Heiligdomsvaart van Maastricht: verschil tussen versies

Aangemoedigd door het succes van de reliekenprocessie werd in het jaar daarop, in 1874, de traditie van de zevenjaarlijkse heiligdomsvaart hersteld door deken F.X. Rutten. De paus verleende hiervoor toestemming en verbond er, net als in de middeleeuwen, een volle aflaat aan. Het grote verschil met de middeleeuwse heiligdomsvaart was, dat de reliekentoning niet meer vanaf de dwerggalerij plaatsvond, maar in de kerk en tijdens de processie. In de kerk werden de relieken twee weken lang tentoongesteld op een soort tribune op het [[hoogkoor]]. De eerste moderne heiligdomsvaart werd afgesloten met een door mgr. Paredis opgedragen mis, en aansluitend een processie, die dezelfde route volgde als een jaar eerder: vanaf het [[Kapellen van de Sint-Servaasbasiliek#Vrijthofportalen|zuidoostelijk portaal]] over het Vrijthof en het [[Keizer Karelplein (Maastricht)|Keizer Karelplein]] naar het [[Kruisgang van de Sint-Servaasbasiliek#Noordportaal|noordportaal]] en vandaar naar de 'heiligdommenkapel' (de huidige [[Sint-Servaaskapel (Maastricht)|Sint-Servaaskapel]]). Het processieverbod werd daarmee opnieuw genegeerd, aangezien de heiligdomsvaart niet voorkwam op de lijst van gelegaliseerde processies. Deze keer werd [[proces-verbaal]] opgemaakt tegen deken Rutten, een zaak die tot de [[Hoge Raad der Nederlanden|Hoge Raad]] werd gevoerd en keer op keer door de deken werd verloren.<ref>{{aut|Peter Jan Margry}} (2000): ''Teedere quaesties: religieuze rituelen in conflict. Confrontaties tussen katholieken en protestanten rond de processiecultuur in 19e-eeuws Nederland'', pp. 311-317. Uitgeverij Verloren, Hilversum. {{ISBN|90-6550-065-0}} ([https://pure.knaw.nl/ws/files/484520/Teedere_Quaesties.pdf online tekst op ''pure.knaw.nl'']).</ref> Ook in de jaren daarna hielden soortgelijke kwesties de politiek bezig, maar het verhinderde niet dat in 1878 in Maastricht zes processies uittrokken en dat in 1881 de tweede moderne heiligdomsvaart gewoon doorging.<ref name=ss77/>

 

In de loop van de 20e eeuw veranderde de perceptie, waarmee niet-katholieken naar een bij uitstek katholiek fenomeen als de heiligdomsvaart keken. De scherpe randjes van de 19e-eeuwse vijandigheid waren afgesleten. Waar men deze vorm van geloofsuiting voorheen afdeed als [[bijgeloof]] en [[folklore]], ontstond langzaam een zekere interesse in de meer zintuiglijke geloofsbeleving, zoals die in de katholieke traditie bewaard was gebleven. Deze nieuwe 'acceptatie' riep op zijn beurt weerstand op bij sommige katholieken.<ref group=noot>De katholieke hoogleraar [[Gerard Brom (Nijmegen)|Gerard Brom]] merkte op dat "Limburgse processies zorgvuldig als een nationale merkwaardigheid gefilmd" werden, in zijn ogen een inhoudsloze en onchristelijke nieuwsgierigheid. Kroos (1985), p. 405.</ref>