Wikipedia

Lijst van Romeinse keizers: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k Wijzigingen door 87.209.40.121 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Grasmat
Tekst vervangen door "Pieter Post was keizer"
Labels: Vervangen Misbruikfilter: Leeghalen
Regel 1:
Pieter Post was keizer
Met de stichting van het [[principaat]] door [[Imperator Caesar Augustus|Augustus]] in [[27 v.Chr.]] en de consolidatie ervan door zijn opvolger [[Tiberius Iulius Caesar Augustus|Tiberius]] in het jaar [[14]] begon het [[Romeinse Keizerrijk]]. Wanneer het rijk verdeeld wordt in een [[West-Romeinse Rijk|westelijk]] en een [[Oost-Romeinse Rijk|oostelijk]] deel, zal het eerste tot [[476]] en het laatste tot [[1453]] een keizerrijk blijven.
 
== Begin van het keizerrijk ==
[[Bestand:Statue-Augustus.jpg|miniatuur|rechts|200px|Gaius Julius Caesar Octavianus.]]
Het [[Romeinse Rijk]] wordt geacht begonnen te zijn met keizer Augustus. [[Julius Caesar]] was geen keizer. Hij werd in 44 v.Chr. benoemd tot ''[[Dictator (Rome)|dictator perpetuus]]'' (dictator voor het leven). Een maand later werd hij al vermoord. Er volgde een burgeroorlog, die in 27 v.Chr. eindigde toen Augustus ''[[princeps]]'' van Rome werd. Het woord "keizer" is afgeleid van de naam Caesar. (De C werd door de Romeinen oorspronkelijk als K uitgesproken en ae als ai). De latere keizers voerden de titel ''[[Augustus (titel)|Augustus]]'' (de verhevene), hun beoogde opvolgers droegen de titel ''Caesar''. In de tijd van de tetrarchie waren er twee ''Augusti'' en twee ''Caesares''. Het rijk was toen bestuurlijk opgedeeld in oost en west.
 
Hoewel het keizerrijk hoe langer hoe meer als een monarchie begon te functioneren, was in theorie de keizer nog steeds een ambtenaar in de oude ''res publica'' (republiek; letterlijk: "zaak van het volk"). De keizer kon de monarchale titel van koning (''rex'') niet dragen, daar er namelijk sinds eeuwen een [[taboe]] op rustte, door de ontsporing die had plaats gehad onder de laatste koning [[Lucius Tarquinius Superbus|Tarquinius Superbus]]. Het ontbreken van een dynastieke traditie was de zwakke schakel in het systeem omdat de opvolging niet officieel geregeld was. In het begin zorgde de zittende keizer vaak door adoptie voor een volwassen en - hopelijk - kundige opvolger. Later ging de opvolging vaak door moord op de zittende keizer en het uitroepen van een nieuwe door het leger. Vooral in de periode van de [[soldatenkeizers]] regeerden de keizers soms maar een paar maanden voordat ze alweer vermoord werden door een nieuwe troonpretendent. Deze interne onrust verzwakte het Rijk soms gevaarlijk en langzaam brak het besef door dat er iets moest veranderen in het proces van machtswisseling. Pas in de vierde eeuw begint het keizerschap echt erfelijk te worden met kinderen op de troon, terwijl de regering waargenomen wordt door een regent.
 
{{Zie ook|Zie ook [[Principaat]] en [[Dominaat]]}}
 
=== Einde van het West-Romeinse Rijk ===
Rond de tijd van Romulus Augustulus was van het westelijk deel van het keizerrijk alleen nog [[Italië]] over, en een klein stukje van [[Gallië]]. Hij heeft ook niet langer dan ongeveer tien maanden over dit rijk geregeerd; waarschijnlijk tot [[4 september]] [[476]]. Op die datum, of mogelijk kort daarna, werd hij onttroond door [[Odoaker]], leider van de opstandige Germaanse troepen, die zichzelf daarna uitriep tot koning der Germanen in Italië, onder het (theoretische) keizerschap van het Oosten. Vandaar dat, ook al is er één bron die Romulus Augustulus een regering van 10 jaar toebedeelt, 476 over het algemeen beschouwd wordt als het einde van het West-Romeinse keizerschap. Dit theoretische ongedeelde keizerschap van de Oost-Romeinse keizers over het gehele Romeinse Rijk bleef geldig totdat [[Karel de Grote]] door Constantinopel, overigens met tegenzin, werd erkend als nieuwe 'keizer van het Westen'.
 
=== Einde van het Oost-Romeinse Rijk ===
In de tijd van Constantijn XI was van het keizerrijk weinig meer over dan de stad [[Constantinopel]], omgeven door Turks gebied. Op [[30 mei]] [[1453]] sneuvelde Constantijn XI en viel Byzantium in handen van de Turken. Weliswaar hield met het [[keizerrijk Trebizonde]] nog een loot van het keizerrijk stand tot [[1461]], maar Byzantium was eeuwenlang de hoofdstad geweest van wat restte van het Romeinse Rijk, vandaar dat [[1453]] gezien wordt als het jaar waarin het Romeinse Rijk, na een bestaan van 21 eeuwen, ten val kwam. Overigens namen de Turken veel van hun staatsorganisatie gewoon over van de Byzantijnen en bleef Constantinopel nog steeds de hoofdstad van een imperium; nu van het [[Ottomaanse Rijk]].
 
== Lijst van keizers ==
=== Vroege en hoge keizertijd in het Romeinse rijk ===
{| class="wikitable" width="100%"
!width="15%" |Keizer
!width="30%" |Volledige naam
!width="15%" |Regeringsperiode
!width="40%" |Opmerkingen
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Julisch-Claudische dynastie]]
|-
|'''[[Augustus (keizer)|Augustus]]
|Gaius Octavius, <br /> Gaius Iulius Caesar, <br /> Imperator Caesar Augustus
|27 v Chr-14 n Chr
|Eerste Romeinse keizer, adoptiezoon van [[Julius Caesar]]
|-
|'''[[Tiberius Iulius Caesar Augustus|Tiberius]]
|Tiberius Claudius Nero, <br /> Tiberius Iulius Caesar Augustus
|14-37
|Adoptiezoon van Augustus
|-
|'''[[Caligula]]
|Gaius Julius Caesar, <br /> Gaius Caesar Augustus Germanicus
|37-41
|Neef en tevens adoptiezoon van Tiberius. In 41 vermoord.
|-
|'''[[Claudius I]]
|Tiberius Claudius Nero Germanicus, <br /> Tiberius Claudius Caesar Augustus Germanicus
|41-54
|Veroverde [[Groot-Brittannië (eiland)|Brittannië]] en [[Mauretania (oudheid)|Mauretania]]. Vermoord
|-
|'''[[Nero (keizer)|Nero]]
|Lucius Domitius Ahenobarbus, <br /> Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus
|54-68
|Zelfmoord, was keizer tijdens de grote brand in Rome in 64
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Vierkeizerjaar]]
|-
|'''[[Galba (keizer)|Galba]]
|Servius Sulpicius Galba
|68-69
|Vermoord in opdracht van Otho
|-
|'''[[Otho]]
|Marcus Salvius Otho
|69-69
|Zelfmoord na nederlaag tegen Vitellius
|-
|'''[[Vitellius (keizer)|Vitellius]]
|Aulus Vitellius
|69-69
|Vermoord
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Flavische dynastie]]
|-
|'''[[Vespasianus]]
|Titus Flavius Vespasianus
|69-79
|Consolideerde bestuur en financiën
|-
|'''[[Titus (keizer)|Titus]]
|Titus Flavius Vespasianus
|79-81
|Opende het [[Colosseum]]
|-
|'''[[Titus Flavius Domitianus|Domitianus]]
|Titus Flavius Domitianus
|81-96
|Beëindigde de Romeinse expansie in [[Germanië]]
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Lucius Antonius Saturninus|Saturninus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Lucius Antonius Saturninus
|bgcolor="#F1F1F1"|89
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Germanië, gesneuveld
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Adoptiefkeizers]] en [[Antonijnse dynastie]]
|-
|'''[[Nerva (keizer)|Nerva]]
|Marcus Cocceius Nerva
|96-98
|Adopteerde Trajanus, stichter van het adoptiefkeizerschap
|-
|'''[[Trajanus]]
|Marcus Ulpius Traianus
|98-117
|Grootste uitbreiding van het Romeinse Rijk
|-
|'''[[Hadrianus]]
|Publius Aelius Hadrianus
|117-138
|Consolideerde de grenzen van het rijk, bouwheer van de [[muur van Hadrianus]].
|-
|'''[[Antoninus Pius]]
|Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus
|138-161
|Stichter van de Antonijnse dynastie. Zette het beleid van consolidatie van Hadrianus voort.
|-
|'''[[Marcus Aurelius]]
|Marcus Aurelius Antoninus
|161-180
|Filosoof-keizer
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Avidius Cassius]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Gaius Avidius Cassius
|bgcolor="#F1F1F1"|175
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in [[Syria]] en [[Romeins en Byzantijns Egypte|Egypte]], vermoord
|-
|'''[[Lucius Verus]]
|Lucius Ceionius Commodus Verus
|161-169 medekeizer
|Leidde veldtocht tegen de [[Parthen]]
|-
|'''[[Commodus]]
|Lucius Aurelius Commodus, <br /> Lucius Aelius Aurelius Commodus
|177-180 medekeizer <br /> 180-192
|zoon van Marcus Aurelius, vermoord
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Vijfkeizerjaar]]
|-
|'''[[Pertinax (keizer)|Pertinax]]
|Publius Helvius Pertinax
|193-193
|Vermoord door de [[Praetoriaanse garde]]
|-
|'''[[Didius Julianus]]
|Marcus Didius Severus Iulianus
|193-193
|Vermoord in opdracht van de senaat
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Pescennius Niger]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Gaius Pescennius Niger
|bgcolor="#F1F1F1"|193–194
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Syrië, vermoord
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Clodius Albinus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Decimus Clodius Septimius Albinus
|bgcolor="#F1F1F1"|195–197
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Brittannië, gesneuveld
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Severische dynastie]]
|-
|'''[[Septimius Severus]]
|Lucius Septimius Severus
|193-211
|Leidde veldtochten in [[Mesopotamië]] en [[Groot-Brittannië (eiland)|Brittannië]]
|-
|'''[[Caracalla]]
|Lucius Septimius Bassianus, <br /> Marcus Aurelius Antoninus
|198-211 medekeizer <br /> 211-217
|Oudste zoon van Septimus Severus. Verleende alle vrijen Romeins burgerrecht
|-
|'''[[Geta (keizer)|Geta]]
|Publius Septimius Geta
|209-211 medekeizer
|Zoon van Septimus Severus. Vermoord in opdracht van zijn broer Caracalla
|-
|'''[[Macrinus (keizer)|Macrinus]]
|Marcus Opellius Macrinus
|217-218
|Geen Severiër, geëxecuteerd
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Diadumenianus]]
|Marcus Opellius Antoninus Diadumenianus
|218-218
|Medekeizer van zijn vader Macrinus
|-
|'''[[Elagabalus]] / Heliogabalus
|Varius Avitus Bassianus, <br /> Marcus Aurelius Antoninus
|218-222
|Vereerde de zonnegod [[El Gebal|Elagabal]]
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Gellius Maximus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|219
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Syrië, geëxecuteerd
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Verus (tegenkeizer)|Verus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|219
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Syrië, geëxecuteerd
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Seleucus (usurpator)|Seleucus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Iulius Antonius Seleucus ''of'' <br /> Marcus Flavius Vitellius Seleucus
|bgcolor="#F1F1F1"|na 221
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer
|-
|'''[[Severus Alexander]]
|Marcus Iulius Gessius Bassianus Alexianus, <br /> Marcus Aurelius Severus Alexander
|222-235
|Bij [[Mogontiacum]] door opstandige soldaten gedood
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Seius Sallustius]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Seius Sallustius Macrinus
|bgcolor="#F1F1F1"|ca 227
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer, schoonvader van Severus Alexander
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Taurinus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|onduidelijk
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oosten, verdronken in de [[Eufraat]]
|-
!width="15%" |Keizer
!width="30%" |Volledige naam
!width="15%" |Regeringsperiode
!width="40%" |Opmerkingen
|}
 
=== De crisis van de derde eeuw ===
{{Zie ook|Zie ook [[Crisis van de derde eeuw]]}}
 
{| class="wikitable" width="100%"
!width="15%" |Keizer
!width="30%" |Volledige naam
!width="15%" |Regeringsperiode
!width="40%" |Opmerkingen
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|Vroege [[soldatenkeizers]]
|-
|'''[[Maximinus I Thrax]]
|Gaius Iulius Verus Maximinus Thrax
|235-238
|Eerste soldatenkeizer, vermoord door zijn eigen troepen
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Magnus (tegenkeizer)|Magnus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|(? Gaius Petronius) Magnus
|bgcolor="#F1F1F1"|235
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer, geëxecuteerd
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Quartinus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|235
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer, vermoord
|-
|'''[[Gordianus I]]
|Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus
|238-238
|Regeerde slechts 20 dagen lang, pleegde zelfmoord
|-
|'''[[Gordianus II]]
|Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus
|238-238
|Regeerde slechts 20 dagen lang, gesneuveld
|-
|'''[[Pupienus]]
|Marcus Clodius Pupienus Maximus
|238-238
|Regeerde met Balbinus, vermoord door de Praetoriaanse Garde
|-
|'''[[Balbinus]]
|Decimus Caelius Calvinus Balbinus
|238-238
|Regeerde met Pupienus, vermoord door de Praetoriaanse Garde
|-
|'''[[Gordianus III]]
|Marcus Antonius Gordianus
|238-244
|Gestorven op veldtocht in [[Perzische Rijk|Perzië]]
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Sabinianus (keizer)|Sabinianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|(? Marcus Asinius) Sabinianus
|bgcolor="#F1F1F1"|240
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Afrika, vermoedelijk geëxecuteerd
|-
|'''[[Philippus I Arabs]]
|Marcus Iulius Philippus
|244-249
|Gesneuveld
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Philippus II (keizer)|Philippus II]]
|Marcus Iulius Severus Philippus
|247-249
|zoon en medekeizer van Philippus Arabs, vermoord
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Iotapianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Marcus F(ulvius?) Ru(fus?) Iotapianus
|bgcolor="#F1F1F1"|248
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oosten, door zijn eigen troepen gedood
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Pacatianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Tiberius Claudius Marinus Pacatianus
|bgcolor="#F1F1F1"|249
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer aan de Donau, door zijn eigen troepen vermoord
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Silbannacus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Mar Silbannacus
|bgcolor="#F1F1F1"|onduidelijk
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Germanië, verslagen door Decius
|-
|'''[[Decius]]
|Gaius Messius Quintus Traianus Decius
|249-251
|Gesneuveld tegen de [[Goten]]
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Gaius Iulius Priscus|Priscus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Gaius Iulius Priscus
|bgcolor="#F1F1F1"|250
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oosten
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Iulius Valens Licinianus|Licinianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Iulius Valens Licinianus
|bgcolor="#F1F1F1"|250
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer, gesteund door de senaat
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Herennius Etruscus]]
|Quintus Herennius Etruscus Messius Decius
|251-251
|zoon en medekeizer van Decius, gesneuveld
|-
|'''[[Trebonianus Gallus]]
|Gaius Vibius Trebonianus Gallus
|251-253
|door zijn eigen troepen vermoord
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Hostilianus]]
|Gaius Valens Hostilianus Messius Quintus
|251-251
|zoon van Decius en medekeizer van Trebonianus Gallus, gestorven aan de [[pest van Cyprianus|pest]]
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Volusianus]]
|Gaius Vibius Afinius Gallus Veldumnianus Volusianus
|251-253
|Medekeizer van zijn vader Trebonianus Gallus, gesneuveld
|-
|'''[[Aemilianus]]
|Marcus Aemilius Aemilianus
|253-253
|door zijn eigen troepen vermoord
|-
|'''[[Valerianus I]]
|Publius Licinius Valerianus
|253-260
|Gevangengenomen door de [[Sassaniden]]
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Uranius Antoninus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Lucius Iulius Aurelius Sulpicius Uranius Antoninus
|bgcolor="#F1F1F1"|253/254
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Syrië, onzekerheid over keizerschap
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Mareades]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|onduidelijk
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oosten, geëxecuteerd
|-
|'''[[Gallienus]]
|Publius Licinius Egnatius Gallienus
|253-268
|Vermoord door officieren
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Valerianus II]]
|Publius Licinius Cornelius Valerianus
|256-258
|Onderkeizer van zijn vader Gallienus
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Saloninus]]
|Publius Licinius Cornelius Saloninus
|258-260
|Onderkeizer van zijn vader Gallienus, vermoord
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Ingenuus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|260
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in [[Pannonië]]
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Regalianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Publius C(assius?) Regalianus
|bgcolor="#F1F1F1"|260
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer aan de Donau, gedood door zijn eigen troepen
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Macrianus Minor]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Titus Fulvius Iunius Macrianus
|bgcolor="#F1F1F1"|260–261
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oosten, gesneuveld
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Quietus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Titus Fulvius Iunius Quietus
|bgcolor="#F1F1F1"|260–261
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oosten, gedood door het volk
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Ballista (keizer)|Ballista]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Callistus
|bgcolor="#F1F1F1"|261
|bgcolor="#F1F1F1"|Steunde de Macrianen, vermoord door [[Septimius Odaenathus|Odaenathus]]
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Piso (tegenkeizer)|Piso]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Calpurnius Piso Frugi
|bgcolor="#F1F1F1"|261
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer, gedood door de troepen van Valens
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Valens Thessalonicus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Valens Thessalonicus
|bgcolor="#F1F1F1"|261
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in [[Griekenland]], gedood door zijn eigen troepen
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Memor (keizer)|Memor]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|261/262
|bgcolor="#F1F1F1"|Steunde de Macrianen, geëxecuteerd
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Mussius Aemilianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Lucius Mussius Aemilianus
|bgcolor="#F1F1F1"|261–262
|bgcolor="#F1F1F1"|Steunde de Macrianen, geëxecuteerd
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Manius Acilius Aureolus|Aureolus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|268
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in [[Milaan (stad)|Milaan]], gedood door de Praetoriaanse Garde
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Celsus (tegenkeizer)|Celsus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|onduidelijk
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Afrika, mogelijk fictief
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Trebellianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|onduidelijk
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Klein-Azië, mogelijk fictief
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|Keizer van het [[Gallische Rijk]]
|-
|'''[[Postumus]]
|Marcus Cassianus Latinius Postumus
|260-269
|Vermoord door zijn eigen troepen
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Laelianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Ulpius Cornelius Laelianus
|bgcolor="#F1F1F1"|269
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer, gedood door zijn eigen troepen
|-
|'''[[Marcus Aurelius Marius|Marius]]
|Marcus Aurelius Marius
|269-269
|Vermoord door een soldaat
|-
|'''[[Victorinus]]
|Marcus Piav(v)onius Victorinus
|269-271
|verloor [[Hispania (Romeinen)|Hispania]], door een officier vermoord
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Domitianus van Gallia|Domitianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|271
|bgcolor="#F1F1F1"|Enkele dagen tegenkeizer
|-
|'''[[Tetricus I]]
|Gaius Pius Esuvius Tetricus
|271-274
|Verslagen en afgezet door Aurelianus
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Tetricus II]]
|Gaius Pius Esuvius Tetricus
|273-274
|Medekeizer van zijn vader Tetricus I
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Faustinus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|274
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|Late soldatenkeizers
|-
|'''[[Claudius Gothicus|Claudius II Gothicus]]
|Marcus Aurelius Claudius Gothicus
|268-270
|Versloeg de Goten, stierf aan de pest
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Censorinus (tegenkeizer)|Censorinus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|269–270
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer, mogelijk fictief
|-
|'''[[Quintillus]]
|Marcus Aurelius Claudius Quintillus
|270-270
|Pleegde na 77 dagen keizerschap zelfmoord
|-
|'''[[Aurelianus]]
|Lucius Domitius Aurelianus
|270-275
|Herenigde het rijk
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Vabalathus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Lucius Iulius Aurelius Septimius Vaballathus Athenodorus
|bgcolor="#F1F1F1"|270–272
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oosten, zoon van [[Zenobia]]
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Felicissimus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|271
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Rome, gesneuveld
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Septimius]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|271
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in [[Dalmatia]], gedood door zijn eigen troepen
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Urbanus (keizer)|Urbanus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|271/272
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer, gedood door troepen van Aurelianus
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Firmus (Egypte)|Firmus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|272
|bgcolor="#F1F1F1"|Steunde Zenobia, geëxecuteerd
|-
|'''[[Tacitus (keizer)|Tacitus]]
|Marcus Claudius Tacitus
|275-276
|Versloeg de Goten
|-
|'''[[Florianus (keizer)|Florianus]]
|Marcus Annius Florianus
|276-276
|Broer van Tacitus, door zijn eigen troepen vermoord
|-
|'''[[Probus]]
|Marcus Aurelius Probus
|276-282
|Vermoord door ontevreden soldaten
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Julius Saturninus|Saturninus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Iulius Saturninus
|bgcolor="#F1F1F1"|280/81
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Egypte, door zijn eigen troepen vermoord
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Bonosus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|280/281
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer aan de Rijn, pleegde zelfmoord
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Proculus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|280/81
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Gallië, geëxecuteerd
|-
|'''[[Marcus Aurelius Carus|Carus]]
|Marcus Aurelius Carus
|282-283
|Op veldtocht in Perzië getroffen door de bliksem
|-
|'''[[Carinus]]
|Marcus Aurelius Carinus
|283-285
|Vermoord door een officier
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Numerianus]]
|Marcus Aurelius Numerius Numerianus
|283-284
|Medekeizer van Carinus
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Julianus I]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Marcus Aurelius Sabinus Iulianus
|bgcolor="#F1F1F1"|284/285
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Italië, waarschijnlijk gesneuveld
|-
!width="15%%" |Keizer
!width="30%" |Volledige naam
!width="15%" |Regeringsperiode
!width="40%" |Opmerkingen
|}
 
=== Late oudheid ===
{| class="wikitable"
!width="15%" |Keizer
!width="30%" |Volledige naam
!width="15%" |Regeringsperiode
!width="40%" |Opmerkingen
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Tetrarchie]]
|-
|'''[[Diocletianus]]
|Diocles, <br /> Gaius Aurelius Valerius Diocletianus
|284-305
|Voerde omvangrijke hervormingen door; trad na 20 jaar vrijwillig af
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Lucius Domitius Domitianus|Domitius Domitianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Lucius Domitius Domitianus
|bgcolor="#F1F1F1"|297–298
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Egypte
|-
|'''[[Maximianus]]
|Marcus Aurelius Valerius Maximianus
|285-305 keizer <br /> 307-308 <br /> 310
|Keizer in het westen, gedwongen afgetreden
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Carausius]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Marcus Aurelius Mausaeus Carausius
|bgcolor="#F1F1F1"|286–293
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Brittannië, vermoord
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Allectus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|293–296
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Brittannië, gesneuveld
|-
|'''[[Galerius]]
|Gaius Galerius Valerius Maximianus
|293-305 onderkeizer <br /> 305-311 onderkeizer
|Onderkeizer in het oosten, versloeg de [[Sassaniden]]
|-
|'''[[Constantius I Chlorus]]
|Flavius Valerius Constantius
|293-305 onderkeizer <br /> 305-306 keizer
|Onderkeizer in het westen, heroverde Brittannië
|-
|'''[[Severus II]]
|Flavius Valerius Severus
|305-306 onderkeizer <br /> 306-307
|Onderkeizer in het westen, vermoord
|-
|'''[[Maximinus II Daia]]
|Gaius Galerius Valerius Maximinus
|305-310 onderkeizer <br /> 310-313
|Onderkeizer in het oosten
|-
|'''[[Licinius]]
|Gaius Valerius Licinianus Licinius
|307-324
|Keizer in het oosten, geëxecuteerd door Constantijn I
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Valerius Valens]]
|Aurelius Valerius Valens
|316-317
|Medekeizer van Licinius, geëxecuteerd
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Licinius II]]
|Flavius Valerius Licinianus Licinius
|317-324
|zoon en onderkeizer van Licinius, stierf in gevangenschap
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Martinianus]]
|(? Sextus Marcius) Martinianus
|324-324
|Medekeizer van Licinius, geëxecuteerd
|-
|'''[[Maxentius]]
|Marcus Aurelius Valerius Maxentius
|306-312
|zoon van Maximianus, na een veldslag verdronken
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Domitius Alexander]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Lucius Domitius Alexander
|bgcolor="#F1F1F1"|308–309
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Afrika, geëxecuteerd
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Constantijnse dynastie|Constantinische dynastie]]
|-
|'''[[Constantijn de Grote|Constantijn I]]
|Flavius Valerius Constantinus
|306-337 keizer
|Stichtte [[Constantinopel]]
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Calocaerus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|333/334
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer op Cyprus
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Dalmatius (caesar)|Dalmatius]]
|Flavius Dalmatius
|335-337
|Onderkeizer van zijn oom Constantijn
|-
|'''[[Constantijn II van Rome|Constantijn II]]
|Flavius Claudius Constantinus
|337-340 keizer
|Onderkeizer in Gallië, Brittannië en Hispania, gesneuveld
|-
|'''[[Constans I]]
|Flavius Julius Constans
|337-340 onderkeizer <br /> 340-350 keizer
|Onderkeizer in het westen, op de vlucht gedood
|-
|'''[[Constantius II]]
|Flavius Julius Constantius
|337-350 onderkeizer <br /> 350-361 keizer
|Keizer in het oosten, sinds 353 alleenheerser
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Magnentius]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Flavius Magnus Magnentius
|bgcolor="#F1F1F1"|350–353
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het westen, verslagen door Constantius II
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Nepotianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Flavius Julius Popilius Nepotianus
|bgcolor="#F1F1F1"|350
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Rome, verslagen door Magnentius
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Vetranio]]
|onbekend
|350-350
|Medekeizer van Constantius tegen Magnentius in [[Illyrië]], afgetreden
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Constantius Gallus]]
|Flavius Constantius Gallus
|351-354
|Neef van Constantius II, onderkeizer in Syrië
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Silvanus (usurpator)|Silvanus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Claudius Silvanus
|bgcolor="#F1F1F1"|355
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Gallië
|-
|'''[[Julianus Apostata]]
|Flavius Claudius Julianus
|355-361 onderkeizer <br /> 361-363 keizer
|Gesneuveld tegen de Perzen
|-
|'''[[Jovianus]]
|Flavius Iovianus
|363-364
|Geen lid van de Constantinische dynastie
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Valentiniaanse dynastie]]
|-
|'''[[Valentinianus I]]
|Flavius Valentinianus
|364-375
|Keizer in het westen
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Firmus (Africa)|Firmus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|372–375
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Afrika, pleegde zelfmoord
|-
|'''[[Flavius Julius Valens|Valens]]
|Flavius Valens
|364-378
|Keizer in het oosten, gesneuveld.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Procopius (usurpator)|Procopius]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|365–366
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oosten, geëxecuteerd
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Marcellus (tegenkeizer)|Marcellus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|366
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oosten, geëxecuteerd
|-
|'''[[Gratianus]]
|Flavius Gratianus
|367-383
|Keizer in het westen, op de vlucht gedood.
|-
|'''[[Valentinianus II]]
|Flavius Valentinianus
|375-392
|Keizer in het westen.
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Magnus Maximus]]
|onbekend
|383-388
|Tegenkeizer in het westen, erkend door Theodosius I, gedood door zijn eigen troepen.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Flavius Victor]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Flavius Victor
|bgcolor="#F1F1F1"|386–388
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het westen, zoon van Magnus Maximus
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Flavius Eugenius|Eugenius]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Flavius Eugenius
|bgcolor="#F1F1F1"|392–394
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het westen, vermoord door soldaten
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Theodosiaanse dynastie]]
|-
|'''[[Theodosius I]]
|Flavius Theodosius
|379-395
|Keizer in het oosten, vanaf 394 laatste heerser van het gehele rijk, verhief het christendom tot staatsgodsdienst.
|-
|'''[[Arcadius]]
|Flavius Arcadius
|395-408
|Keizer van het oostelijke rijk, zoon van Theodosius.
|-
|'''[[Honorius (keizer)|Honorius]]
|Flavius Honorius
|395-423
|Keizer van het westelijke rijk, zoon van Theodosius.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Constantijn III van Rome|Constantijn III van Rome]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Flavius Claudius Constantinus
|bgcolor="#F1F1F1"|407-411
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het westen, geëxecuteerd.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Constans II van Rome|Constans II van Rome]]
|bgcolor="#F1F1F1"|
|bgcolor="#F1F1F1"|409-411
|bgcolor="#F1F1F1"|Zoon en mede-tegenkeizer van Constantijn III, geëxecuteerd.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Priscus Attalus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|409-410 <br /> 414-415
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Rome.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Maximus van Hispania|Maximus van Hispania]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|409-420/422
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Hispania, geëxecuteerd.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Jovinus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|411-413
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in Gallië, geëxecuteerd.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Sebastianus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|onbekend
|bgcolor="#F1F1F1"|412-413
|bgcolor="#F1F1F1"|Broer en medekeizer van Jovinus, geëxecuteerd.
|-
|&nbsp;&nbsp;[[Constantius III]]
|Flavius Constantius
|421-421
|Medekeizer van Honorius.
|-
|'''[[Theodosius II van Byzantium|Theodosius II]]
|Flavius Theodosius
|408-450
|Keizer van het oostelijke rijk.
|-
|'''[[Johannes (keizer)|Johannes]]
|onbekend
|423-425
|Keizer van het westelijke rijk, geen lid van de Theodosiaanse dynastie.
|-
|'''[[Valentinianus III]]
|Flavius Placidus Valentinianus
|425-455
|Keizer van het westelijke rijk, vermoord door aanhangers van [[Flavius Aëtius|Aëtius]].
|-
|'''[[Marcianus (keizer)|Marcianus]]
|Flavius Marcianus
|450-457
|Keizer van het oostelijke rijk, aangetrouwd lid van de dynastie.
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|Ondergang van het West-Romeinse Rijk
|-
|'''[[Petronius Maximus]]
|Petronius Maximus
|455-455
|Keizer van het westelijke rijk, gedood op de vlucht voor de [[Vandalen]].
|-
|'''[[Avitus]]
|Eparchius Avitus
|455-456
|Keizer van het westelijke rijk, afgezet door de senaat, op de vlucht gedood.
|-
|'''[[Leo I van Byzantium|Leo I]]
|Leo
|457-474
|Keizer van het oostelijke rijk.
|-
|'''[[Majorianus]]
|Iulius Valerius Maiorianus
|457-461
|Keizer van het westelijke rijk, door [[Ricimer]] afgezet en geëxecuteerd.
|-
|'''[[Libius Severus]]
|Libius Severus
|461-465
|Keizer van het westelijke rijk, door het oosten niet erkend.
|-
|colspan="4"|''Interregnum in het westen''
|-
|'''[[Anthemius van Rome|Anthemius]]
|Procopius Anthemius
|467-472
|Keizer van het westelijke rijk, gevangengenomen en geëxecuteerd door [[Ricimer]].
|-
|'''[[Olybrius]]
|Anicius Olybrius
|472-472
|Door Ricimer verheven tot keizer van het westelijke rijk.
|-
|'''[[Glycerius]]
|onbekend
|473-474
|Keizer van het westelijke rijk, door het oostelijke rijk niet erkend, afgezet door Julius Nepos.
|-
|'''[[Leo II van Byzantium|Leo II]]
|Leo
|474-474
|Keizer van het oostelijke rijk, kleinzoon van Leo I.
|-
|'''[[Julius Nepos]]
|Julius Nepos
|474-475
|Keizer van het westelijke rijk, door [[Flavius Orestes|Orestes]] uit Rome verdreven in 475, in 480 in Dalmatië vermoord.
|-
|'''[[Romulus Augustulus]]
|Romulus Augustus
|475-476
|Keizer van het westelijke rijk. Zoon van Orestes, verdreven door [[Odoaker]].
|-
|'''[[Zeno van Byzantium|Zeno]]
|Tarasicodissa <br /> Zeno
|474-491
|Aanvaardde het einde van het westelijke rijk.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Basiliscus]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Flavius Basiliscus
|bgcolor="#F1F1F1"|475-476
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oostelijke rijk, stierf in ballingschap.
|-
|bgcolor="#F1F1F1"|&nbsp;&nbsp;[[Leontios I|Leontius I]]
|bgcolor="#F1F1F1"|Leontios
|bgcolor="#F1F1F1"|484-488
|bgcolor="#F1F1F1"|Tegenkeizer in het oostelijke rijk.
|-
|'''[[Anastasius I (keizer)|Anastasius I]]
|Flavius Anastasius
|491-518
|
|-
!bgcolor="#FFDEAD" colspan="4" align="center"|'''[[Justiniaanse dynastie]]
|-
|'''[[Justinus I]]
|Flavius Iustinus
|518-527
|
|-
|'''[[Justinianus I]]
|Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus
|527-565
|Veroverde een deel van het westen terug.
|-
!width="15%%" |Keizer
!width="30%" |Volledige naam
!width="15%" |Regeringsperiode
!width="40%" |Opmerkingen
|}
 
== Zie ook ==
* [[Lijst van keizers van Byzantium]]
* [[Lijst van Nederlandse namen van Romeinse keizers]]
 
== Externe links ==
* [http://www.roman-emperors.org/impindex.htm The Imperial Index: The Rulers of the Roman Empire. From Augustus to Constantine XI Palaiologos, in ''DIR'' (2004).] (Lijst van keizers opgesteld voor online encyclopedie van de Romeinse keizers (Engels))
 
{{Commons|Roman Emperors}}
 
[[Categorie:Romeins keizer| ]]
[[Categorie:Lijsten van heersers|Rome]]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Romeinse_keizers"