Tractor: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Labels: Visuele tekstverwerker Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website
Regel 1:
[[Bestand:Vierscharige wentelploeg.jpg|thumb|TM125 van [[New Holland (tractormerk)|New Holland]] met [[wentelploeg]]]]
[[Bestand:Regetow removing base01.jpg|thumb|Tractor met aanhanger]][[Bestand:Dieselschlepper OE.jpg|thumb|[[Mercedes-Benz]] dieseltractordieseltrekker OE]]
[[Bestand:Ferguson trekker Fruggo1.jpg|thumb|TractorTrekker van het merk [[Massey Ferguson]]]]
[[Bestand:SAME Rubin 150 tractor.jpg|thumb|TractorTrekker van het merk [[SAME]]: Rubin 150]]
[[Bestand:John Deere 3050 in Ireland 2.jpg|thumb|TractorTrekker met veiligheidscabine]]
[[Bestand:Modern-tractor.jpg|thumb|Moderne tractortrekker van het merk New Holland]]
Een '''tractor''' of '''trekker''' is een [[Vervoermiddel|voertuig]] dat speciaal is ontwikkeld voor gebruik in de [[landbouw]], maar ook voor andere doeleinden wordt gebruikt. Het woord ''tractor'' (afgeleid van het Latijnse ''trahere'', dat "trekken" betekent) is een algemene omschrijving voor een voertuig dat iets dat geen eigen aandrijving heeft, kan trekken, duwen of slepen. In de geïndustrialiseerde wereld heeft de tractor de rol van [[trekdier]]en in het boerenbedrijf en elders vrijwel volledig overgenomen.
 
== Geschiedenis ==
TractorenTrekkers kwamen op aan het eind van de [[19e eeuw|negentiende eeuw]]. Ze werden toen door [[stoommachine]]s aangedreven. In het begin van de [[20e eeuw|twintigste eeuw]] werd overgeschakeld op [[verbrandingsmotor]]en; in Europa doorgaans op [[dieselmotor]]en en in [[Noord-Amerika]] ook veel op [[benzinemotor]]en, waarvan vele ook geschikt zijn om op [[kerosine]] te rijden. Kerosine heeft een veel hogere ontstekingstemperatuur dan benzine. Daardoor kunnen deze soort tractorentrekkers, als de motor koud is, alleen maar gestart worden op benzine. Men mag pas op petroleum overschakelen als de motor op temperatuur is. Wil men de tractor uitzetten, dan moet weer vroegtijdig overgeschakeld worden op benzine, om later weer te kunnen starten met een koude motor.
 
== Constructietechniek ==
Regel 15:
 
===Aankoppeling===
Achter een tractortrekker kan een wagen of landbouwwerktuig worden gekoppeld. De koppeling behoort zich lager dan de achteras te bevinden. Men bevestigt de wagen ook iets naast de tractortrekker, zodat er minder risico is op verdichting van de bodem. Bevindt de koppeling zich hoger, dan bestaat het gevaar dat de tractor achteroverslaat wanneer de wagen blijft vastzitten, bijvoorbeeld achter een boomwortel. Veel boeren nemen echter het risico en kiezen een hogere koppeling, omdat er dan krachtiger getrokken kan worden.
 
=== Ophanging en aftakas ===
Achter de tractortrekker kunnen allerlei [[landbouwwerktuig]]en worden gekoppeld waarmee geploegd, gezaaid, bemest en geoogst kan worden. Sinds de [[1960-1969|jaren zestig]] wordt hiervoor standaard een ''[[driepuntsophanging]]'' gebruikt, die [[hydrauliek|hydraulisch]] in hoogte kan worden versteld; een uitvinding van Harry Ferguson. Werktuigen kunnen tevens door de [[motor]] van de tractortrekker worden aangedreven, door ze te koppelen aan de [[aftakas]] aan de voor- of achterzijde. Ook bestaat de mogelijkheid om werktuigen [[hydrauliek|hydraulisch]] te activeren.
 
Bij oudere tractorentrekkers wordt de aandrijving van de [[aftakas]] door middel van de enkelvoudige [[koppeling]] gelijktijdig met de aandrijving op de wielen ingeschakeld.
 
Tegenwoordig hebben tractorentrekkers een ''doordraaiende aftakas''. Dat wil zeggen dat als men de dubbele koppeling laat opkomen, eerst de aftakas wordt aangedreven. De wielen worden pas aangedreven wanneer de koppeling wat verder opkomt. Het voordeel is dat het door de aftakas aangedreven werktuig al op toeren is voordat de tractor in beweging komt en dat de machine blijft doordraaien bij stoppen of van versnelling veranderen.
 
De aftakas heeft tegenwoordig instelbare overbrengingsverhoudingen met de motor. Bij het optimale vermogen van de motor (vaak rond een motor toerental van 1800 toeren), draait de aftakas dan 540, 750 of 1000 toeren per minuut. Bij oude(re) trekkers is het toerental niet schakelbaar en is soms een tweede aftakas (of omschakelbare aftakas) beschikbaar, om 2 verschillende toerentallen mogelijk te maken.
Regel 29:
 
=== Versnellingsbak ===
Veel tractorentrekkers hebben meer versnellingen dan een auto. Dit is nodig om zo veel mogelijk kracht te kunnen produceren en toch met een op het werktuig aangepaste snelheid te kunnen rijden. Zodoende kan een tractor met een hoog toerental, voor voldoende koppel om een machine aan te drijven, zeer langzaam rijden. Maar op de weg kan een trekker veel sneller, meestal zo'n 50 à 60 kilometer per uur, en soms zelfs 11080 kilometer per uur rijden. Naast handgeschakelde transmissies komen ook (semi-)automatische transmissies voor, al dan niet traploos. Er bestaan ook zogenaamde "PowerShift"-transmissies, de naam kan bij elk merk verschillen. Bij de Massey Ferguson noemt men dit de Dyna. Daarbij kan men de versnellingsbak aanpassen via de computer van de tractortrekker. Men kan dan van een semi-automatische naar een volledig automatische transmissie schakelen. Daar wordt geen koppelingspedaal meer toegepast. Alleen het gas- en het rempedaal. Met dergelijke systemen kun je bijvoorbeeld 2 verschillende snelheden instellen en daar snel tussen schakelen. Hierdoor kun je op het eind van de akker snel keren en dan weer met de gewenste snelheid/kracht de werkzaamheden voortzetten. Ook kun je instellen of kracht/toerental (landwerk) het belangrijkste is, of snelheid (transport), zodat je brandstof kunt besparen.
Geavanceerde systemen kunnen nog meer tegelijk aansturen zoals de hefinrichting(en), hydrolische systemen en aftakas(sen) en in combinatie met GPS is een trekker zelfs volledig zelfrijdend/sturend te maken.
 
Regel 35:
 
=== Knikbesturing en vierwielbesturing ===
Naast de gewone besturing met stuurbekrachtiging zijn er ook tractorentrekkers met [[knikbesturing]], die vooral in de [[bosbouw]] en [[Wegenbouwkunde|wegenbouw]] worden gebruikt. Bij knikbesturing kan de tractortrekker in het midden knikken (draaien), waardoor er zeer korte bochten genomen kunnen worden. Enkele merken kniktractoren zijn [[BCS (tractormerk)|BCS]], [[New Holland (tractormerk)|New Holland]] en [[Pasquali]].
 
Ook [[vierwielbesturing]] is mogelijk. Dit zijn machines met vier even grote wielen die alle aangedreven worden. Hierdoor krijgt men ook een kleinere draaicirkel. Voorbeelden hiervan zijn [[Joseph Cyril Bamford|JCB]] Fasttrac, MB-trac van Mercedes en de werktuigendrager van [[Fendt]]. Tegenwoordig hebben de meeste merken deze techniek toegepast bij een of meer modellen.
 
=== Diversen ===
Moderne tractorentrekkers zijn voorzien van een [[veiligheidskooi|rolbeugel of veiligheidscabine]] die de inzittende(n) beschermt wanneer de tractortrekker kantelt (dit is een wettelijke verplichting). Zonder deze beveiliging kan iemand onder de tractortrekker bekneld raken en door het gewicht ervan ernstig letsel oplopen.
 
Bepaalde technieken komen gewoon overeen met een [[auto]]. Zo heeft een trekker een koppelings-, een rem- en een gaspedaal. Veel trekkers hebben echter een rem die uit twee delen bestaat, waardoor het mogelijk is om een afzonderlijk wiel te remmen voor het maken van korte bochten of een slippend wiel af te remmen. Ook heeft een trekker een inschakelbaar [[Differentieel (werktuigbouwkunde)|differentieelslot]] (sperdifferentieel), om te zorgen dat de twee (of vier) wielen met gelijke snelheid moeten gaan draaien. Bij een ingeschakeld differentieelslot wordt de bestuurbaarheid negatief beïnvloed, daar de trekker bij voldoende grip rechtuit wil rijden. Om dit probleem op te lossen bestaat er nu ook een gelimiteerd slipdifferentieel.
Regel 53:
 
== Voorschriften in Nederland ==
* Een persoon mag vanaf 16-jarige leeftijd met een tractortrekker werkzaamheden dan wel arbeid verrichten, mits deze persoon in het bezit is van een T-rijbewijs. Een trekker mag dus niet zonder rijbewijs bestuurd worden. Dit is met ingang van 1 juli 2015 ingevoerd. Wanneer men voorzien is met een B-rijbewijs mag men het T-rijbewijs bij het rijbewijs erop zetten, mits voor de invoering van het T-rijbewijs behaald is.
 
 
=== Kenteken ===
In bijna alle landen wordt een tractortrekker als motorvoertuig beschouwd en zo geregistreerd. In Nederland wordt een tractortrekker echter niet geregistreerd en heeft hij dan ook meestal geen kenteken. Iemand die zijn bedrijf gedeeltelijk in het buitenland uitoefent, bijvoorbeeld een boer die grond in Duitsland of België heeft, kan daarvoor in Nederland een kenteken aanvragen. Dit bevat dan de letters GV (grensverkeer). Voor andere doeleinden wordt geen kenteken verstrekt.
 
== Rijbewijs ==
Met ingang van 1 juli 2015 is in Nederland voor het rijden met een tractortrekker over de openbare weg een rijbewijs-T vereist. Dit is een officieel rijbewijs dat behaald kan worden bij het [[Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen|CBR]] en dat het trekkercertificaat vervangt. In België is dit het G-rijbewijs en dit kan behaald worden vanaf 16-jarige leeftijd.
 
Als alternatief voor mensen die vaak al tractortrekker reden maar geen certificaat vakbekwaamheid nodig hadden, mogen mensen die al in bezit waren van een rijbewijs-B, bij de volgende verlenging rijbewijs-T laten bijschrijven (regeling tot 1-jul-2025), en tot die tijd op hun oude rijbewijs een tractortrekker besturen.
 
== Zie ook ==