Ietsisme: verschil tussen versies

'''Ietsisme''' is de naam voor een geloof in een onbepaalde [[metafysisch]]e kracht. Ietsisme is een algemene term voor uiteenlopende overtuigingen waarbij mensen "aannemen" dat er "iets" is "tussen hemel en aarde", zonder een welbepaalde [[religie]] aan te hangen. Een ''ietser'' of een ''ietsist'' kan worden gezien als een [[gelovige]], die echter traditionele beelden van [[god (algemeen)|goden]] links laat liggen, maar voor zijn [[zingeving]] behoefte houdt aan iets [[transcendentie (religie)|transcendents]] dan wel gelooft dat er aan al het bestaande een transcendente en absolute, maar onbenoembare kracht ten grondslag ligt.

 

De term kreeg in Nederland bekendheid door een column van [[Ronald Plasterk]] in ''[[Intermediair (tijdschrift)|Intermediair]]'' (20 november 1997): "Zodra je aan de orthodoxie gaat rammelen, glij je met een niet te stoppen vaart de kerk uit, en kom je onvermijdelijk terecht in het [[atheïsme]], of het 'ietsisme'. Dat laatste is, blijkens gepubliceerd onderzoek, de religie van de meerderheid der nu levende Nederlanders: het geloof dat er 'toch iets moet zijn', omdat het zo'n akelig idee is dat het leven geen zin en geen vervolg zou hebben. (...) Het ietsisme is een vrij diffuse religie, de aanhangers wekken niet de indruk dat ze er dagelijks of zelfs maar wekelijks mee bezig zijn, maar daartoe aangezet vatten ze hun beeld ongeveer als volgt samen: 'Er moet toch iets zijn? Het zou toch jammer zijn als er verder niets was. Na de dood helemaal afgelopen, dat lijkt me zo kaal'."<ref name="PlasterkVK05">{{Cite news |url=http://www.volkskrant.nl/archief/tepelklem-dioxinekip-ietsisme~a659251/|title=Tepelklem, dioxinekip, ietsisme|author=Ronald Plasterk|publisher=[[de Volkskrant]]|date=12 augustus 2005|accessdate=2 januari 2014}}<!-- Archieflink: http://web.archive.org/web/20140102194035/http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/659251/2005/08/12/Tepelklem-dioxinekip-ietsisme.dhtml --></ref> Plasterk vond ietsisme aanvankelijk een 'religieus armzalig en irritant tijdsverschijnsel',<ref>[https://sites.google.com/site/hetnieuwedenken/ietsisme Over het ietsisme]</ref> maar kwam hier in 2005 op terug, waarbij hij ietsisten stelde tegenover "fundamentalisten die burgers opblazen, kolonisten die land claimen omdat ze daar volgens hun heilige boeken recht op hebben en een Amerikaanse president die Intelligent Design naast de Evolutietheorie ziet staan".<ref name="PlasterkVK05" />

 

Ad Verkuijlen beweerde een jaar eerder hetzelfde fenomeen te hebben omschreven met het woord ‘ietsers’: "Steeds minder mensen voelen zich betrokken bij een [[Kerk (instituut)|kerk]]. Het aantal mensen dat gelooft 'aan een hogere macht die verder onbenoemd bleef' stijgt echter gestaag; sinds 1991 met 2% naar 22%. Aldus het Sociaal en Cultureel Rapport 1996. Het is een nationale [[epidemie]]. Iedereen kent er wel een paar. Op de vraag of zij in een ([[God (christendom)|christelijke]]) [[God (monotheïsme)|God]] geloven, antwoorden zij: ‘Nee, maar er moet wel iets zijn!’"<ref>{{Citeer tijdschrift |1=Verkuijlen |2=Ad |datum=november 1996 |titel="Daar komen de ietsers" |tijdschrift=[[Filosofie Magazine]] |jaargang=5 |nummer=7 |pp=7 |doi=}} <small>Geraadpleegd op 3 januari 2014; als zodanig door Ad Verkuijlen geclaimd op [https://archive.is/20080522203124/http://taal.web-log.nl/taaladviesdienst/2007/02/ronald_plasterk.html Taaladvies.net] op 27 februari 2007.</small></ref> In een stuk in ''de Volkskrant'' in 2003 weersprak Verkuijlen dat Plasterk de term had gemunt.<ref>[http://www.volkskrant.nl/archief/ietsisme~a712119/ Ietsisme], ''de Volkskrant'', 8 augustus 2003</ref>

 

In tegenstelling tot het klassieke [[agnosticisme]], dat eerder negatief staat tegenover religieuze overtuigingen (''niet geloven wat men niet kan weten''), blijft het ietsisme daar eerder positief tegenover staan (''er is veel meer dan we kunnen weten''). Het is een vorm van religieuze [[vrijzinnigheid]] of religieuze onkerkelijkheid. De invulling daarvan kan variëren van een [[christendom|christelijk]] godsbeeld van een "kracht" die buiten de wereld staat tot een [[boeddhisme|boeddhistisch]] [[wereldbeeld]] met "krachten" die in de wereld bestaan. Het is ook mogelijk de keuze tussen beide open te laten. Daarmee lijkt ietsisme op de wijze hoe er omgegaan wordt met het abstracte symbool [[Opperbouwmeester van het Heelal]] van de [[vrijmetselarij]], waar iedere vrijmetselaar zijn eigen invulling aan kan geven. Het verschil tussen beide is dat de vrijmetselaar actief het "Iets" (onder)zoekt, maar de ietsist dit niet per se hoeft te doen.

 

Het woord ''ietsisme'' is opgenomen in de 14e editie van de [[Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal|Dikke Van Dale]], die in oktober 2005 is uitgegeven.