Vaslav Nijinsky: verschil tussen versies

[[Bestand:NijinskyNizjinsky (1890-1950) photographed at Krasnoe Selo, summer 1907.jpg|thumb|NijinskyNizjinsky in 1907]]

'''Vaslav NijinskyNizjinsky'''<ref>De tekst van de eerste versie van dit artikel is een bewerking van het corresponderende artikel in de [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Vaslav_NijinskyVaslav_Nizjinsky&oldid=50761572 Engelse Wikipedia].</ref> ([[Russisch]]: Вацлав Фомич Нижинский; ''Vatslav Fomitsj Nizjinski'', [[Pools]]: ''Wacław Niżyński'') ([[Kiev]], [[1888]] of [[17 december]] [[1889]] of [[12 maart]] [[1890]] – [[Londen]], [[8 april]] [[1950]]) was een zeer getalenteerde mannelijke [[dans]]er. Hij was geliefd vanwege zijn virtuositeit en de diepgang die hij aan zijn karakters meegaf. Hij beheerste de techniek van het dansen op [[spitzen]], destijds onder mannen een zeldzame vaardigheid.<ref>Albright, Daniel (2004). "Modernism and Music: An Anthology of Sources", p. 19.</ref>

== NijinskyNizjinsky in opleiding ==

NijinskyNizjinsky werd geboren te [[Kiev]], als zoon van een gerussificeerde [[Polen|Poolse]] familie van dansers. Er bestaat enige discussie omtrent zijn geboortedatum. De meeste bronnen houden als geboortedatum 17 december 1889 aan, maar andere bronnen gaan uit van een geboortedatum in maart 1888, 1889 of 1890. Zijn ouders, Thomas en Eleonora Bereda NijinskyNizjinsky, waren beiden balletdansers en verdienden samen met hun drie kinderen Stanislav, VaslavVatslav en Bronislava dansend de kost.

Hoewel hij het Pools slecht beheerste, beschouwde NijinskyNizjinsky zichzelf toch als Pool. In 1900 – hij was toen omstreeks tien jaar oud – begon hij zijn opleiding aan de school van het [[Mariinskiballet|Mariinski-ballet]] te [[Sint-Petersburg]]. De keuze voor deze opleiding maakte NijinskyNizjinsky niet vrijwillig. Zijn vader had het gezin verlaten voor een andere vrouw en zijn moeder wist het gezin niet te onderhouden. Ze meldde daarom haar drie kinderen aan bij deze school, waar de lessen en kost en inwoning gratis waren. De leerlingen maakten deel uit van de hofhouding van de Russische [[tsaar]]. Leerlingen moesten een strenge auditie ondergaan alvorens te worden aangenomen, VaslavVatslav viel op vanwege zijn sprongen. Zijn docenten waren [[Enrico Cecchetti]], [[Nicholas Legat]] en [[Pavel Gerdt]]. Op 18-jarige leeftijd danste hij hoofdrollen bij het Mariinski-ballet.

[[Bestand:Bakst_Nizhinsky.jpg|thumb|180px|NijinskyNizjinsky in het ballet ''[[Prélude à l'après-midi d'un faune|L'après-midi d'un faune]]'', 1912, door [[Léon Bakst]]]]

Een belangrijk moment voor de carrière van NijinskyNizjinsky was in 1909 zijn ontmoeting met [[Sergej Djagilev]], een kunstliefhebber uit Sint-Petersburg, die in [[Parijs]] grote Russische exposities en concerten organiseerde. Djagilev was op zoek naar nieuwe uitingen van kunst (zijn motto was ''Etonne-moi'', ofwel ''verbaas mij''). NijinskyNizjinsky en Djagilev begonnen een relatie en Djagilev stuurde de carrière van NijinskyNizjinsky. Hij nam hem op in zijn nieuwe balletgezelschap [[Ballets Russes]], waar hij met [[Anna Pavlova]] een leidende rol kreeg. NijinskyNizjinsky zorgde dat ook zijn zusje Bronislava een contract kreeg.

Het ballet van het gezelschap was in Europa geheel nieuw. De originele decors en kostuums, verrassende muziek en bovenal de goed getrainde dansers sloegen in. Rond zijn twintigste jaar was NijinskyNizjinsky een gevierde ster. Na Parijs en de rest van Europa veroverde het gezelschap ook de [[Verenigde Staten]]. Een fameuze rol van NijinskyNizjinsky was die van de [[marionet]] [[Petroesjka]] in het gelijknamige ballet van [[Igor Stravinsky]]. Legendarisch was de gigantische sprong waarmee NijinskiNizjinski aan het einde van de korte solo 'Spectre de la Rose' de coulissen in sprong.

Djagilev spoorde NijinskyNizjinsky aan om ook zelf balletten te gaan maken. Voor de vaste choreograaf van het gezelschap, [[Michel Fokine]], was dat een reden om de groep verbolgen te verlaten.

In 1912 produceerde NijinskyNizjinsky ''[[Prélude à l'après-midi d'un faune]]'' met muziek van [[Claude Debussy]]. Dit ballet werd met groot enthousiasme ontvangen, hoewel critici beweerden dat het eigenlijk geen dans meer was. NijinskyNizjinsky week af van de gebruikelijke vloeiende dansbewegingen, geïnspireerd door schilderingen op Grieks aardewerk. De hoekige en soms ook homoseksueel getinte bewegingen die hij gebruikte, veroorzaakten bij de première van ''L'apres-midi d'un faune'' een rel in het [[Théâtre des Champs-Élysées]], waar men meende dat hij [[Masturbatie|masturbeerde]] met de sjaal van de [[Nimf (mythisch wezen)|nimf]].

Vanaf dat moment stond NijinskyNizjinsky er alleen voor. Het lukte hem niet om een eigen gezelschap op te richten, omdat hij geen goede manager was. Hij probeerde weer terug onder de hoede van Djagilev te komen, maar die wees zijn pogingen af. NijinskyNizjinsky beklaagde zich in een brief aan Stravinsky, waarin hij zich afvroeg waarom Djagilev zo koppig reageerde. Stravinsky vond dat hogelijk naïef.{{Bron?||2013|05|11}}

Toen de [[Eerste Wereldoorlog]] uitbrak, werd NijinskyNizjinsky als Russisch staatsburger in Hongarije gedetineerd. Djagilev had inmiddels ook problemen en besloot alles in het werk te stellen om NijinskyNizjinsky weer vrij te krijgen, zodat hij zich weer kon aansluiten bij Ballets Russes en die groep zodoende van de ondergang kon redden. De bemiddeling van Djagilev slaagde en NijinskyNizjinsky kreeg toestemming om met zijn gezin naar de Verenigde Staten te vertrekken. Daar danste hij in 1916 een hoofdrol in weer een eigen choreografie: ''Tijl Uilenspiegel'' met muziek van [[Richard Strauss]].

In 1919 kwam een definitief einde aan de carrière van NijinskyNizjinsky, toen er [[schizofrenie]] bij hem werd vastgesteld. Pulszky bracht hem naar verschillende [[psychiatrie|psychiatrische]] klinieken in Europa, in de hoop een arts te vinden die haar echtgenoot zou kunnen genezen. Het overlijden van Djagilev in 1929 werd voor hem verzwegen, evenals het einde van Ballets Russes.

NijinskyNizjinsky overleed in [[Londen]] op 8 april 1950. Hij werd daar ook begraven, maar in 1953 werd zijn lichaam overgebracht naar Parijs, waar hij opnieuw werd begraven naast [[Gaetano Vestris]], [[Théophile Gautier]] en [[Emma Livry]].

Over NijinskiNizjinski's "moeilijke jaren", het einde van diens carrière en vooral zijn laatste optreden schreef [[Arthur Japin]] in 2010 de roman ''Vaslav''.

{{Commonscat|VaslavVatslav NijinskyNizjinsky}}

{{DEFAULTSORT:NijinskyNizjinsky, Vaslav}}