Vrede van Westfalen: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
"jaar" krijgt geen meervoud na een geheel getal (taalregel) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 5:
== Diverse verdragen ==
De partijen waren de [[Heilige Roomse Rijk|Heilig Roomse keizer]] [[Keizer Ferdinand III|Ferdinand III]], de Spaanse koning [[Filips IV van Spanje|Filips IV]], regent-kardinaal [[Jules Mazarin]] voor de minderjarige koning [[Lodewijk XIV van Frankrijk]], de [[Koninkrijk Zweden (1523-1814)|Zweedse]] koningin [[Christina I van Zweden|Christina I]], de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de [[vrije rijksstad|vrije rijkssteden]] van het Heilige Roomse Rijk. De belangrijkste wapenfeiten waren:
* Het tekenen van de [[Vrede van Münster]]<ref>{{Citeer web |url=http://beeldbank.nationaalarchief.nl/na:col1:dat515773 |title=Originele tekst in het Nationaal Archief |dodeurl=ja |archiefurl=https://web.archive.org/web/20090220202519/http://beeldbank.nationaalarchief.nl/na:col1:dat515773 |archiefdatum=2009-02-20 }}</ref> tussen de Nederlandse Republiek en het koninkrijk Spanje op 30 januari 1648. Dit verdrag werd geratificeerd in Münster op 15 mei 1648.
* Het tekenen van twee elkaar overlappende verdragen op 24 oktober 1648:
Regel 18 ⟶ 17:
== Gevolgen ==
Door de Vrede van Westfalen verloor het huis van [[Huis Habsburg|Habsburg]], dat traditioneel de [[keizer]] leverde, het grootste gedeelte van zijn zeggenschap over de Duitse vorsten binnen het Heilige Roomse Rijk. Bovendien werden ze verplicht tot religieuze verdraagzaamheid jegens de [[lutheranisme|lutherse]] vorsten en staten binnen het Rijk en moesten ze de secularisatie van alle kerkelijke bezittingen erkennen, evenals de onafhankelijkheid van
[[Zweden]] en [[Mark Brandenburg|Brandenburg]] verwierven gebiedsuitbreiding in het noorden van Duitsland en werden belangrijke staten waarmee de keizer rekening moest houden.
[[Frankrijk]] verkreeg belangrijke rechten en gebiedsuitbreiding in [[Elzas]] en [[Lotharingen (Frankrijk)|Lotharingen]] waarover later nog veel te doen zou zijn.
Er waren tevens verregaande gevolgen voor het interne functioneren van het Heilige Roomse Rijk. De macht van de keizer werd immers sterk beknot en de [[soevereiniteit]] van de constituerende delen van het Rijk uitdrukkelijk erkend. In potentie herbergde het Heilige Roomse rijk de grootste economische en militaire macht van Europa door haar grote en relatief goedgeschoolde bevolking. Frankrijk kon echter effectief de machtigste staat van het continent blijven tot aan de stichting van het [[Duitse Keizerrijk]] in de 19de eeuw. De interne samenhang en een centraal bestuur van het Heilig Roomse Rijk waren namelijk geheel verdwenen. Daarnaast werden tijdens de dertigjarige oorlog, voornamelijk op Duits grondgebied uitgevochten, enorme slachtingen onder de bevolking aangericht en hele steden en streken verwoest. Daar stond tegenover dat Frankrijk, dat eveneens een grote bevolking had en over grote hulpbronnen beschikte, strak centraal geleid werd.
De Roomse keizer werd een [[monarch (staatshoofd)|monarch]] die geen leger, financiën of administratie bezat. Hij bezat deze enkel nog in de [[Hausmacht]] van de Habsburgers: de diverse door hen persoonlijk geregeerde gebieden binnen het rijk. Uiteindelijk evolueerden er twee grootmachten uit dit rijk, namelijk [[Habsburgse monarchie|Oostenrijk]] en [[Pruisen]] die elkaar de hegemonie over de Duitse staten betwistten. Het kwam er eigenlijk op neer dat de soevereiniteit van de verschillende staten werd erkend, en het principe van niet-inmenging van buitenlanders in interne zaken van de diverse staten zijn intrede deed in de Europese politiek.
| |||