{{References|group=noten}}