Duitsland: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Arthur 69 (overleg | bijdragen)
Regel 142:
De Europese grootmachten Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland en Duitsland concurreerden om (politieke en militaire) macht en (economische en culturele) invloed op de aarde. Er ontstond een wapenwedloop; uit Duits perspectief spanden de andere grootmachten samen om Duitsland ''einzukreisen''. Groot-Brittannië ging een alliantie met Frankrijk aan. Over de oorzaken van de [[Eerste Wereldoorlog]] wordt nog steeds getwist. In de crisis na de moord op de Oostenrijkse kroonprins, die tot de oorlog leidde, was het de houding van het toenmalige Duitsland dat een oorlog binnenkort sowieso te verwachten was en nu gunstiger moest uitkomen dan een paar jaar later.
 
De oorlog duurde vier jaar, doordat zowel Duitsland en de andere centrale machten alsook de geallieerden op een gunstig moment wachtten om een vredesvoorstel naar eigen voordeel te presenteren. Duitsland wilde in West- maar vooral in Oost-Europa grensgebieden van de buurlanden annexeren en een keten van afhankelijke landen opzetten, en de kans daarvoor leek gunstig nadat begin 1918 Rusland was verslagen. In de loop van de zomer werd echter duidelijk, nu steeds meer verse troepen uit Amerika het Europees strijdtoneel betraden, dat een Duitse overwinning er niet meer in zat. De Duitse militaire leiding liet de politiek in september weten dat ze de strijd moesten opgeven en dat er onderhandeld moest worden met de tegenstanders. In het land was, door onder anderen de nijpende voedseltekorten en de slecht verlopen oorlog, steeds meer sociale onrust ontstaan en tijdens de daardoor uitgebroken [[Novemberrevolutie]] werd de monarchie omvergeworpen en de keizer afgezet. Op 11 november tekende Duitsland een staakt-het-vuren en moest tegenover Frankrijk, het Britse Rijk en andere landen in feite [[capitulatie|capituleren]]. In 1918/1919 werd Duitsland een republiek, [[Weimarrepubliek]] genaamd. De Duitse bevolking leed honger en er dreigde een communistische revolutie. Begin 1919 kostte de Britse zeeblokkade die tijdens de oorlog begonnen was, maar na 11 november gewoon doorging naar schatting nog aan honderdduizend mensen het leven. In het voorjaar werd de voedselbevoorrading verbeterd. De Britten wilden vermijden dat Duitsland ten prooi zou vallen aan een bolsjewistische revolutie en dictatuur zoals in Rusland gebeurd was.

De overwinnaars legden het land met het daaropvolgende [[Verdrag van Versailles (1919)]] zware boetes op en namen het niet alleen alle buitenlandse koloniën af maar ook tien procent van het eigen grondgebied. moestDuitsland worden afgestaan aan buurlanden,verloor het meest aan [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]] ([[Elzas-Lotharingen]]) en het heropgerichte [[Polen (hoofdbetekenis)|Polen]] (voornamelijk [[West-Pruisen]] en [[Posen (provincie)|Posen]]).
[[Bestand:Bundesarchiv Bild 183-B0527-0001-810, Berlin, Brandenburger Tor, Novemberrevolution.jpg|thumb|Novemberrevolutie in Berlijn, 9 november 1918, de laatste dag van de Duitse (Pruisische) monarchie.]]
De algemene onvrede onder de Duitsers over het verdrag van Versailles, dat eenzijdig door de overwinnaars werd opgesteld, en de zware lasten die het land daardoor opgelegd waren, het niet goed werkende politieke systeem, de sociale onrust en de wereldwijde economische crisis maakten in 1933 de weg vrij voor de overname van het land door de [[nationaalsocialisme|nationaalsocialisten]] onder leiding van [[Adolf Hitler]] die Duitsland in een [[totalitaire dictatuur]] veranderde.