Station Utrecht Centraal: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kGeen bewerkingssamenvatting
Regel 6:
| stationsnaam = Utrecht Centraal
| stationscode = Ut
| opening = [[7 december]] [[2016]] (huidige stationsgebouw)
| sluiting =
| lijnen = [[Spoorlijn Utrecht - Kampen|Centraalspoorweg]],<br />[[Spoorlijn Amsterdam - Elten|Rhijnspoorweg]],<br />[[Spoorlijn Utrecht - Boxtel|Staatslijn H]],<br />[[Spoorlijn Utrecht - Rotterdam]]
| perronsporen = 16 <ref>[http://sporenplan.nl/html_nl/sporenplan/ns/ns_nummer/ut.html Sporenschema station Utrecht Centraal] sporenplan.nl</ref> (waarvan 4 [[kopspoor|kopsporen]])
| perrons = 8
| toegang = via poortjes
Regel 38:
[[Bestand:2018-11-23 Stationsplein Utrecht.jpg|{{largethumb}}|Stationsplein]]
 
'''Station Utrecht Centraal''' is het [[centraal station]] van de stad [[Utrecht (stad)|Utrecht]], de hoofdstad van de [[Nederland (hoofdbetekenis)|NederlandNederlandse]]se [[provincie]] [[Utrecht (provincie)|Utrecht]]. Het station is het belangrijkste [[Spoorwegknooppunt|knooppunt]] van de [[spoorlijnen in Nederland]] en is mede daardoor in oppervlakte en reizigersaantallen het grootste station van Nederland.
 
== Algemeen ==
Regel 47:
 
== Indeling ==
Het station telt acht [[perron (platform)|perrons]] en zestien perronsporen (waarvan vier [[Kopspoor|kopsporen]]). Parallel aan de treinperrons zijn er nog twee grote busperrons aan de Jaarbeurszijde. De stationshal bevindt zich boven de sporen. Aan de oostelijke binnenstadszijde eindigt de hal aan een nieuw verhoogd [[Stationsplein (Utrecht)|stationsplein]] en eindigt aan de Jaarbeurszijde aan een plateau waar zich de ingang van het stadskantoor bevindt en een zijtoegang tot het [[Beatrixgebouw]] van de [[Jaarbeurs (Utrecht)|Jaarbeurs]] en een zijtoegang tot één van de [[World Trade Centers Association|WTC's]] van Utrecht. Het plateau gaat daarna over in een brede trappenpartij naar het [[Jaarbeursplein]] met aan het plein, of in de directe nabijheid, de (tijdelijke) beginhalte van de [[Utrechtse sneltram|sneltram]], een tijdelijk busstation, het [[Beatrix Theater]], het hallencomplex van de Jaarbeurs, het NH-hotel en diverse kantoren.
 
Vanaf het deel van de stationshal buiten de poortjes aan de Jaarbeurszijde zijn de twee grote busperrons bereikbaar via twee zij-uitgangen aan de zuidzijde (één per busperron).
Regel 53:
== Verbouwing tot OV-terminal==
=== Ideeën ===
Sinds ongeveer 2000 bestaan er plannen om het station uit te breiden en te verbouwen tot een moderne en toekomstvaste OV-terminal, berekend voor 100 miljoen reizigers per jaar. Het college van Utrecht heeft ingestemd met het definitieve ontwerp voor de nieuwe "[[Openbaar vervoer|OV]]-Terminal": een integraal [[Centraalcentraal station|Centraal Station]] dat binnen één gebouw de afhandeling regelt voor [[PassagierstreinReizigerstrein|trein]], [[Utrechtse sneltram|sneltram]] en [[autobus|bus]]. De OV-Terminal zal naar verwachting het drukste station van Nederland blijven. Het toenmalige station verwerkte ongeveer 65 miljoen reizigers per jaar. Naar verwachting zal het aantal reizigers doorgroeien naar ongeveer 100 miljoen per jaar tussen 2025-2030. Deze verwachtingen hangen samen met de voortgaande groei van de stad Utrecht, onder meer door de ontwikkeling van het nieuwe stadsdeel [[Leidsche Rijn (wijk)|Leidsche Rijn]] waarvoor tevens [[Randstadspoor]] is ontwikkeld. Bovendien wordt het busstation grotendeels naar de westzijde van het station verplaatst waardoor het aantal busreizigers dat (van en naar Hoog Catharijne) door het stationsgebied moet gaan lopen waarschijnlijk gaat toenemen.
 
In 2011 zijn de werkzaamheden aan het station begonnen.<ref>[http://bouwput.blogspot.com/2008/04/ov-terminal.html Bouwput.Utrecht blog], 21 april 2008: OV-terminal in artikel 19-procedure.</ref> Deze namen vijf jaar in beslag. De verbouwing had als oorspronkelijke aanleiding het concept van de Nieuwe Sleutelprojecten geïnitieerd door het [[Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer|voormalige Ministerie van VROM]]. "De Nieuwe Sleutelprojecten zijn integrale stedelijke projecten op en rond de stations Amsterdam-Zuid/WTC, Rotterdam Centraal, Utrecht Centraal, Den Haag Centraal, Arnhem Centraal en Breda Centraal. Met de aanleg van de hogesnelheidslijn (HSL) krijgen deze stations een bijzondere positie". "De projecten versterken de internationale concurrentiepositie van Nederland en ondersteunen de vorming van stedelijke netwerken". Een van de beleidsdoelen was dan ook: "Een hoogwaardige bereikbaarheid realiseren. Stations met hun omgeving moeten integraal worden ontwikkeld tot toplocaties voor wonen, werken en voorzieningen."<ref>Nieuwe Sleutelprojecten in aantocht: Voortgangsrapportage december 2003</ref>
 
Er waren dan ook speciale voorzieningen gepland voor de [[HSL-Oost]], een geplande [[hogesnelheidslijn]] tussen Amsterdam, Utrecht, Arnhem en het [[Ruhrgebied]], waar echter van is afgezien vanwege de in verhouding (tot de kosten) beperkte reistijdwinst (het [[RhijnspoorwegSpoorlijn Amsterdam - Elten|spoor tussen Amsterdam Bijlmer Arena en Utrecht]] is, op de beveiliging na, technisch wel geschikt gemaakt voor hogere snelheden tot 200&nbsp;km/h). De integrale ontwikkeling van de stationsomgeving is voor Utrecht gehandhaafd gebleven omdat er andere belangrijke redenen voor de ontwikkeling zijn, zoals de herstructurering van het centrumgebied en het toenemend inwonertal. De verbouwing van het station is in dat kader een van de projecten binnen de plannen [[Aanpak Stationsgebied (Utrecht)CU2030|Aanpak''aanpak Stationsgebiedstationsgebied'']].
 
=== Ontwerp ===
De opdracht voor het Definitief Ontwerp is gegeven aan [[ProRail]].<ref>[https://archive.is/20120530164654/http://www.cu2030.nl/ov_terminal/ontwerpen_ov_terminal Ontwerp OV-terminal Utrecht]</ref> Het ontwerp, gemaakt door [[Benthem Crouwel Architekten|Benthem Crouwel Architecten]] en [[Movares]], is in december 2005 aangeboden aan de beide opdrachtgevers, de [[Utrecht (stad)|gemeente Utrecht]] en het [[ministerie van Verkeer en Waterstaat]]. Daarna is een toetsing gestart met onder meer diverse gemeentelijke diensten, [[Rijkswaterstaat]], [[Bestuur Regio Utrecht]], hulpdiensten en private partners.
 
Van de nieuwe OV-terminal is op 12 juli 2007 een schaalmodel 1:25 onthuld in [[Madurodam]]. Het station is daarmee het eerste gebouw in Nederland dat al in Madurodam te zien is voordat het in werkelijkheid bestaat.<ref>[https://web.archive.org/web/20110514190215/http://www.prorail.nl/Bedrijfsinformatie/Nieuws/Pages/Feestelijke%20opening%20Utrecht%20Centraal%20in%20Madurodam.aspx ProRail: Feestelijke opening Utrecht Centraal in Madurodam]</ref> Daarnaast is een schaalmodel te bezichtigen in het Infocentrum Stationsgebied in het Stadskantoor van Utrecht.
Regel 82:
In het najaar van 2013 werd het tweede gedeelte van de hal geopend (bouwstap 2), dit betreft het gedeelte ter hoogte van de OV-servicewinkel centrumzijde, en het gedeelte naar de sporen 5 en 7 en de Katreinetoren (het kantoorgebouw van NS dat direct aan het stationscomplex grenst). Voor de verbouwing zat in dit gedeelte onder meer het stationsrestaurant 'De Tijd' en een bloemenzaak.
 
Op 31 juli 2015 is het derde gedeelte van de stationshal opengegaan (de zogenaamde bouwstappen 3, 4 en 5), en daarmee was de bouw van de hal voor 5/6 deel voltooid.<ref>[http://cu2030.nl/archive/2015-07-31/utrecht-centraal-groot-deel-nieuwe-hal-open Utrecht Centraal: groot deel nieuwe hal open!] - CU2030.nl</ref> Het kenmerk van dit gedeelte is de lange winkelgalerij met zeer veel eet- en drinkgelegenheden (zowel voor verblijf als om mee te nemen). Daarnaast zijn er ook non-food artikelen verkrijgbaar zoals in de [[HEMA|Hema]] of in de [[Etos]]. Tegelijk is de [[OV-chipkaartsysteem|poortvrije passage]] tussen de [[Binnenstad (Utrecht)|binnenstad]] en de [[Jaarbeurs (Utrecht)|Jaarbeurs]] aan de noordzijde langs de stationshal geopend. Deze is wel overdekt maar aan de zijkant open. Ook aan deze passage zitten winkels. Er zijn verbindingen met de stationshal aan de uiteinden en op één plaats ertussen. Eind 2015 is ook de bovenverdieping in gebruik genomen: hier bevinden zich diverse horecagelegenheden voor reizigers die meer tijd hebben, ook de bagagekluizen bevinden zich op deze verdieping. In 2016 zijn er ook vergaderzalen in gebruik genomen op deze etage.
 
Tot december 2016 is bouwstap 6 uitgevoerd, in het gedeelte van het station waar de (rol)trappen en liften zijn naar de drukke perrons met de sporen 8 t/m 15. Ook in dit gedeelte zijn er winkels, niet aaneengesloten zoals aan de noordzijde van de terminal, maar als losse units tussen de roltrappen naar de zuidzijde. Er is in het gedeelte van 'bouwstap 6' ook een trap geplaatst zodat mensen rechtstreeks vanuit de hal naar het restaurant en de café's kunnen op de eerste etage.
Regel 96:
Vanaf Utrecht Centraal kunnen (dankzij voorgaande spooruitbreidingen) in elke richting Intercity's en Sprinters onafhankelijk van elkaar rijden door een stelsel van vrije kruisingen en omdat alle spoorlijnen naar en van Utrecht Centraal (over zeer korte of langere afstand) viersporig zijn gemaakt (een voor Nederland unieke situatie). Dit gegeven maakte het eenvoudig om voor elke corridor en treinsoort een vast perron toe te wijzen.
 
Het aanpassen van deze spoorweginfrastructuur maakt, onder de naam DoorStroomStation Utrecht (DSSU),<ref>[http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2013/05/23/doorstroomstation-utrecht.html Doorstroomstation Utrecht (versie 1.0)] 14 mei 2013, rapport van het [[Ministerie van Infrastructuur en Milieu]]</ref> deel uit van het [[Hoofdrailnet|Programma Hoogfrequent Spoorvervoer]] dat als doel heeft dat reizigers op de drukste trajecten in de Randstad, Gelderland en Brabant, elke tien minuten een trein kunnen nemen.
 
Spoor 4b is in 2016 opgebroken in het kader van DSSU zodat het overblijvende spoor 4a een kopspoor is geworden.
{{Clearboth}}
 
Regel 105:
In de stationshal stond een tweetal beelden. Het standbeeld midden bij het meetingpoint is een werk uit 2005 van [[Wim Steins]], getiteld "l'Incontra". Dit beeld is gemaakt in opdracht van [[Multiple sclerose|MS]] Research. De persoon boven op het werk zou wijzen naar een beeldscherm, waarop een nummer stond waarheen een [[sms]] verstuurd kon worden. Een deel van het sms-bedrag kwam dan ten goede aan de stichting en het bericht zou verschijnen in het beeldscherm. In 2010 is dit beeld (tijdelijk) verwijderd.
 
In de hal hangt ook een [[Plaquetteplaquette voor het Gevallengevallen Spoorwegpersoneelspoorwegpersoneel]], ter nagedachtenis aan het spoorwegpersoneel dat omkwam tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]]. De plaquette hangt nabij de zij-ingang naar de traverse.
 
In de midden- en noordtunnel zijn schilderingen aangebracht door [[Leön Keer]] (die in de noordtunnel zijn bij de herinrichting in 2009 verwijderd). Tevens is de noordtunnel verfraaid met een [[mozaïek]] van [[Jan Boon (kunstenaar 1918 - 1988)|Jan Boon]] uit 1948, dit stamt nog uit de tijd van het stationsgebouw van Van Ravesteyn. De gekleurde vlakken bij de fietsingang aan de bushaltezijde is een ontwerp van [[Ton van Os]] en dateert van de uitbreiding in 1986.<ref>"Een spoor van verbeelding, 150 jaar monumentale kunst en decoratie aan Nederlandse stationsgebouwen", W.R.F. van Leeuwen, 1988, Walburg Pers Zutphen</ref>
 
===Duurzaamheid===
Regel 120:
== Spoorlijnen ==
Station Utrecht Centraal is gelegen aan de spoorlijnen:
* [[Spoorlijn Utrecht - Boxtel (Staatslijn H)|Staatslijn H]] (Utrecht - Boxtel)
* [[Spoorlijn Utrecht - Kampen (Centraalspoorweg)|Centraalspoorweg]] (Utrecht - Kampen)
* [[Spoorlijn Utrecht - Rotterdam]]
* [[Spoorlijn Amsterdam - Elten (Rhijnspoorweg)|Rhijnspoorweg]] (Amsterdam - Elten)
 
Er rijden van station Utrecht Centraal rechtstreekse treinen naar