DAF (fabrikant): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Labels: Vervangen Ongedaan maken Misbruikfilter: Leeghalen |
k Wijzigingen door 212.84.159.219 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Malinka1 |
||
Regel 1:
{{Infobox bedrijfsonderdeel
| bedrijfsnaam = DAF Trucks N.V.
| afbeelding = DAF logo.svg
| onderschrift =
| oprichting = 1 april [[1932]] in Eindhoven
| hoofdkantoor = Hugo van der Goeslaan 1, Eindhoven
| producten = [[vrachtauto|vrachtwagens]] en motoren
| moederbedrijf = {{US-VLAG}} [[Paccar|Paccar Inc.]]
| website = [http://www.daf.com/ daf.com]
}}
[[Bestand:Wagens van DAF in alle opzichten AF!.JPG|{{largethumb}}|Reclamebord uit de jaren dertig ([[DAF Museum]])]]
'''DAF''', afkorting van '''Van Doorne's Aanhangwagenfabriek N.V.''' die later overging in '''Van Doorne's Automobielfabriek N.V.''', is een [[auto]]- en een [[vrachtauto]]fabrikant, in 1932 opgericht door [[Hub van Doorne]] te [[Eindhoven]], nadat de gebroeders Hub en [[Wim van Doorne|Wim]] vanaf 1928 een kleine mechanische werkplaats gedreven hadden.
[[Bestand:Demonstraties met pantserwagens-523173.ogv|{{largethumb}}|Demonstratie van de DAF M39 pantserwagen en de DAF 139, een amfibievoertuig, in 1939]]
== Algemeen ==
In 1938 werd een prototype van een amfibisch voertuig gepresenteerd, met vierwielbesturing.<ref>[https://web.archive.org/web/20060103193424/http://www.deautogids.nl/auto/merk.asp?ID=5469 DeAutogids.nl over DAF]</ref> In 1949 begon Hub samen met zijn jongere broer [[Wim van Doorne|Wim]] de ''Automobiel Fabriek'', die zich toelegde op de productie van [[Vrachtauto|vrachtwagens]]. In 1953 wilde men ook [[Auto|personenauto's]] gaan maken. In februari 1958 rolde de eerste DAF met tweecilinder-[[viertaktmotor]] en [[Variomatic]]-[[versnellingsbak]] van de band.
[[Bestand:DAF 2600 truck - 220505.jpg|{{largethumb}}|DAF 2600, de eerste 'moderne' vrachtwagen]]
[[Bestand:DAF CF Sattelzugmaschine.jpg|{{largethumb}}|DAF CF]]
In 1975 werd de personenauto-tak van DAF verkocht aan het [[Zweden|Zweedse]] [[Volvo Car Corporation|Volvo]].
De vrachtwagendivisie bleef zelfstandig en nam in 1987 de vrachtwagendivisie van [[British Leyland]] over. In 1993 echter ging DAF [[faillissement|failliet]], maar werd in afgeslankte vorm doorgestart als ''DAF Trucks N.V.'' In 1996 werd het bedrijf overgenomen door het Amerikaanse [[Paccar]].
== Het begin ==
Op 1 april 1928 begonnen [[Hub van Doorne|Hub]] en [[Wim van Doorne]] in [[Eindhoven]] (Nederland) een [[machinefabriek]]je met de naam '''Commanditaire Vennootschap Hub van Doorne's Machinefabriek''', nadat zij eerder al in hun ouderlijke woonplaats [[Deurne (Nederlandse plaats)|Deurne]] (Nederland) in dienstverband werkzaam waren geweest op dat vlak. Zij vervaardigden constructiewerk, hetgeen leidde tot de bouw van opleggers. In 1930 werd de fabriek in Tuindorp in bedrijf gesteld. Aanvankelijk vervaardigden zij [[oplegger]]s en [[aanhangwagen]]s, vanaf 1932 onder de naam: '''Van Doorne's Aanhangwagen Fabriek''', afgekort '''D.A.F.'''. In 1936 werd de DAF-losser voor het overladen van spoorweglaadkisten op de markt gebracht, alsmede de [[trado]]constructie voor militair gebruik. Hiermee kon een vierwielige auto in een zeswielige veranderd worden. Ook produceerde men reeds pantserwagens.
In 1949 werden de eerste vrachtwagens geproduceerd, het betrof een aantal van ongeveer 150. Van het Nederlandse leger ontving men grote bestellingen: zo bouwde men vanaf 1956 grote series vrachtwagens. Verder werden allerlei vindingen gedaan, zoals de ''roltrommelvuilniswagen'' en een uitschuifbare motor.
== Personenauto's ==
=== De eerste stappen naar autoproductie ===
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] had [[Hub van Doorne]] een [[dwergauto]]otje ontwikkeld, bijgenaamd de ''regenjas'', waarin Hubs ideaalbeeld van een kleine auto voor het volk naar voren kwam. De auto werd nooit in serieproductie genomen; het enige prototype werd aan een circus verkocht. Later kwam het in het [[DAF Museum]] in Eindhoven (Nederland) terecht.
=== De eerste Variomatic ===
[[Bestand:DAF Hinterachsantrieb.jpg|{{largethumb}}|Achteras met Variomatic van een [[DAF 55 (personenauto)|DAF 55]]]]
Hub van Doorne had in de jaren vijftig een [[Buick]] aangeschaft met een zogenaamde ''[[Dynaflow]]'' [[automatische versnellingsbak]]. Hij vond de automaat ideaal en wilde deze graag beschikbaar maken voor een groot publiek. De bak was zwaar en niet erg efficiënt, zodat de inbouw in lichte auto's uitgesloten was.
Van Doorne kreeg naar verluidt inspiratie van de lopende band in zijn fabriek, waar alle machines werden aangedreven door rubber banden. Ook mogelijk is dat hij een Nederlands eigenbouwsel, de [[Homemade]] kocht, waar een voorloper van de Variomatic zou zijn ingebouwd. Het boek ''Dafjes'' van [[Jan de Lange]] meldt dat het zelfs mogelijk is dat de inspiratie van de Variomatic kwam van een [[Zündapp]]-[[bromfiets]].
=== De eerste modellen ===
[[Bestand:Eerste DAF personenauto is van de band gekomen in Eindhoven, v.l.n.r. Huub Van Doorne , - NA - 910-2389.jpg|{{largethumb}}|De eerste DAF personenauto is in Eindhoven van de band gekomen; 23 maart 1959.]]
[[Bestand:Anefo 910-7268 Prins Bertil.jpg|{{largethumb}}|[[DAF 600]] in 1959]]
[[Bestand:DAF 30.jpg|{{largethumb}}|Daffodil]]
Nadat Hub van Doorne de [[Variomatic]] uitvond (bijnaam: ''Het Pientere Pookje''), besloot men in 1953 ook personenwagens te gaan bouwen, om de Variomatic daadwerkelijk te kunnen gebruiken. Volgens de Van Doornes moest het een klein autootje worden. Ingenieur Van Brugghen kreeg de technische leiding van het project. In februari 1958 toonde DAF de wereld een volwaardige 4- à 5-persoons auto met automatische transmissie, de beroemde Variomatic, en met een zelf ontwikkelde 2-cilinder [[viertaktmotor|4-taktmotor]]. De Variomatic was een continu variabele transmissie met twee rubberen riemen die tussen twee schijven traploos nieuwe overbrengingsverhoudingen realiseert. Het was de eerste continu variabele transmissie voor auto's die ooit in productie werd genomen.
De [[DAF 600]] (1959) was de eerste auto. Bij de presentatie op de [[AutoRAI]] was de auto nog niet helemaal productierijp maar toch werden er al 4000 bestellingen geplaatst. De opvolger van de 600, de [[DAF 750]] uit 1961, kreeg een zwaardere motor omdat 22 [[Paardenkracht|pk]] toch wel erg mager was. Naast de 750 werd in 1961 het type [[DAF Daffodil]] gepresenteerd. De auto werd in 1963 en 1965 lichtjes bijgewerkt; de modellen kregen de typenummers [[DAF Daffodil 31]] respectievelijk [[DAF Daffodil 32]], maar werden bij hun introductie eveneens Daffodil genoemd. Bij de [[DAF 33]] (1967) werd hiervan afgestapt.
=== Het nieuwe type ===
{{wrapper}}
|[[Bestand:White 1968 DAF 55.jpg|{{largethumb}}|DAF 55 uit 1968 met daarachter een DAF 66 uit 1974]]
|-
|[[Bestand:Daf volvo 66.jpg|{{largethumb}}|Volvo 66, voorheen DAF 66]]
|}
De [[DAF 44]] (1966) was het zogenoemde "b-type" (De DAF 600 t/m 33 waren van het "a-type"). De ruimere auto was ontworpen door [[Giovanni Michelotti|Michelotti]]. Met de auto probeerde DAF in de markt te stappen voor grotere auto's. Om de stap naar de middenklasse te kunnen maken werd de [[DAF 55 (personenauto)|DAF 55]] (1967) geïntroduceerd, met een 4-cilinder [[Renault]]-motor. De 55 werd opgevolgd door de [[DAF 66]] in 1972. Deze auto werd vanaf 1975 eveneens geproduceerd onder de merknaam [[AB Volvo|Volvo]]. De laatste Volvo 66 liep in 1981 van de band. De [[DAF 46]] (1974) was het laatste nieuwe model van DAF. Het was de minst geliefde DAF, hetgeen te wijten was aan de aandrijving door zijn enkele riem.
DAF had al sinds het begin van de [[1970-1979|jaren zeventig]] gewerkt aan een nieuw, groter model, de [[DAF 77]]. De auto kwam nooit verder dan een prototype, maar was de basis voor de vrijwel identieke [[Volvo 300-serie|Volvo 343]]. Ook dit model werd met behulp van de Variomatic aangedreven.
=== Born ===
{{Zie hoofdartikel|VDL NedCar}}
DAF kampte met een productietekort en wilde een nieuwe fabriek bouwen. Omdat het Nederlandse [[Limburg (Nederland)|Limburg]] kampte met een grote [[werkloosheid]] doordat de Nederlandse overheid net ''[[Staatsmijnen in Limburg|De Staatsmijnen]]'' had gesloten besloot de overheid DAF een grote subsidie toe te kennen wanneer het bedrijf de nieuwe fabriek in Limburg zou laten bouwen. DAF besloot in te gaan op dit aanbod en vestigde een nieuwe fabriek in [[Born (Nederland)|Born]] (Nederland). Aanvankelijk zou hier alleen het nieuwe type, de 44 en 55, gebouwd worden. Later zou de complete autoproductie in Born gaan plaatsvinden.
=== Imago ===
[[Bestand:Demonstratie invalidenauto's-519939.ogv|{{largethumb}}|Vanwege de automaat waren Dafjes erg geschikt als invalidenauto]]
Hoewel DAF aanvankelijk goed ontvangen werd, hadden de auto's van DAF gedurende hun gehele bestaan te maken met een imagoprobleem, dat pas jaren later, toen DAF al geen personenauto's meer maakte, verbeterde.
De eerste deuk die DAF kreeg, kwam van een gat in de Nederlandse wet. Door de DAF aan te passen zodat de auto niet harder kon dan 25 km/u had men geen rijbewijs nodig om de auto te mogen besturen.{{Bron?|In welk land?|2016|7|11}} Al snel kregen deze ''kruipauto's'' een erg negatief imago en daardoor DAF ook. Doordat het toenmalige [[Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen|GAK]] de auto's vanwege hun eenvoudige bediening inzette, liep het imago van de auto nog verdere schade op. Zo ontstond de weinig vleiende term "Gak-Daf". De auto's hadden bovendien veel last van een (nog steeds bestaand) negatief vooroordeel van het publiek over automatische transmissie. Die zou niet "sportief" zijn. De gedachte was (is) dat alleen mensen die niet in staat zouden zijn fatsoenlijk te schakelen ervoor zouden kiezen: de automaat niet uit overweging van comfort maar uit noodzaak wegens onbeholpenheid van de chauffeur dus. Dat was voor de DAFs zeker waar: de auto vond zijn koperspubliek vooral bij senioren en met name bij oudere vrouwen. Daardoor kreeg het voertuig al snel de bijnaam ''Truttenschudder met jarretelaandrijving''.
Hoewel DAF met de [[rallycross]] en het inzetten van Formule-auto's het imago probeerde te verbeteren en later ook sportievere versies op de markt zette (bijvoorbeeld de DAF 55 Marathon), zou het merk het truttige imago niet meer weten af te schudden.
Het televisieprogramma ''[[Te land, ter zee en in de lucht]]'' had in de [[1970-1979|jaren zeventig]] het onderdeel achteruitrijden, waarin DAF onverslaanbaar was, doordat de Variomatic net zo snel vooruit als achteruit kon rijden (in de achteruit kan zelfs een Ferrari de DAF niet verslaan). Toch kleefde ook hier een negatief gevoel aan: men keek er zo graag naar vanwege de ongelukken, niet omdat DAF de snelste auto ter wereld had.
In het buitenland vertrouwde men de riemaandrijving niet. Men dacht dat de riemen zomaar konden knappen. Hoewel dat langzaam veranderde door deelname aan betrouwbaarheidsritten zou het nooit een sterke verkoper worden buiten Nederland. Automaat-rijden werd als niet-sportief gezien en DAF bood zijn auto's niet aan met een conventionele versnellingsbak. Pas onder Volvo werden versies van de 343 met een conventionele versnellingsbak geleverd.
=== Overzicht van personenauto's ===
* [[DAF 600]] (1959-1963)
* [[DAF 750]] (1961-1963)
* [[DAF Daffodil]] (1961-1967)
* [[DAF 33]] (1966-1974)
* [[DAF 44]] (1967-1974) en daarna de [[DAF 46]] (1974-1977)
* [[DAF 55 (personenauto)|DAF 55]] (1968-1972)
* [[DAF 66]] (1972-1975)
==== Tijdlijn ====
{{Tabel tijdlijn DAF personenauto's}}
=== Prototypes en afgeleiden ===
Voor een kleine fabriek als DAF zijn er enorm veel prototypes gemaakt. Carrosseriebouwers als Michelotti, OSI en andere bouwden op basis van DAF-techniek auto's.<ref>''Dafjes'' van Jan de Lange</ref>
* [[DAF Siluro]]
* [[OSI DAF City]]
* [[DAF 77]]
* [[Kalmar-DAF]]
* Het ''Heineken-vat'' (een op DAF-techniek gebaseerde [[kart]] met een biervat-carrosserie), beter bekend als "variomaton".
* DAF ARKLA, 80 gebouwd op basis van DAF 750 in vier typen door de Arkansas Louisiana Gas Company, 1964.
* DAF Pony, 700 gebouwd in diverse uitvoeringen. Twee prototypen voor Amerikaanse leger met 500 cc.
Vrachtwagen met mogelijkheid voor bijpassende aanhangwagen. Trekker met bijbehorende oplegger.
Vrachtwagen werd geleverd zonder dak en deuren en kachel. Dus ook als pick-up zonder dak.
Er is ook een versie met vierpersoonscabine.
* DAF-bestelversie met geblindeerde achterramen, waarvan twee stuks voor Philips DAF 55 en DAF 66. In Engeland is door een privépersoon een uitvoering gemaakt van DAF 46 bestel en in Zweden een DAF 66 pick-up.
== Van Doorne's Transmissie ==
De [[Variomatic]]-ontwikkeling was niet stopgezet: sinds de jaren zeventig werd er gewerkt aan een opvolger ervan: de [[Transmatic]]. Het hart van het systeem was niet langer de rubberen riemen, maar een metalen duwschakelband. De ontwikkeling van de Transmatic werd ondergebracht in een aparte bv, Van Doorne's Transmissie, die in [[Tilburg]] (Nederland) gevestigd werd. Volvo meende bij de overname van DAF personenwagen BV ook de eigenaar van dit systeem te zijn geworden. DAF en de Van Doornes ontkenden dit. Het conflict werd voor de rechtbank uitgevochten en uiteindelijk wonnen de Van Doornes de strijd. Volvo bleef de Variomatic onder de naam [[Continu variabele transmissie|CVT]] toepassen in de auto's die in [[Born (Nederland)|Born]] (Nederland) werden geproduceerd. De laatste auto die met dit systeem werd geproduceerd was de [[Volvo 300-serie|Volvo 340]] die in 1991 van de band rolde. Sindsdien wordt de Variomatic alleen nog maar toegepast in de [[brommobiel]]en waarin gereden mag worden zonder rijbewijs.{{Bron?|Wat zijn dat voor brommobielen? In welk land mag je er zonder rijbewijs mee rijden?|2016|7|11}} Van Doorne's Transmissie werd overgenomen door het Duitse bedrijf [[Bosch (bedrijf)|Bosch]]. Inmiddels was de Transmatic leverbaar geworden in verschillende kleine personenwagens als de [[Fiat Panda]], [[Ford Fiesta]], [[Subaru Justy]], [[Suzuki Alto]] en de [[Nissan Micra]]. Ook de [[Volvo 440]] 1.8i was vanaf 1993 leverbaar met een CVT volgens het transmaticsysteem.
Ook grotere auto's worden tegenwoordig uitgerust met het systeem, fabrikanten als Audi en Nissan gebruiken het ook in hun grotere modellen.
=== Sport ===
In de [[autosport]] heeft de Variomatic ook indruk gemaakt. Vooral bij de [[rallycross]], waar [[Jan de Rooy]] en zijn broer [[Harry de Rooy]] met hun DAF 55 Coupés (eerst met [[vierwielaandrijving]], later alleen met [[achterwielaandrijving]]) succesrijk waren. Maar ook in de formuleraces werd geëxperimenteerd. DAF zelf deed dat in de [[Formule 3]], maar in de [[1990-1999|jaren negentig]] was dat VDT, samen met [[Williams-Renault]].<ref>[http://www.rallydaf.nl/ DAF in Rallies en andere motorsport]</ref>
=== Bedrijfswagens ===
Overigens werd de CVT ook gebruikt in bedrijfsvoertuigen, zoals de [[DAF Pony]] en de [[Kalmar-DAF]]. De Kalmar was een autootje van de [[Zweden|Zweedse]] posterijen op basis van de 44. De Pony was een licht vrachtautootje, aanvankelijk ontworpen voor het [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] leger.
== Autobussen ==
[[Bestand:DAF SB201DKDL554-III.JPG|thumb|left|DAF SB201DKDL554-chassis met transportbalken]]
[[Bestand:BRAM 154-III.JPG|{{largethumb}}|DAF B1100-stadsbus met de motor staand voorin]]
[[Bestand:NZH-bus 9452 te Wognum.JPG|{{largethumb}}|Een [[standaardstreekbus]] op [[DAF MB200]]-chassis en met [[Den Oudsten]]-carrosserie]]
[[Bestand:Arnhem DAF trolleybus 169 at Willemsplein in 1983.jpg|{{largethumb}}|DAF-[[Arnhemse trolleybus|trolleybus]] nr. 169 op het Willemsplein te [[Arnhem]]; 1983.]]
De eerste bemoeienis van DAF met [[autobus]]sen was de bouw van 240 [[oplegger]]s voor de [[Crossley Motors|Crossley]]-[[vrachtauto|trekkers]] voor de [[Nederlandse Spoorwegen]] waarmee het [[openbaar vervoer]] na de [[bevrijding]] weer op de been werd geholpen.
Eind [[1940-1949|jaren veertig]] begon DAF met de productie van [[chassis]] voor [[autobus]]sen. De B-series (voor frontstuurbussen) en TB-series (van het [[trambus (autobustype)|trambusmodel]]) waren nog gebaseerd op vrachtautochassis en hadden een staande motor voorin. Als krachtbron werden [[benzinemotor]]en van [[Hercules (motor)|Hercules]] en [[dieselmotor]]en van [[w:en:Perkins Engines Company Limited|Perkins]]- en [[British Leyland|Leyland]] toegepast. Vanaf 1958 fabriceerde DAF de dieselmotoren zelf, eerst nog in [[licentie]] van Leyland, later naar eigen ontwerp. Het eerste speciaal voor autobussen gebouwde DAF-chassis was de SB1600, met staande [[heckmotor]] achterin. Dit type is vooral voor [[touringcar]]s en bussen voor het [[streekvervoer]] tot in de [[1980-1989|jaren tachtig]] in productie gebleven.
In 1966 introduceerde DAF het SB200DOL-chassis, met liggende heckmotor achterin, voor de bouw van autobussen. In de periode 1966-1976 werden hierop vele honderden wijnrode standaard-stadsbussen ([[Commissie Standaardisering Autobusmaterieel]]) gebouwd door [[carrosserie]]bouwer [[Hainje]] te [[Heerenveen (plaats)|Heerenveen]]. In 1977 introduceerde DAF een verbeterde versie, het SB201DKDL-chassis. Op dit chassis werden tot 1983 door [[Hainje]] wijnrode standaard-stadsbussen gebouwd. In de periode 1983-1988 bouwde Hainje de tomaatrode stadsbussen van het type CSA-II op dit chassis. In 1988 werd het SB201DKDL-chassis vervangen door het SB220-chassis.
[[Bestand:Bram 156-III.JPG|{{largethumb}}|[[Berkhof Jonckheer]] stadsbus 156 van GVB op een DAF SB250-chassis (nu Museum bus [[Amsterdamse museumbussen#Bus 156|Stichting BRAM]])]]
In 1969 leverde DAF voor het eerst het [[DAF MB200|MB200]]-onderstel met liggende motor middenin ([[underfloor motor]]) voor de bouw van de [[standaard streekbus]]. [[Verheul (constructeur)|Verheul]] te [[Waddinxveen]] was in 1968 begonnen met de bouw van dit populaire bustype als de [[zelfdragend]]e [[Leyland-Verheul LVB668]]. De uiterlijk identieke bussen op DAF MB200-onderstel waren echter niet zelfdragend. Zij werden in de periode 1969-1988 gebouwd door vooral [[Den Oudsten]] te [[Woerden]], maar ook door Hainje te Heerenveen en [[Van Hool]] te [[Koningshooikt]].
In 1982 introduceerde DAF het MBG200-chassis met underfloormotor voor de bouw van [[gelede bus]]sen op basis van de [[standaard streekbus]]. In 1988 werd het MB200-chassis vervangen door het MB230-chassis met underfloormotor en het SB220-chassis met heckmotor. Voor de bouw van [[gelede bus]]sen kon DAF het SBG220-chassis, met heckmotor in de aanhangwagen, leveren. De nieuwe streekbussen op het nieuwe chassis waren van het type [[Den Oudsten B88]] en [[Den Oudsten Alliance|Den Oudsten B89 Alliance]]. Den Oudsten leverde deze typen echter voor het merendeel niet op DAF-chassis, maar als zelfdragende (integrale) bus met DAF-componenten, waardoor een aanzienlijke gewichtsbesparing werd bereikt.
Het bedrijf was onderdeel van vrachtwagenbouwer DAF, maar werd in 1990 losgekoppeld, en ging als '''DAF Bus International''' samenwerken met de industriële groep [[United Bus]], waar onder andere [[Den Oudsten]] en [[VDL Bova|BOVA]] deel van uitmaakten. Dit samenwerkingsverband was echter geen succes, en na het [[faillissement]] in 1993 werd DAF Bus overgenomen door de [[VDL Groep]], sinds 5 september 2008 verder onder de naam [[VDL Bus Chassis]].
== Legervoertuigen ==
{{wrapper}}
|[[Bestand:DAF YA 126.jpg|{{largethumb}}|DAF YA-126 Weapon Carrier (WEP)]]
|-
|[[Bestand:DAF YA-314 truck.jpg|{{largethumb}}|DAF YA 314 cargo]]
|-
|[[Bestand:DAF YA 328.jpg|{{largethumb}}|DAF YA-328 [[Artillerietrekker]]]]
|-
|[[Bestand:DAF YA-324 Radiotruck.jpg|{{largethumb}}|DAF YA-324 Radiowagen]]
|-
|[[Bestand:DAF YA 616.jpg|{{largethumb}}|DAF YA-616]]
|-
|[[Bestand:DAF YB 626.jpg|{{largethumb}}|DAF YB 616 [[Bergingsvoertuig|Heavy Wrecker]]]]
|}
Hoewel DAF al voor de Tweede Wereldoorlog constructies maakte voor het Nederlandse leger, met name het van de zogenaamde [[Trado]]-constructie voorzien van vrachtwagens, de bouw van een prototype van een amfibievoertuig en de productie van de [[DAF M39]] pantserwagen, zou het pas in de [[1950-1959|jaren vijftig]] [[Predicaat Hofleverancier|hofleverancier]] van het Nederlandse [[Koninklijke Landmacht|leger]] worden. Niet in geringe mate heeft het verkrijgen van deze opdrachten van de overheid het mogelijk gemaakt om de productiefaciliteiten uit te bouwen en zo de groei van DAF als truckfabrikant te bewerkstelligen. In totaal ontving DAF tussen 1951 en 1956 meerdere orders met een totaal bedrag van 393.583.005 [[Nederlandse gulden|gulden]], voor de bouw en levering van drie typen trucks.<ref>Stoovelaar, Hans (2007) De dikke DAF-familie, DAF militaire voertuigen 1951 - 1958. Zaltbommel: Uitgeverij Aprilis, 192 pagina's. ISBN 978-90-5994-146-5</ref> Zo zijn er van de vierwielaangedreven 1-tonner, de [[DAF YA-126]] zo'n 3.500 voertuigen gebouwd, van de [[DAF YA-314]] ± 4.500 en van de zeswielaangedreven drietonner, de [[DAF YA-328]] liepen er in de periode tussen 1952 en 1958 4.510 exemplaren uit de fabriek.<br />Gebaseerd op de YA-328 werd een pantserwagen ontwikkeld, de [[DAF YP-408]]. Dit pantservoertuig bleef tot 1988 dienstdoen in het Nederlandse leger, waarna in het kader van internationale ontwapeningsverdragen nagenoeg alle YP-408 voertuigen zijn vernietigd.<br />In de klasse zware vrachtauto's werd de [[DAF YA-616|YA 616/626]] serie ontwikkeld en aan de KL geleverd.
DAF heeft ook de opvolgers van deze trucks gebouwd. In de jaren zeventig en negentig van de 20e eeuw zijn er ongeveer 13.400 stuks van het type [[DAF YA 4440 / 4442|YA 4440/4442]] in diverse uitvoeringen geleverd. Daarnaast was er de "jarreteljeep", deze werd in [[soldatentaal]] zo genoemd vanwege de [[Variomatic|riemaandrijving]]. Deze 0,4-ton-"vrachtwagen" luisterde naar de naam [[DAF 66|DAF YA-66]] en was gebaseerd op de DAF 66. Voorzien van enkel achterwielaandrijving waren deze "jeeps" niet geschikt voor het onverharde terrein. In totaal zijn er 1201 van deze multifunctionele auto's gebouwd, voornamelijk voor ordonnanstaken.
In de zware [[tanktransporter]]klasse heeft DAF in het eerste decennium van deze eeuw een serie DAF YTZ 95 480- en 95 530-trekkers aan de Koninklijke Landmacht geleverd.
In oktober 2010 vierde DAF dat de onderneming al 75 jaar leverancier is van de Nederlandse krijgsmacht. De eerste order van het toenmalige Departement van Defensie werd in 1935 geplaatst. Sindsdien heeft DAF meer dan 35 000 voertuigen geleverd waaronder vrachtwagens, trekkers, aanhangwagens en pantser- en bergingsvoertuigen.<ref>{{cite news|title= Persbericht: DAF 75 leverancier van Nederlandse krijgsmacht|url=http://www.daf.eu/NL/News-Media/News/Pages/DAF-75-years-supplier-to-the-Dutch-Armed-Forces.aspx|accessdate=2010-11-10}}</ref>
=== Militaire prototypen ===
De DAF-fabrieken hadden hun legervoertuigen meerdere malen aan de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]]-partners gedemonstreerd en in dat kader waren er regelmatig Spaanse legerofficieren op werkbezoek geweest. Er ontstond belangstelling voor de [[DAF YA-314]] maar dan wel in een 4-tonsuitvoering. Met gebruikmaking van de onderdelen van de YA-314 ontstond in 1968 een [[prototype]], de [[DAF YA-414|YA 414]]. Na goedkeuring werd besloten de YA-414 in [[Spanje]] bij [[Pegaso (automerk)|Pegaso]] in licentie te bouwen met als typeaanduiding: Pegaso 3020 'Todo Terrano'.
Zo ook, ontwikkelde men de [[DAF YP-104]], een gepantserd verkenningsvoertuig. Van dit model zijn twee [[prototype]]n gebouwd. Een ervan is vernietigd (volgens verhalen ligt deze onder de DAF-fabriek in het beton); de andere staat bij de Geschiedkundige Verzameling Technische Dienst in [[Soesterberg]]. Deze verkeert nog in rijdende staat.
Verder was er in 1951 ook nog een prototype van een [[jeep]], de [[DAF YA-054]]. Deze is niet in productie gegaan. Maar de ontwikkeling stopte niet. Zo ontwikkelde ''DAF Special Constructions'' in 1996 de [[Fennek (pantserwagen)|Fennek]].
Aan het begin van de 21e eeuw ontstond er bij de KL de behoefte aan een all-purpose militaire truck. Ook DAF Special Constructions werd uitgenodigd bij de ontwikkeling maar is afgehaakt omdat de overheid, in de vorm van het leger, de eisen steeds bijstelde. Voor DAF was het niet meer rendabel de truck te gaan produceren. De order ging uiteindelijk naar [[Scania (motorvoertuigenmerk)|Scania]].
== Commerciële vrachtauto's ==
=== Eerste modellen ===
Hoewel voor de oorlog al voorzichtig met trucks op basis van [[Ford Motor Company|Ford]] begonnen werd, werd pas na de oorlog werkelijk een eigen vrachtwagenproductie opgezet. Men begon met de [[DAF A30]], [[DAF A50]] en de bestelwagen [[DAF A10]]. De eerste trucks waren uitgerust met [[British Leyland|Leyland]]- en [[Perkins (motor)|Perkins]]-motoren.
=== 2600 ===
In 1963 verbaasde DAF de wereld met de [[DAF 2600]], de eerste moderne truck, die alle op dat moment in productie zijnde trucks vooroorlogs deed lijken. In 1968 werd een kantelcabine geïntroduceerd. Deze cabine was zo bijzonder omdat men door het bouwdoossysteem met een beperkt aantal componenten een groot aantal verschillende cabines kon bouwen, van lichte distributietrucks tot internationale transporttrucks.
=== Moeilijkheden ===
De [[1970-1979|jaren zeventig]] werden ingegaan met goede moed: op dat moment dacht men dat het grootste probleem het vinden van goed gekwalificeerd personeel was. Er braken moeilijke tijden aan voor DAF en in 1971 werd een organisatiebureau ingehuurd om de structuur van het concern te bestuderen. Het bureau kwam met twee belangrijke aanbevelingen: een splitsing van de personen- en vrachtwagendivisie en te gaan samenwerken met sterke partners om de internationale positie te versterken.<ref>Wallast, p.105</ref> De personenwagendivisie werd overgedragen aan Volvo. De truckproductie bleef echter en DAF vond in [[International Harvester]] (IH) een partner. Op 22 maart 1972 tekenden DAF en IH een overeenkomst tot bundeling van de activiteiten op het gebied van de ontwikkeling, productie en verkoop van bedrijfswagens. Twee maanden later werd DAF Trucks BV opgericht, en IH kreeg hierin een aandelenbelang van 33%.<ref>Wallast, p.108</ref> IH had ook Engelse [[Atkinson (automerk)|Seddon-Atkinson]] en het Spaanse [[Pegaso (automerk)|Pegaso]] onder haar vleugels. De samenwerking was tot stand gekomen in financieel moelijke tijden, in 1983 werden tweederde van de aandelen DAF Trucks in handen van IH verkocht en in 1987 volgde de rest.<ref>Wallast, p.153</ref> IH was in de tussentijd opgegaan in [[Navistar International]].
=== Het einde en een nieuw begin ===
In 1987 werd [[British Leyland|Leyland]] overgenomen. Door de fusie met Leyland kreeg DAF ineens twee thuismarkten, Engeland en Nederland. Bovendien kreeg DAF er een gigantische productiecapaciteit bij, wat goed uitkwam toen de in 1988 geïntroduceerde [[DAF 95]] een groot succes bleek te zijn. Met dit model behaalde DAF haar eerste "[[truck van het jaar]]"-titel. In de jaren daarna werd deze serie uitgebreid met de [[DAF 45/55|45/55]] en de [[DAF 65/75/85|65/75/85]]. Door de overname schoof DAF flink op in de ranglijst van truckfabrikanten en stond nu vierde, na [[Scania (motorvoertuigenmerk)|Scania]], [[AB Volvo|Volvo]] en [[MAN AG|MAN]].
Na de volledige overname van Leyland probeerde DAF ook het [[Spanje|Spaanse]] [[Pegaso (automerk)|Pegaso]] over te nemen. Voor Pegaso was het pure noodzaak, omdat het verlies leed. Pas in 1989 kwam DAF met een serieus bod. De overname zou spaak lopen en [[Iveco]] nam Pegaso op in haar concern. Wel zou uit de samenwerkingsgesprekken de [[Pegaso Troner]], met DAF-componenten, voortkomen.
Intussen was men in Eindhoven van plan om een nog belangrijkere rol te gaan spelen op de West-Europese bedrijfswagenmarkt. De voorwaarden daarvoor had DAF in ieder geval al geschapen. Het bedrijf ging naar de beurs.
Voor een nieuwe lijn voor lichte vrachtwagens had DAF een deal gesloten met Leyland. De Britse vrachtauto- en motorenfabrikant ging de lichtere vrachtauto's in licentie voor DAF bouwen. Uit de overname kwam ook [[FreightRover]] mee, een doorontwikkeling van de [[Leyland Sherpa]], die als [[DAF 200/400|DAF 200]] en later ook de zwaardere [[DAF 200/400|DAF 400]] op de markt kwam. De [[Leyland Roadrunner]] werd aanvankelijk als [[DAF 45/55|DAF 800]] op de markt gezet, maar al snel tot [[DAF 45/55|DAF 45]] omgedoopt. Op basis van deze werd de [[DAF 45/55|55]] ontwikkeld. Toen de vrachtwagenmarkt plotseling in elkaar zakte moest DAF haar faillissement in 1993 aanvragen. Het bedrijf kon in hetzelfde jaar een doorstart maken onder de naam DAF Trucks N.V., waarna het in 1996 werd overgenomen door Paccar. De bestelwagendivisie werd zelfstandig voortgezet onder de naam [[LDV (auto)|LDV]] (Leyland-DAF Vehicles).
De juridische afwikkeling van het faillissement duurde 19 jaar. In 2012 werd de zaak definitief afgewikkeld en was daarmee een van de langlopende zaken in Nederland. Aan ruim 1100 schuldeisers werd in totaal 500 miljoen euro uitgekeerd en dat was ongeveer 10% van hun vorderingen op DAF.<ref>Rechtspraak [http://www.rechtspraak.nl/actualiteiten/nieuws/pages/faillissement-daf-na-19-jaar-afgerond.aspx Faillissement DAF na 19 jaar afgerond, 21 juni 2012], geraadpleegd op 24 maart 2015</ref>
=== Overname door Paccar ===
In 1996 werd DAF overgenomen door [[Paccar]] en in 1998 zou het voor de tweede keer in haar geschiedenis de titel "[[truck van het jaar]]" krijgen. In 1998 was het de beurt aan de opvolger van de DAF95, de [[DAF 95 XF]]. De serie werd weer uitgebreid met de [[DAF CF]] en in 2001 met de [[DAF LF]], die tot truck van het jaar werd verkozen. In 2002 werd de XF licht gewijzigd en werd hij leverbaar met de AS-tronic automatische versnellingsbak. Eind 2005 maakte DAF de [[DAF XF105|XF105]] bekend, een nog zwaardere truck, voorzien van compleet nieuw ontworpen motoren die voldoen aan de Euro 5 norm. In 2006 kwamen ook een gewijzigde CF en LF op de markt.
Voor 2007 kreeg DAF opnieuw de prestigieuze titel "Truck van het jaar", ditmaal met haar [[DAF XF#XF 105|XF 105]].<ref>[http://www.daf.com DAF wins Truck of the Year title]</ref> Op 19 april van dat jaar was de 750.000e vrachtwagen van de band gerold.
Begin 2011 brengt DAF Trucks een primeur uit met een [[diesel-elektrisch|hybride]] vrachtwagen LF Hybrid. Deze 12-tonvrachtwagen voor distributieverkeer is naast een [[dieselmotor]] van 118 kW voorzien van een [[elektromotor]] van 44 kW. Deze drijft de vrachtwagen aan in de groene zones van grote steden. Na twee jaar proefrijden met diverse prototypes is de tijd rijp voor een marktintroductie. Praktijktests wijzen op een brandstofbesparing van 10 tot 20 procent.
In oktober 2013 opende DAF een assemblagefabriek in [[Ponta Grossa (gemeente)|Ponta Grossa]], Brazilië.<ref name=LOGDAF>Logistiek.nl [http://www.logistiek.nl/Supply-Chain/algemeen/2013/10/PACCAR-start-productie-DAF-trucks-in-Brazilie-1381562W/ PACCAR start productie DAF trucks in Brazilië, 3 oktober 2013], geraadpleegd op 1 juni 2014</ref> De fabriek heeft een oppervlakte van bijna 28.000 m² en staat op een terrein dat 230 [[hectare]] groot is.<ref name=LOGDAF/> In de nieuwe fabriek worden vrachtwagens geassembleerd voor [[Brazilië]] en de Zuid-Amerikaanse markt. De fabriek heeft een investering gevergd van $ 320 miljoen.<ref name=LOGDAF/>
In juli 2016 kreeg DAF samen met vier andere Europese vrachtwagenbouwers een boete van in totaal 2,93 miljard euro.<ref name=OBRABANT>Omroep Brabant [http://www.omroepbrabant.nl/?news/252271672/Megaboete+van+752+miljoen+voor+DAF+na+illegale+prijsafspraken.aspx Megaboete van 752 miljoen voor DAF na illegale prijsafspraken, 19 juli 2016], geraadpleegd op 20 juli 2016</ref> Het aandeel van DAF is 752 miljoen euro.<ref name=OBRABANT/> De [[Europese Commissie]] oordeelde dat de fabrikanten verboden prijsafspraken hebben gemaakt.<ref name=OBRABANT/> Het onderzoek naar de vijf begon in januari 2011 toen Europese ambtenaren met nationale [[mededingingsautoriteit]]en onaangekondigd kantoren van de diverse fabrikanten binnenvielen om het onderzoek te starten.<ref name=OBRABANT/>
== Fabrieken ==
Er zijn DAF-fabrieken in de volgende plaatsen:
* [[Eindhoven]] (hoofdvestiging)
* [[Westerlo (België)|Westerlo]] (België)
* [[Leyland (Lancashire)|Leyland]] (Groot-Brittannië), [[British Leyland]] assembleert hier DAF-trucks
* [[Ponta Grossa (gemeente)|Ponta Grossa]] (Brazilië), Paccar opende hier in 2013 een assemblagefabriek van DAF-modellen voor de Zuid-Amerikaanse markt.
DAF heeft een testbaan in [[Sint-Oedenrode]] (Nederland).
== Overzicht van vrachtwagens en bestelwagens ==
[[Bestand:Daf38.jpg|{{largethumb}}|DAF A107 pickup op basis van de [[DAF A10|A10]]]]
[[Bestand:GRB 106-III.JPG|{{largethumb}}|[[DAF G1300]], Gemeentelijke Reiniging Bedrijf [[vuilniswagen]] uit Groningen]]
[[Bestand:DAF Firebrigade Lorry II.jpg|{{largethumb}}|DAF Brandweerwagen]]
* [[DAF A10]] (eigenlijk een bestelauto)
* [[DAF A30]] (bijgenaamd ''7-streper'', naar het aantal chromen strips op zijn grille)
* [[DAF A1100]]
* [[DAF A1300]]
* [[DAF A1600]]
* [[DAF V1600]] (4x4 uitvoering)
* [[DAF 2000DO]]
* [[DAF 2200DO]]
* [[DAF 2400DO]]
* [[DAF A13/A16/A18 en de T13/T15/2]] (beter bekend als de Torpedo)
* [[DAF 2600]]
* [[DAF Pony]] (op basis van DAF 44 personenauto)
* [[Kalmar-DAF|DAF Kalmar]] (bestelauto op basis van personenauto-componenten)
* [[DAF 2800/3300/3600]]
* [[DAF N2800]] (Laatste torpedo-model)
* [[DAF 1600/1800/2100]]
* [[DAF 500/700/900/1100/1300]] (Cabine van de ''[[club van 4]]'')
* [[DAF 2900/3200]]
* [[DAF 95]]
* [[DAF 200/400]] (bestelauto (een geüpdatete versie van de [[FreightRover]], later [[LDV (auto)|LDV]]))
* [[DAF 45/55|DAF 600/800/1000]] (voorloper van de DAF 45)
* [[DAF 65/75/85]]
* [[DAF 45/55]]
* [[DAF 95 XF]]
* [[DAF 65/75/85CF]]
* [[DAF XF]]
* [[DAF XF105]]
* [[DAF CF]]
* [[DAF LF]]
* [[DAF XF 2013]]
* [[DAF XT]]
* [[DAF XXF]]
== Parijs-Dakar ==
DAF deed vanaf 1981 mee aan de rally [[Dakar-rally|Parijs-Dakar]] met de Mighty Mac.
In 1982, met de intrede van coureur [[Jan de Rooy]], komen de successen. Jan de Rooy deed een vinding waarmee de DAF-truck zelfs met de auto's kon meestrijden: 2 motoren die elk een as aandreven. De laatste versie (uit 1988) had meer dan 1000 [[Paardenkracht|pk]] en stond zo nu en dan zelfs derde in het totaalklassement en was vaak sneller dan de op dat moment onverslaanbare [[Peugeot]]s 405. Het noodlot sloeg toe. DAF had een tweede team ingeschreven waarvan de rijder minder ervaring had dan De Rooy. Dit team sloeg over de kop waarbij bijrijder [[Kees van Loevezijn]] om het leven kwam. DAF trok zich hierop terug uit de rally.
De Rooy ging in 2002 weer deelnemen aan de rally. Het jaar daarop kwamen twee DAF's aan de start waarvan de tweede werd bestuurd door zoon [[Gerard de Rooy]]. Beide vrachtwagens streden vooraan mee totdat Gerard uitviel door een ongeluk waarbij niemand letsel opliep. In 2004 werd Gerard derde en viel Pa Jan uit. In de Dakar-rally van 2006 deed er geen DAF-truck mee, omdat de FFSA, de Franse automobielbond, niet akkoord ging met de nieuwe rallytruck waarmee de familie de Rooy zou rijden (terwijl de truck eerder door dezelfde bond goedgekeurd was).<ref>[http://www.dakar-derooy.com/ Geschiedenis van De Rooy in de Dakar-rally]</ref>
==Naslagwerken==
* {{Aut|Martin Wallast}}, ''DAF trucks'', Truckstar International B.V., Hazerswoude, 1990, ISBN 9071492176
== Externe links ==
* [http://www.daf.com/ Officiële website]
* [http://www.dafmuseum.nl/ DAF Museum]
{{Appendix}}
{{Commonscat|DAF vehicles|DAF voertuigen}}
{{Navigatie historische automerken uit Nederland}}
[[Categorie:DAF| ]]
[[Categorie:Nederlands vrachtwagenmerk|DAF]]
[[Categorie:Nederlands automerk]]
[[Categorie:Machinefabriek]]
| |||