Zeist: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website |
door vandalisme verwijderde tekst terug |
||
Regel 26:
Naast de hoofdplaats Zeist telt de gemeente vier dorpen: [[Austerlitz (Nederland)|Austerlitz]], [[Bosch en Duin]], [[Den Dolder]] en [[Huis ter Heide (Utrecht)|Huis ter Heide]]. Vanwege het kasteel [[Slot Zeist]] wordt Zeist wel ''Slotstad'' genoemd.
==Geschiedenis en architectuur==
In een oorkonde uit het jaar 838 werd voor het eerst melding gemaakt van 'Seist' (Kolman, 1996; Groenedijk, 2000). De naam heeft mogelijk te maken met de plaatselijke bodemgesteldheid of vegetatie. Het jaar van stichting zou te maken hebben met de [[Stormvloed van 838]].
Op 23 maart 838 schonk graaf Rodgar aan de [[Dom van Utrecht|St. Maartenskerk]] te [[Utrecht (stad)|Utrecht]] verschillende goederen gelegen in de [[gouw (Germaans)|gouw]] [[Leomeriche]] en elders, en ontving daarvoor andere goederen van deze kerk, gelegen te [[Groessen]], Zeist, [[Leusden]], [[Hees (Soest)|Hees]] en [[Doorn (Utrecht)|Doorn]], levenslang in gebruik tegen betaling van cijns. '...villa Seist familias VI cum terris et edificiis earum,...'
Op 28 mei 1279 schonken Godfried van Zeyst, ridder, en zijn zoon Johannes, aan de priorin en het convent van het [[Oostbroek (De Bilt)|Vrouwenklooster bij Oostbroek]], waarin zijn dochter Petronella opgenomen is, de [[wetering (waterloop)|wetering]] waarop de hof Stoetweghe afwaterde, alsmede de grove en smalle [[tiende]]n van 9 hoeven gelegen in Dincslo, welke zij van de elect van Utrecht in leen hielden. Aan het geslacht van Zeist kwam niet veel later min of meer een einde. Min of meer, want in het jaar [[1360]] trouwde de laatste (vrouwelijke) telg uit de familie van Zeist met een lid van de familie Borre van Amerongen. Zij kregen een zoon die, om de [[achternaam|familienaam]] van de moeder te behouden, haar achternaam koos, en tegelijkertijd het [[familiewapen]] van de Borre van Amerongens ging dragen. Juist deze tak, met als mannelijke bloedlijn Borre van Amerongen, de naam Van Zeist en het familiewapen van Borre van Amerongen (in gewijzigde kleuren) was als enige nog in leven.
Met name afschriften uit de rechterlijke archieven gaven al vroeg verwijzingen naar de nederzetting Zeist. (Op een kaart uit 1541 staat het voormalige kasteel, dat destijds nog slechts een [[donjon]] was.) Op 27 oktober 1536 lieten de [[Staten van Utrecht]] een lijst opstellen van huizen, die als [[ridderhofstad|ridderhofsteden]] werden erkend. Op die lijst kwam ook "Dat huys te Zeyst" voor.
De kern van de nederzetting bevond zich bij de huidige (1e en 2e) Dorpsstraat. Hier verrees aan het eind van de [[12e eeuw]] een kerk, waarvan de toren nu deel uitmaakt van de verder uit de [[19e eeuw]] daterende Hervormde Kerk. Vlak langs de Dorpsstraat zou tot in de [[Middeleeuwen]] een zijarm van wat nu de [[Kromme Rijn]] heet gestroomd hebben, die uiteindelijk dichtslibde. Bij het dorp werden drie ridderhofsteden gebouwd: het genoemde Huis te Zeist, [[Kersbergen]] en [[Blikkenburg]].
De ontwikkeling van Zeist werd ingrijpend beïnvloed door de bouw van [[Slot Zeist]] (1677-1686). In 1746 werd Slot Zeist aangekocht door de [[Evangelische Broedergemeente|hernhutter]]s om vanaf dan te dienen als hun hoofdkwartier.<ref>{{aut|J. Exalto, J.K. Karels}}, ''Waakzame wachters en kleine vossen. Gereformeerden en herrnhutters in de Nederlanden, 1734-1754''. Groen, 2001. ISBN 9058292436.</ref> De hernhutters lieten voor het slot een Broeder- en Zusterplein aanleggen.
In de 19e eeuw werd Zeist een geliefde woonplaats voor de rijken en werden er talloze [[buitenplaats]]en aangelegd, zoals ''Sparrenheuvel'', ''Lenteleven'', ''Ma Retraite'' en ''Molenbosch''. Vooral in de [[20e eeuw]] werden sommige hiervan ten behoeve van woningbouw gesloopt of verkaveld. Tegelijk kwamen er nieuwe "moderne" gebouwen bij. Getuige bijvoorbeeld het gebouw van de [[Provinciale Utrechtse Elektriciteits Maatschappij|PUEM]], gebouwd in 1931 in de stijl van de [[Amsterdamse School (bouwstijl)|Amsterdamse School]], alsook De Nieuwe Muziekschool van de hand van [[Gerrit Rietveld]] gebouwd in 1932; beide gelegen aan de Utrechtseweg.
==Wijken en buurten==
| |||