Het aantal hedendaagse schepenambten hangt af van het inwonertal van een gemeente. Het [[gemeentedecreetDecreet Lokaal Bestuur]] in [[Vlaams Gewest|Vlaanderen]] bepaalt voortaaneen alleenvast maarminimumaantal van twee schepenen (naast de burgemeester) en een maximumaantal afhankelijk van het inwoneraantal (van twee tot negen). Elke schepen heeft zijn eigen portefeuille, maar zijn autonome beslissingsbevoegdheid is uiterst beperkt. Alle beslissingen die de gemeente binden worden door het College van burgemeester en schepenen collegiaal genomen.
Schepenen worden door en uit de [[gemeenteraadslid|gemeenteraadsleden]] verkozen. Zij moeten dus voldoen en blijven voldoen aan alle voorwaarden om verkiesbaar te zijn zoals voor een gemeenteraadslid wordt verondersteld. Voor de [[Belgische lokale verkiezingen 2000|verkiezingen]] van 2000]] dienden zij de Belgische nationaliteit te bezitten, maar vanaf 2006 verviel deze voorwaarde. In zes [[faciliteitengemeente]]n in de [[Brusselse Rand|Vlaamse Rand]] rond Brussel waar veel [[Franse Gemeenschap|Franstaligen]] wonen, worden schepenen rechtstreeks door het volk gekozen. In alle andere gemeenten worden schepenen verkozen tijdens de installatievergadering van de nieuwe [[gemeenteraad]]. De stemming is geheim. Personen die verkozen worden met een [[absolute meerderheid]] worden automatisch verkozen tot schepen.
De voorzitter van het [[OCMW]],bijzonder diecomité doorvoor de OCMW-raadsledensociale wordtdienst]] aangesteld,(de vroegere [[OCMW]]-voorzitter) is volgens het Vlaamse [[gemeentedecreet]] sinds 2013 verplicht deel van het schepencollege. Tijdens de voorgaande legislatuur (2007-2012) was dit nog optioneel. Hij/zij kan eventueel andere schepenbevoegdheden daarbovenop toegewezen krijgen. InVóór de fusie van gemeenteraad en OCMW-raad (met ingang op 1 januari 2019) was in sommige gevallen is de OCMW-voorzitter zelfs geen verkozen stemgerechtigd gemeenteraadslid, het volstaatvolstond dat hij/zij OCMW-raadslid iswas.
De volgorde van verkiezing van schepenen is van belang. De schepen die als eerste wordt verkozen, wordt aangeduid als "eerste schepen" en is als dusdanig de eerste in lijn om taken van de burgemeester over te nemen wanneer noodzakelijk. Dit gaat verder met tweede schepen, derde schepen, enz. De OCMW-voorzitter is steeds van rechtswege laatste schepen (Artikel 4543, § 4 GemeentedecreetDecreet Lokaal Bestuur).
