Afsluitdijk: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
de afslijd dijk is een lange dijk
Labels: Leeghalen Misbruikfilter: Leeghalen Visuele tekstverwerker
Versie 53212451 van 83.162.210.63 (overleg) ongedaan gemaakt.
Label: Ongedaan maken
Regel 1:
{{wrapper}}
| {{Infobox dam
| naam = Afsluitdijk
| afbeelding = Map of Afsluitdijk.png
| onderschrift = De Afsluitdijk in rood
| plaats = tussen het [[IJsselmeer]] en de [[Waddenzee]] <br> van [[Noord-Holland]] naar [[Friesland]]
| overspant =
| lengte = 32500
| hoogte =
| doorvaarthoogte =
| doorvaartbreedte =
| hoogstepunt =
| beheerder =
| bouwperiode =
| opening = 1932
| kosten =
| afbraakreden =
| afbraakjaar =
| gebruik =
| weg =
| spoorlijn =
| intensiteit =
| type =
| materiaal =
| bijzonderheden =
| mapname =
| lat_deg = 53
| lat_min = 0
| lat_sec = 0
| lon_deg = 5
| lon_min = 10
| lon_sec = 0
}}
|-
| [[Bestand:Satellite image of Afsluitdijk, Netherlands (5.19E 53.02N).png|{{largethumb}}|Satellietfoto van de Afsluitdijk]]
|-
| [[Bestand:Afsluitdijk 01.JPG|{{largethumb}}|Het sluiten van het laatste gat]]
|-
| [[Bestand:Demping blinde geul-509991.ogv|{{largethumb}}|thumbtime=150|Filmbeelden van het sluiten van het laatste gat]]
|-
| [[Bestand:Bouw afsluitdijk (circa 1930).jpg|{{largethumb}}|Bezoek aan spuisluizen in aanbouw, circa 1930]]
|-
| [[Bestand:Lorentzsluizen Kornwerderzand.jpg|{{largethumb}}|Lorentzsluizen bij Kornwerderzand]]
|-
| [[Bestand:Stevinsluizen Den Oever.jpg|{{largethumb}}|Stevinsluizen bij Den Oever]]
|-
| [[Bestand:Standbeeld Lely Afsluitdijk.jpg|{{largethumb}}|Standbeeld van Cornelis Lely]]
|-
| [[Bestand:Afsluitdijk monument.jpg|{{largethumb}}|Bronzen reliëf van Hildo Krop: drie steenzetters]]
|-
| [[Bestand:Standbeeld dijkwerker Afsluitdijk.jpg|{{largethumb}}|De steenzetter van [[Ineke van Dijk]] <br> geplaatst in 1982, ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de Afsluitdijk.]]
|-
| [[File:Kornwerderzand. (d.j.b.) 32.jpg|{{largethumb}}|[[Afsluitdijk Wadden Center]], expositiecentrum, De Nieuwe Afsluitdijk]]
|}
 
De '''Afsluitdijk''' is de [[waterkering]] tussen [[Noord-Holland]] en [[Friesland]], die het [[IJsselmeer]] afsluit van de [[Waddenzee]]. Hieraan ontleent de dam zijn naam. De Afsluitdijk is belangrijk om [[Nederland]] tegen [[overstroming]]en te beschermen.
 
De Afsluitdijk is een onderdeel van de [[Zuiderzeewerken]]. In 1927 werd begonnen met de aanleg. In 1932 werd het laatste sluitgat, de [[Vlieter]], gesloten. Een jaar later werd de dijk opengesteld voor het [[Verkeer|wegverkeer]]. Op de plaats waar de Afsluitdijk werd gedicht, werd een monument opgericht, het [[Monument op de Afsluitdijk|Vlietermonument]].
 
Aan beide kanten van de Afsluitdijk liggen [[Sluis (waterbouwkunde)|sluizen]] voor de [[scheepvaart]] en [[Spuisluis|spuisluizen]]. Tegen Noord-Holland zijn het de [[Stevinsluizen]]. Op [[Kornwerderzand]], op ruim 4&nbsp;km van Friesland, liggen de [[Lorentzsluizen]]. De hele dijk is 32,5&nbsp;km lang, het waterkerende deel ervan 30&nbsp;km.
 
Over de Afsluitdijk loopt een [[Weg|verkeersweg]], die beide provincies met elkaar verbindt. Deze weg is onderdeel van de [[Rijksweg 7]]. De weg ligt niet op het hoogste punt van de dijk maar ten zuiden daarvan, waardoor de Waddenzee vanaf de weg niet zichtbaar is. Langs de weg ligt een fietspad.
 
== Geschiedenis ==
=== Voorgeschiedenis ===
{{Zie ook|De voorgeschiedenis van de Afsluitdijk is die van de [[Zuiderzeewerken]] als geheel. Uitgebreide informatie is in dat artikel te vinden. Hieronder wordt volstaan met een beknopte beschrijving.}}
 
In 1886 richtten enkele notabelen de [[Zuiderzeevereeniging|Zuiderzeevereniging]] op die moest onderzoeken of drooglegging haalbaar was. Ingenieur [[Cornelis Lely]] was een prominent lid en later voorzitter van deze vereniging. Hij ontwierp in 1891 het eerste plan voor de afsluiting en inpoldering van de Zuiderzee.
 
In 1913, Lely was inmiddels minister van waterstaat, werd inpoldering opgenomen in het regeringsprogramma. Dit ondanks protesten vanuit de [[visserij]]. Na de [[Stormvloed van 1916|watersnood van 1916]] en de [[hongersnood van 1918]] waren de geesten rijp voor het megaproject. In dat laatste jaar ging het parlement akkoord.
 
=== Ontwerpfase ===
Bij het ontwerp en de aanleg van de Afsluitdijk moest met (voor hedendaagse begrippen) tamelijk eenvoudige middelen worden gewerkt. Sluizen en dijklichamen werden eerst op schaal gebouwd en getest. Desondanks, of juist wel daarom, is er wereldwijd nog steeds bewondering voor het vakmanschap waarmee het gedurfde project werd uitgevoerd. Het bevestigde de vooraanstaande positie van Nederland op het gebied van waterbouwwerken.
 
In het originele ontwerp dat Lely voor de Afsluitdijk maakte zou de Afsluitdijk niet bij [[Cornwerd]], maar bij [[Piaam]] aansluiten op de Friese kust. Een staatscommissie onder leiding van Nobelprijswinnaar [[Hendrik Lorentz|Lorentz]] berekende dat de getijslag (het verschil tussen eb en vloed) sterk zou toenemen als de dijk zou aansluiten bij Piaam. Toename van de getijslag zou de stroomsnelheden doen toenemen en de aanleg van de dijk bemoeilijken. Ook bleek de ondergrond op het geprojecteerde tracé van de Afsluitdijk niet ideaal voor de aanleg van een dam. De commissie Lorentz adviseerde daarom de Afsluitdijk iets noordelijker aan te leggen, waardoor de toename van de getijslag minder werd.
 
Wie op de kaart kijkt ziet dat de Afsluitdijk in een knik aansluit op de Friese kust. Deze verandering in het tracé is aangebracht om de uitstroom van het IJsselmeer te vergemakkelijken. Het sluizencomplex van [[Kornwerderzand]] watert af op de schuine geul van de Middelgronden. Het leek de ingenieurs het beste om het sluizencomplex recht op de geul te plaatsen, zodat het water in een rechte lijn wegstroomt.
 
=== Aanleg Amsteldiepdijk en Afsluitdijk ===
In juni 1920 werd het eerste deel van het werk aanbesteed: de aanleg van de 2,5 kilometer lange [[Amsteldiepdijk]] of Korte Afsluitdijk van [[Noord-Holland]] naar het eiland [[Wieringen]]. Bij dat project werd nuttige ervaring opgedaan, die later van pas kwam bij de aanleg van de Afsluitdijk.
 
De aanleg van de eigenlijke Afsluitdijk begon in januari 1927. Er werd gewerkt vanuit vier locaties: de beide oevers en de beide speciaal aangelegde [[werkeiland]]en [[Breezand (werkeiland)|Breezand]] en Kornwerderzand. Bij de aanleg van de 32 kilometer lange dijk werd voor het eerst [[keileem]] toegepast, dat taaier was gebleken dan zand of klei. Dit materiaal is in Noord-Nederland ruim voorhanden. Het werd hier afgezet tijdens de [[Saalien|Saale-ijstijd]] en kon in de nabijheid van de aan te leggen dijk eenvoudig worden opgebaggerd. De dijk is gefundeerd op [[zinkstuk]]ken van gevlochten [[wilg]]entenen die werden afgezonken door er steenblokken op te deponeren.
 
Op 28 mei 1932, om 13:02 uur, werd de [[Vlieter]], het laatste gat in de Afsluitdijk, gesloten. Vier maanden later, op 20 september 1932, werd de naam [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]] officieel geschiedenis. Het [[binnendijks]]e deel heette voortaan IJsselmeer, het [[buitendijks]]e deel Waddenzee. Nadat de afrondende werkzaamheden waren voltooid, werd de Afsluitdijk op 25 september 1933 officieel opengesteld voor het verkeer. [[Victor de Blocq van Kuffeler]], directeur-generaal der Zuiderzeewerken, verrichtte de openingshandeling.
 
=== Tweede Wereldoorlog ===
Aan het begin van de [[Tweede Wereldoorlog]], tijdens de [[Duitse aanval op Nederland in 1940|Duitse inval in mei 1940]], vond de [[Slag om de Afsluitdijk]] plaats. Ondanks verwoede pogingen daartoe, slaagden de Duitsers er niet in de Nederlandse stelling bij Kornwerderzand in te nemen. Dat kwam mede door de kanonneerboot [[Hr.Ms. Johan Maurits van Nassau (1933)|Johan Maurits van Nassau]] die vanaf de Doove Balg in de Waddenzee de Duitse batterij bij Kornwerderzand onder vuur nam. De Duitsers werden door de beschieting gedwongen hun artillerie terug te trekken. Het schip werd echter kort daarna door Duitse bommenwerpers bij [[Callantsoog]] tot zinken gebracht. Zeventien bemanningsleden verloren hierbij het leven.
 
In het [[Kazemattenmuseum]] bij Kornwerderzand is hier nog een monument voor onthuld.
 
=== Watersnood van 1953 ===
Springtij en een noordwesterstorm veroorzaakten in [[Watersnood van 1953|1953]] grote overstromingen in zuidwestelijk Nederland, [[België]] en [[Engeland]]. De Afsluitdijk kreeg het zwaar te verduren, maar hield stand. Overstromingen rond het IJsselmeer bleven daardoor uit. ''In deze nacht,'' zei een politicus, ''heeft de Afsluitdijk zijn geld terugbetaald.''
 
== Toekomst ==
De Afsluitdijk kent twee complexen van [[spuisluis|spuisluizen]], bij [[Den Oever (Noord-Holland)|Den Oever]] en bij Kornwerderzand. In 1998 bleek dat de capaciteit niet langer toereikend is, en in 2001 werd begonnen met onderzoek naar de beste locatie voor een derde complex. Een derde spuisluizencomplex werd noodzakelijk geacht wegens stijging van de zeespiegel, bodemdaling, en verhoogde aanvoer van rivierwater via de [[IJssel]].
 
In 2003 werd de bouw echter voor vijf jaar uitgesteld wegens geldgebrek. De bouw zal nu op een later moment worden gestart. De nieuwe spuisluis zal ervoor zorgen dat IJsselmeerwater in elk geval tot 2050 onder vrij verval kan worden gespuid. Daarna zal het IJsselmeerpeil moeten worden verhoogd om te kunnen blijven spuien of moeten er gemalen op de Afsluitdijk worden gebouwd om het water naar de Waddenzee te pompen.
 
Volgens de Minister van Verkeer en Waterstaat [[Karla Peijs]] in 2006, is de Afsluitdijk na 75 jaar toe aan een grote opknapbeurt. De dijk is eigenlijk te laag. De kruin en het binnentalud zijn niet voldoende [[erosie]]bestendig. En ook de sluizen voldoen niet meer aan de huidige normen.
 
Zij heeft voorstellen gedaan om de dijk, en vele andere dijken, waterkeringen en sluizen, een grondige opknapbeurt te geven. Het betreft ongeveer een kwart van de 3000 kilometer [[waterkering]]en in Nederland. Daarmee zal een bedrag gemoeid zijn van 1,8 miljard euro.
 
Op 24 mei 2007 maakte de regering bekend binnen 15 jaar te starten met de opknapbeurt van de Afsluitdijk.
 
Op 1 november 2007 schreef het [[Noordhollands Dagblad]] dat er op de Afsluitdijk een proefcentrale gebouwd werd waarin [[blauwe energie]] wordt opgewekt door zout en zoet water te mengen.
 
=== Marktverkenning Afsluitdijk ===
Op 29 mei 2008 zijn 8 partijen door [[Rijkswaterstaat]] en de provincies Noord-Holland en [[Friesland]] geselecteerd om mee te doen in een marktverkenning. Deze marktverkenning nodigt iedere partij uit een integrale visie op de Afsluitdijk te ontwikkelen en te onderbouwen op: haalbaarheid en uitvoerbaarheid in ruimtelijke, financiële en juridische zin. In het bijzonder zijn partijen uitgenodigd die bewezen hebben complexe vraagstukken op het snijvlak van waterveiligheid en gebiedsontwikkeling te kunnen oplossen.
 
=== Prijsvraag Afsluitdijk van de toekomst ===
In 2007 heeft Rijkswaterstaat een prijsvraag uitgeschreven. De opgave was vergelijkbaar met die voor de bovengenoemde marktverkenning.
Op 23 september 2008 is de eerste prijs toegekend aan het plan De Resonator. De Resonator is een waterkering ten zuiden van de Afsluitdijk die de getijgolf van de Texelstroom zodanig verlengt en reflecteert dat de getijslag toeneemt. Hierbij wordt gebruikgemaakt van resonantie van getijgolven. De toegenomen getijslag zorgt voor lagere laagwaterstanden en hogere hoogwaterstanden. De verlaagde laagwaterstanden maken het mogelijk om ook bij zeespiegelstijging na 2050 het water uit het IJsselmeer onder vrij verval te kunnen blijven spuien in de Waddenzee. Door gebruik te maken van resonantie hoeft het waterpeil in het IJsselmeer niet te worden verhoogd en zijn gemalen op de Afsluitdijk niet nodig. De hogere hoogwaterstanden worden gekeerd door extra hoge dijken. Om het getij binnen te laten in het ‘Binnenwad’ is een ‘overbruggingsgat’ van 6&nbsp;km in de Afsluitdijk nodig.<ref>Derk van der Velden. [https://web.archive.org/web/20081204052553/http://www.derkvandervelden.nl/het-plan.html Het Plan], 2009.</ref>
 
=== Samenwerking tussen rijk en regio ===
In 2011 werd besloten dat het rijk verantwoordelijk is voor de veiligheid van de Afsluitdijk en voor het waterbeheer. De regio krijgt tot taak ontwikkelingen te stimuleren op de terreinen natuur, energie en economie in relatie met de Afsluitdijk.<ref>[https://web.archive.org/web/20141204045713/http://www.deafsluitdijk.nl/samenwerking/rijk-regio/ Rijk & Regio]</ref>
 
== Vormgeving, architectuur en kunst op de Afsluitdijk ==
Architect [[Dirk Roosenburg]] was medeontwerper van de [[Stevinsluizen|Stevin-]] en [[Lorentzsluizen|Lorentz-uitwateringssluizen]].
 
Nabij de Vlieter, waar de dijk werd gesloten, bevindt zich een [[Monument op de Afsluitdijk|monument]] in de vorm van een [[uitkijktoren]], ontworpen door architect [[Willem Dudok|Dudok]].
 
Ter herinnering aan de afsluiting van de Zuiderzee, vervaardigde beeldend kunstenaar [[Hildo Krop]] als rijksopdracht bij de ingang van de uitkijktoren een [[brons|bronzen]] [[reliëf (beeldhouwkunst)|reliëf]] van drie [[Steenzetten|steenzetters]] die [[Basalt (gesteente)|basaltblokken]] plaatsen. De inscriptie op het reliëf stelt: ''Een volk dat leeft bouwt aan zijn toekomst.''
 
=== Beeld van Lely ===
Sinds 1954 stond aan de kop van de Afsluitdijk bij Den Oever een standbeeld van [[Cornelis Lely]], gemaakt door beeldhouwer [[Mari Andriessen]] en onthuld door [[Juliana der Nederlanden|koningin Juliana]]. Het beeld stond langs de weg over de Afsluitdijk en Lely keek als het ware uit over zijn levenswerk: de Wieringermeerpolder en het IJsselmeer, met achter de horizon Flevoland.
 
Door de verdubbeling van de weg kwam Lely in de middenberm te staan. In februari 2004 haalde Rijkswaterstaat het beeld van de [[Sokkel (beeld)|sokkel]]. Op [[9 mei]] 2007 werd het standbeeld herplaatst in de nabijheid van het monument op de Afsluitdijk. De officiële onthulling, ter gelegenheid van het 75-jarige bestaan van de dijk, werd op 24 mei 2007 verricht door [[Willem-Alexander der Nederlanden|prins Willem-Alexander]].
 
In de tussenliggende tijd werd van het beeld een [[afgietsel]] gemaakt. Dit werd in [[Lelystad]] geplaatst op [[Zuil van Lely|de zuil van Lely]].
 
=== Icoon Afsluitdijk ===
Rijk en regio hebben de versterking van de Afsluitdijk aangegrepen om ook initiatieven op het gebied van recreatie en toerisme, natuurontwikkeling en duurzame energie de ruimte te geven. Studio Roosegaarde kreeg de opdracht om een bijdrage te leveren aan het versterken van de waarde van de Afsluitdijk als Icoon voor de Nederlandse waterbouw, Dutch design en innovatie.<ref>Rijkswaterstaat: [https://www.rijkswaterstaat.nl/water/waterbeheer/bescherming-tegen-het-water/waterkeringen/dijken/afsluitdijk/icoon-afsluitdijk.aspx Icoon Afsluitdijk]</ref>
 
Icoon Afsluitdijk is een designinnovatieproject met tijdelijke en permanente werken voor de 32&nbsp;km lange iconische dijk, dat geleid wordt door [[Daan Roosegaarde]] en zijn team van ontwerpers, technici en ontwikkelaars. Roosegaarde is gevraagd een bijdrage te leveren aan de iconische waarde van de dijk onder de naam ‘Icoon Afsluitdijk'.
 
Het project startte in 2016 met het kunstwerk Waterlicht. Het kunstwerk laat zien tot waar het water zou reiken zonder de bouw van de Afsluitdijk. Waterlicht bestaat uit golvende lijnen van licht boven het publiek, gemaakt met LED-technologie.<ref>De Nieuwe Afsluitdijk: [https://www.deafsluitdijk.nl/projecten/icoon-afsluitdijk/ Icoon Afsluitdijk]</ref>
 
== Vervoer ==
Bus 350 van [[Alkmaar]] naar [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]] van Arriva stopt bij de haltes Den Oever Busstation, Monument, Kornwerderzand en Kop Afsluitdijk.
 
Langs de snelweg ligt een 4 m breed fietspad, waarvan ook wel gebruik wordt gemaakt door andere voertuigen die niet op de snelweg mogen rijden.
 
=== Geen spoorlijn ===
Het was de bedoeling, dat na voltooiing van de dijk een spoorlijn Noord-Holland en Friesland zou verbinden: van [[station Anna Paulowna|Anna Paulowna]] naar [[Station Harlingen|Harlingen]]. Daartoe werd al rekening gehouden bij de aanleg van de Amsteldiepdijk. De [[Geologie|geologische]] opbouw van Wieringen, als hooggelegen [[keileem]]bult, maakte het mogelijk om vlot in de lengterichting van het toenmalige eiland een kaarsrecht tracé voor de spoorlijn af te graven. Dit gebeurde tot op het niveau van de beide afsluitdijken. De uitgegraven keileem werd gebruikt voor de aanleg van de Amsteldiepdijk.
 
Van de spoorlijn is afgezien omdat een rendabele exploitatie destijds onmogelijk bleek. De sleuf waarin de spoorlijn zou komen te liggen is vanaf de nadering van de Amsteldiepdijk nog eenvoudig te herkennen. Een deel van het oorspronkelijke spoortracé vult het tracé van de huidige [[Rijksweg 99|autoweg]], die Wieringen in tweeën deelt. ''Die kerf,'' zeggen de Wieringers, ''is als een wond in het landschap.''
 
Ook op de Afsluitdijk zelf werden al voorzieningen getroffen voor een mogelijke spoorlijn. Naast de oorspronkelijke enkelbaansweg werd op de dijk een strook grond gereserveerd voor de spoorlijn en bij de sluizen werden funderingen voor [[Draaibrug (brugtype)|draaibruggen]] gelegd, die tientallen jaren ongebruikt bleven. Toen in de jaren zeventig de [[autoweg]] werd verbreed tot autosnelweg [[Rijksweg 7|A7]] werden de funderingen alsnog gebruikt voor extra bruggen voor het autoverkeer. De voor de spoorlijn bedoelde strook is in gebruik genomen als tweede rijbaan.
 
Nu de Afsluitdijk waarschijnlijk verhoogd moet worden (en dus ook verbreed) wordt er gekeken naar extra mogelijkheden om de dijk beter of op andere, aanvullende wijze te benutten.
 
== Trivia ==
* Het dijklichaam van de Afsluitdijk is 30&nbsp;km lang, gemeten van kust tot kust, en ongeveer 90 meter breed. De verkeersweg over de Afsluitdijk is 32 kilometer lang, gemeten tussen de afslagen Den Oever en [[Zurich (Nederland)|Zurich]]. De aansluitende, binnendijks op beide oevers gelegen grondlichamen werden tegelijk met het buitendijkse gedeelte aangelegd. Daardoor wordt de lengte van de Afsluitdijk vaak opgegeven als 32 kilometer, hoewel het waterkerende gedeelte ''slechts'' 30 kilometer lang is.
* Een [[dijk (waterkering)|dijk]] is eigenlijk een scheiding tussen land en water. De naam Afsluitdijk zou correct zijn als het hele IJsselmeer werd drooggelegd. Echter, door de verandering van de plannen is het een dam geworden: een scheiding tussen twee wateren. Eigenlijk is er dus sprake van een afsluitdam.
* Over de dijk loopt de Europese wandelroute [[Wandelroute E9|E9]], dat is het [[Noordzeepad]] of North Sea Trail. De E9 loopt langs de kust van [[Portugal]] naar de [[Baltische staten]].
* Nog voordat de dijk definitief gedicht was, kwam op Kornwerderzand de eerste mens op de drooggelegde Zuiderzeebodem ter wereld. Deze op 14 augustus 1928 geboren Petronella Maartha Bakker was de dochter van Jan W. Bakker en Petronella Maartha Gillhaus. De ouders wilden haar vanwege deze bijzondere gelegenheid eigenlijk Kornwerdina noemen. Dit werd echter geweigerd door een ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente [[Wonseradeel]].<ref>[[Leeuwarder Courant]]. [http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=LC&date=19671021&id=LC-19671021-15003 Vogels trekken via Kornwerderzand], 21 oktober 1967: ''"Kornwerdina"? Nee, zei de ambtenaar''.</ref>
* Op 15 augustus 2006 kreeg [[Formule 1]]-coureur [[Robert Doornbos]] van Rijkswaterstaat de gelegenheid een jongensdroom in vervulling te laten gaan. Op een speciaal voor die gelegenheid afgezet deel van de Afsluitdijk haalde hij in zijn Formule 1-auto een snelheid van 326 kilometer per uur.
* Op 25 oktober 1999 werd een postzegel van 80 cent uitgebracht met de Afsluitdijk in thema van `hoogtepunten uit de 20e eeuw´.
* Verzamelaars van munten veronderstelden dat het Ministerie van Financiën in 2007 een speciale zilveren munt van 5 euro zou laten slaan bij de Koninklijke Nederlandse Munt ter gelegenheid van het thema ''75 jaar Afsluitdijk 1932-2007''. Het is er niet van gekomen. Op 28 oktober 2010 is er echter wel een verzilverd (circulatie)vijfje geslagen met als thema ''Nederland - Waterland''. Speciaal voor verzamelaars zijn er ook een zilveren vijfje en een gouden tientje geslagen in de hoogste verzamelkwaliteit 'proof'.
 
== Foto's en video ==
{|
| [[Bestand:De Afsluitdijk 25 jaar Weeknummer 57-23 - Open Beelden - 43913.ogv|thumb|190px|De Afsluitdijk in 1957 25 jaar]]
| [[Bestand:Beeldhouwer Mari Andriessen 70 jaar Weeknummer 67-50 - Open Beelden - 20369.ogv|thumb|190px|thumbtime=0:15|Standbeeld Lely, 1967]]
| [[Bestand:Luchtopnamen Afsluitdijk Noord Holland-Stichting Natuurbeelden-171287.webm|thumb|De Afsluitdijk vanuit de lucht|227px]]
|-
| [[Bestand:Netherlands Afsluitdijk.jpg|thumb|Afsluitdijk vanuit Den Oever|190px]]
| [[Bestand:Afsluitdijk knik.jpg|thumb|Knik in de Afsluitdijk|190px]]
| [[Bestand:Afsluitdijk 08.jpg|thumb|Afsluitdijk bij het Monument|190px]]
|
|}
 
== Externe links ==
* [https://web.archive.org/web/20091218101501/http://www.stichtingafsluitdijk.nl/ Stichting Afsluitdijk]
* [http://www.deltawerken.com/De-Afsluitdijk/118.html De Afsluitdijk]
 
{{Appendix|1=alles|2=
{{References}}
}}
 
{{Navigatie Zuiderzeewerken}}
{{Commonscat|Afsluitdijk}}
{{Coor title dms|53|0|0|N|5|10|0|E|type:landmark_region:NL}}
 
[[Categorie:Bouwwerk in Friesland]]
[[Categorie:Bouwwerk in Noord-Holland]]
[[Categorie:Dam in Nederland]]
[[Categorie:Rijksweg 7]]
[[Categorie:Waddenzee]]
[[Categorie:IJsselmeer]]
[[Categorie:Zuiderzeewerken]]
[[Categorie:Rijndelta]]