Poolse Veldtocht: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Versie 52709189 van 81.173.79.181 (overleg) ongedaan gemaakt. Niet nodig
Label: Ongedaan maken
k stijl; {feit}
Regel 29:
=== Versailles ===
{{Zie hoofdartikel|Vrede van Versailles (1919)}}
In 1919 was te [[Versailles (hoofdbetekenis)|Versailles]] een deel van [[Duitse Keizerrijk|Duitsland]] aan Polen toegewezen. Polen kreeg via de [[Poolse Corridor|Corridor]] een toegang tot de zee bij de havenstad [[Gdynia]]. Ingeklemd tussen deze Corridor en de Duitse [[exclave]] [[Oost-Pruisen]] lag de stad Danzig (het huidige [[Gdańsk]]), die als [[Vrije Stad Danzig (1920-1939)|Vrije Stad Danzig]] tot onafhankelijke stadstaat was uitgeroepen. Deze stond wel onder toezicht van de [[Volkenbond]] en de stad had geen echte leider. Veel Duitsers leefden in het gebied dat was afgestaan aan Polen, zoals een stuk van Oost-Pruisen en de stad Danzig. Ondanks alle ontevredenheid brak er geen oorlog uit tussen Duitsland en Polen, terwijl dat wel gebeurde tussen Polen en de Sovjet-Unie. In deze [[Pools-Russische Oorlog]] wisten de Polen grote delen van Wit-Rusland en de Oekraïne (waaronder [[Kiev]]) te bezetten,. Hierna werden ze teruggedreven tot Warschau, maar wisten het initiatief te herwinnen en opnieuw ver naar het oosten op te rukken. Hierdoor was de Poolse onderhandelingspositie gunstig en konden de Polen bij de uiteindelijke vrede met de Sovjet-Unie een flinke oostwaartse gebiedsuitbreiding realiseren. De gebiedsafstanden door Duitsland en de Sovjet-Unie zetten kwaad bloed bij beide landen. Ze meenden nog een flinke appel met Polen te hebben te schillen en wachtten op een kans op wraak. De Duitsers die in Pools gebied en Danzig kwamen te wonen (Volksduitsers) waren ontevreden en voelden zich achtergesteld. Al vrij vroeg kwamen ze, evenals de bewoners van het nog wel Duitse Oost-Pruisen, onder invloed van het nationaalsocialisme en werden lokale afdelingen van de NSDAP opgericht.
 
=== Houding van Hitler tegenover Polen ===
Toen Hitler aan de macht kwam, ginghield hij zich eerst bezighoudenbezig met de binnenlandse politiek, om alle antinazi elementen uit de samenleving te verwijderen. Duitsland was geïsoleerd en kon het zich niet permitteren om aan beide zijden vijandige buren te hebben. De Duitse buitenlandse politiek hield zich dan ook deze eerste jaren met succes bezig met het doorbreken van het diplomatieke isolement van Duitsland. In 1935 sloot Hitler zelfs een non-agressie pact met Polen om de oostgrens veilig te houden. Hierdoor kon hij ongestoord zijn gang gaan in Duitsland. Na de herbewapening en de ''[[Anschluss]]'' van Oostenrijk werd de druk geleidelijk opgevoerd. Voordat [[Sudetenland]] was toegewezen aan Duitsland, bestond de kans dat dit ook met Polen gebeurde. Aanvankelijk was het de bedoeling dat Polen in een ondergeschikte positie zou worden gemanoeuvreerd zoals ook andere staten in Zuidoost- en Oost-Europa. Het land had in 1939 nog deelgenomen aan de vernietiging van Tsjecho-Slowakije in samenwerking met Duitsland en Hongarije.
 
Na de aaneensluiting van [[Tweede Tsjecho-Slowaakse Republiek|Tsjechië]] en de verandering van dit gebied in het [[Protectoraat Bohemen en Moravië]], werd de aandacht gevestigd op Polen. Begin 1939 zegde Duitsland het non-agressiepact op: het paste niet meer in de 'gewijzigde omstandigheden'. Vanaf maart 1939, toen het land een aanbod van Hitler voor veel nauwere samenwerking onder Duitse leiding afwees, hadvoerde Duitsland echter de druk op Polen steeds verder opgevoerdop. De eisen werden steeds zwaarder: eerst eiste men de aanleg van een snel- en spoorweg op Poolse kosten door de Corridor, later eiste men het hele gebied inclusief Danzig op. Polen wilde het gebied dat tot 1919 van Duitsland was geweest echter niet aan Duitsland teruggeven. Polen werd hierin door [[Verenigd Koninkrijk|Brits]]-[[derde Franse Republiek|Franse]] garanties gesteund en gaf niet toe. Bovendien had Polen, op dat moment geregeerd door een militaire [[dictatuur]], op papier een van de sterkste legers van Europa.
 
=== Molotov-Ribbentroppact ===
Regel 56:
=== De technologische ontwikkelingen in beide legers ===
[[Bestand:Poland1939 after 14 Sep.jpg|thumb|Een kaart van de Poolse Campagne]]
Op technologisch niveau hadden de Duitsers een duidelijke voorsprong: Duitsland kon viermaal zoveel pantservoertuigen en achtmaal zoveel [[tank (voertuig)|tanks]] inzetten. Vaak wordt hiervan echter een karikatuur gemaakt waarbij men het beeld schetst van Poolse [[cavalerie]] die met getrokken sabel of lansen [[charge (oorlog)|charge]]s uitvoert tegen tanks. In werkelijkheid was de cavalerie deels gemoderniseerd tot gepantserde cavalerie (dus met tanks), en deels omgezet naar mobiele [[infanterie]], waar het paard als vervoermiddel diende om snel op het slagveld te geraken. Een aantal kleinere Duitse ''infanterie''-eenheden werd echter wel door wanhopige ouderwetse cavaleriecharges half onder de voet gelopen toen sommige Poolse eskadrons liever ten onder gingen in een zelfmoordaanval volgens de oude tradities uitgevoerd, dan zich over te geven. Polen produceerde zelf tanks (de 7TP) en [[tankette]]s en had er ook een aantal aangekocht van Engelandhet Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Bijna alle Duitse tanks waren erg licht, van het type [[Panzerkampfwagen I]] of [[Panzerkampfwagen II]] en eenvoudig uit te schakelen door Poolse [[antitankkanon]]nen.
 
=== Luchtmacht ===
Ook de [[Poolse luchtmacht]] was vrij klein en had de snelle technologische ontwikkelingen van vlak voor de oorlog niet kunnen volgen. Men besefte dit terdege en de vliegtuigen werden daarom verspreid over geheime noodvliegvelden. Het verhaal dat de Poolse luchtmacht al in de eerste uren vernietigd werd, iets wat men vaak als een typisch onderdeel van een "''Blitzkrieg"'' beschouwt, is dus al evenzeer een mythe. In die tijd was het fysieke effect van luchtaanvallen overigens erg marginaal — maar het psychologische effect op het moreel van de vijand soms verpletterend.
 
De bedoeling van de Duitsers was om de luchtmacht zo snel mogelijk uit te schakelen omdat de Poolse luchtmacht vrij sterk was. Hierdoor moesten ze verrassingsaanvallen uitvoeren op Poolse vliegvelden. Het voordeel voor de Duitsers was dat de meeste vliegvelden en vliegtuigen zich dicht bij de Duitse grens bevonden en dat ze makkelijker uit te schakelen waren. Zoals hierboven al geschetst waren de meeste vliegtuigen echter al verspreid en werden dus niet op de grond vernietigd door de [[Luftwaffe (Wehrmacht)|Luftwaffe]].<br>
Vooral de [[Stuka]]'s van de Duitsers hadden een groot psychologisch effect op het Poolse leger. Met een schrille fluittoon van hun [[Jerichotrompet]] doken ze op de grond af en bombardeerden ze de steden en wegen. Ook joegen ze de bevolking uiteen met salvo's uit de machinegeweren die in de vleugels zaten. Veel Polen raakten hierdoor gedemoraliseerd.
 
== Internationale reactie na de inval ==
Na de inval van Polen door Duitsland reageerde de internationale gemeenschap verdeeld. Italië was een bondgenoot van Duitsland maar was toch bang voor de kracht van het offensief en de gevolgen ervan. De [[Entente]] reageerde sterker dan tegen de inname van [[Tsjecho-Slowakije]] door onmiddellijke terugtrekking te eisen, of in een staat van oorlog met elkaar te verkeren.<br>
De Sovjet-Unie reageerde op 17 september door het oostelijk deel van Polen in te nemen zoals in de geheime bijlage bij het [[Molotov-Ribbentroppact]] voorzien.
 
=== Conferentie mislukt ===
Op 2 september deed [[Benito Mussolini|Mussolini]] een voorstel voor een conferentie zoals in München. Duitsland, Engelandhet [[Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)|Verenigd Koninkrijk]], [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]] en Italië zouden deelnemen. Mussolini was bang in een oorlog verzeild te raken, en wilde graag nog een paar jaar vrede. Het mocht niet baten: het [[Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)|Verenigd Koninkrijk]] en [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]] eisten onmiddellijke terugtrekking.<br>
Toch zette Duitsland de campagne door, en de volgende dag, 3 september, verklaarden het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk Duitsland de oorlog. Dit was een enorme tegenvaller voor Hitler en voor de Duitse generale staf. Hitler was er vast van overtuigd geweest dat ook ditmaal de [[Entente]] ook ditmaal zou inbinden. Hitler gokte elke keer een beetje meer en elke keer ging het goed tot het moment dat het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk hem [[Schemeroorlog|de oorlog verklaarden]].
[[Hermann Göring]] reageerde op de onheilstijding met de uitroep: <blockquote>"Als we deze oorlog verliezen, moge God ons genadig zijn!".</blockquote>
 
== Verloop van de oorlog ==
[[Bestand:Germans at Polish Border (1939-09-01).jpg|thumb|Duitse troepen vernielen een [[slagboom]] voor een grens tussen Polen en Duitsland]]
De Duitse invasie verliep voorspoedig. De Poolse Luchtmachtluchtmacht werd al vrij snel verslagen en veel eenheden vluchtten naar het toen nog neutrale [[Roemenië]]. De Duitse ''[[Luftwaffe]]'' was heer en meester van het luchtruim en voerde veel aanvallen op Poolse militaire en civiele [[colonne (slagorde)|colonne]]s uit.
 
In de eerste week gelukte het het Duitse leger om in het noorden door de Corridor op te rukken naar [[Oost-Pruisen]] en [[Vrije Stad Danzig (1920-1939)|Danzig]] te bezetten. In het zuiden voltooide de hoofdmacht de opmars vanuit [[Silezië]] en [[Eerste Slowaakse Republiek|Slowakije]] naar [[Warschau (hoofdbetekenis)|Warschau]]. De Poolse tegenaanval door hun omgedraaide centrum vanuit [[Poznań (stad)|Posen]] vertraagde echter de aanval op de hoofdstad. Echter, op 8 september was een van [[Walter von Reichenau]]'s gemotoriseerde divisies in een buitenwijk van Warschau gekomen. De Duitsers waren dus in een week tijd 225 kilometer opgerukt.
 
De westelijke gebieden en Danzig waren binnen een week al verloren. Het Poolse leger verliet de gebieden Silezië, [[Pommeren (streek)|Pommeren]] en [[Groot-Polen (historische regio)|Groot-Polen]]. Hiermee werdwas voor de Duitsers een verbinding tussen Oost-Pruisen en Duitsland gemaakttot stand gekomen. Op 9 september werd de grootste slag in Polen gevochten nabij [[Kutno]]. Hierbij waren bijaan dePoolse Polenzijde acht infanterieinfanteriedivisies en vier cavalerie divisiescavaleriedivisies betrokken, en bijaan deDuitse Duitserszijde 12twaalf infanterie en vijf gemotoriseerde divisies betrokken. De Polen hadden na de terugtrekking richting Warschau een tegenoffensief gepland diedat ze nu uitvoerden. De slag bij de [[Bzura]], een rivier die in het hartlandmidden van Polen stroomt, duurde tot 22 september met wisselende aanvallen en tegenaanvallen. Uiteindelijk wonnen de Duitsers door hun superioriteit in militaire middelen.
 
Nadat de Polen de slag hadden verloren lag de weg naar Warschau nagenoeg vrij.
Regel 89:
=== Saaroffensief ===
{{Zie hoofdartikel|Saaroffensief}}
Frankrijks reactie was echter erg traag. De Duitse westgrens was grotendeels van troepen ontbloot — mendie had immers alleswaren nodig tegen Polen — maar pas op 7 september openden de Fransen het [[Saaroffensief]]. Dat vorderde erg langzaam door de fortificaties van de ''[[Westwall]]'' en werd reeds na een week beëindigd toen de situatie van Polen toch al hopeloos bleek. De bescheiden Franse troepenmacht die was ingezet werd weer teruggetrokken, waarna de Duitsers het gebied terugnamen. Frankrijk was evenmin als Duitsland klaar voor een confrontatie en de Franse doctrine, methodischer dan de Duitse, bood geen plaats voor gewaagde uitvallen richting [[Ruhrgebied]]. Dit ondanks het feit dat de geallieerden in deze eerste oorlogsmaand een overwicht hadden, omdat Duitslands meeste en beste troepen in Polen waren. Tijdens de [[Schemeroorlog]] zou Frankrijk zelfs om het moreel hoog te houden enkele divisies demobiliseren en naar huis sturen. Ook verklaarde Maarschalkmaarschalk [[Maurice Gamelin|Gamelin]] later dat het Franse Leger niet klaar was voor een invasie in Duitsland. Dit zou op zijn vroegst in het voorjaar van 1941 kunnen, vanwege de luchtmacht en de pantserdivisies die nog niet klaar waren.{{feit}} In het begin van oktober waren alle Franse troepen alweer teruggetrokken.
 
Polen voelde zich verraden door de Entente, omdat zijdie niet kwamenkwam helpen.
 
=== De Sovjets rukken op ===
Op [[17 september]] 1939 overschreden dertig divisies van het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]] de Poolse grens. Ze rukten op naar de [[Curzonlijn]], waarbij ze van de gedemotiveerde Poolse grenswachten en het restant van het leger weinig tegenstand ontmoetten. Volgens afspraak bezetten zij het oosten van het land, "ter bescherming van de Wit-Russische en Oekraïense minderheden tegen eventuele Poolse en Duitse agressie". Voor de Duitsers was dit een zeer spannend moment: als [[Stalin]] zehen zou verraden en de kant van de geallieerden zou kiezen was voor Duitsland de oorlog al meteen verloren. De voorraden grondstoffen, olie en munitie bevonden zich op een kritiek laag peil. Maar Stalin liet deze kans om zich vrijwel risicoloos van [[nazi-Duitsland]] te ontdoen onbenut voorbijgaan.
 
Waarschijnlijk was Stalin bang voor een eventuele vergeldingsactie afkomstig van [[Japan (hoofdbetekenis)|Japan]]. Japan behoorde immers tot een van de drie asmogendheden, was een buurland van Rusland, en zou wellicht de situatie kunnen aangrijpen om een stuk van [[Siberië (hoofdbetekenis)|Siberië]] te bezetten. Anderzijds was Rusland heel blij met deze gemakkelijke gebiedsuitbreiding. In Stalins ogen betrof het slechts gebied dat Polen in de [[Pools-Russische Oorlog (1919-1921)|Pools-Russische Oorlog]] van de Sovjet-Unie had afgenomen, gebruikmakend van de zwakheid en chaos ten gevolge van de [[Russische burgeroorlog]] en [[Russische revolutie (hoofdbetekenis)|Russische revolutie]]. Het was in zijn ogen niets anders dan een correctie. Dat dit gebeurde door Polen in de rug aan te vallen deed niet ter zake, want Polen had het gebied immers destijds eveneens veroverd toen Rusland zwak was.
Regel 104:
 
=== Duitse maatregelen ten tijde van de invasie ===
Onmiddellijk na het begin van de strijd braken er etnische onlusten uit. [[Volksduitser]]s hielpen in sommige gevallen de ''[[Wehrmacht]]'', terwijl in het oosten de Polen hun woede koelden op de daar aanwezige Duitse minderheid. Het bekendste incident was de [[Bloedige Zondag (1939)|Brombergse Bloedzondag]] van 3 september 1939, waarin etnische Duitsers hardhandig door de Polen weggevoerd werden waarbij velen omkwamen. Het dodental van enkele honderden tot 3,.000 werd aan Duitse zijde overdreven tot 58,.000. Enkele dagen nadien veroverden de Duitsers de stad en namen wraak op de Poolse bevolking. Tweeduizend Polen werden direct geëxecuteerd.
 
[[Einsatzgruppen]], speciale eenheden van de Duitse [[Schutzstaffel|SS]], schoten veel Polen neer nadat het leger deze gebieden had veroverd. Na de capitulatie roeiden de Duitsers meteen systematisch de Poolse elite uit ([[AB-Aktion]]) en begon de vervolging van de [[Joden]]. De [[Sovjet-Unie]] deed iets soortgelijks met het [[Bloedbad van Katyn]].
Regel 110:
== Resultaat van de oorlog ==
[[Bestand:Bundesarchiv Bild 101I-121-0008-25, Polen, Treffen deutscher und sowjetischer Soldaten.jpg|thumb|Ontmoeting van Duitse soldaten en Sovjetsoldaten in Polen]]
De Duitsers en Sovjets bezetten samen het land. Op [[27 september]] gaf Warschau, murw gebeukt door onophoudelijke bombardementen, zich over,; op [[6 oktober]] werd de laatste verzetshaard opgehevenopgeruimd. DeTussen nieuweDuitsland Duits-Sovjeten grensde Sovjet-Unie werd een nieuwe grens getrokken. Een deel van Polen werd bij Duitsland gevoegd, en rond Warschau werd een [[Generaal-Gouvernement (hoofdbetekenis)|Generaal-Gouvernement]] gevormd, waar [[Hans Frank]] gouverneur werd. Duitse generaals waren niet op de hoogte van de Duits-Russische afspraak over de verdeling van Polen en moesten zich tot hun grote woede terugtrekken uit gebieden die ze hadden veroverd maar aan de Sovjet-Unie waren toegewezen. Een aantal correcties werd tevens doorgevoerd. Zo lieten de Duitsers de Sovjet-Unie de vrije hand in [[Litouwen]] in ruil voor een gebied in Midden-Polen.
 
De Poolse regering week, samen met een deel van de zuidelijke legers, uit naar [[Roemenië]] en vervolgens naar [[Londen (hoofdbetekenis)|Londen]]. De Polen zouden opnieuw een leger vormen in Frankrijk en na [[Fall Gelb]] in Engeland. Stalin, die eerst veel Polen liet vermoorden of als slavenarbeider gebruiken, zou later in de oorlog toestaan dat sommigen naar het westen vertrokken en liet daarna ook zelf een Pools leger oprichten dat de kern zou vormen van de strijdmacht van de naoorlogse volksrepubliek. Na de oorlog zou de Sovjet-Unie het grootste deel van [[Oost-Polen]] niet meer teruggeven, en Polen compenseren met een deel van Duitsland.
 
== Zie ook ==