Cyrillisch schrift: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kGeen bewerkingssamenvatting
Regel 25:
De opzet van de cyrillische alfabetten is afgeleid van het [[Glagolitische alfabet]] uit de [[9e eeuw]] dat wordt toegeschreven aan de monnikenbroeders [[Cyrillus van Saloniki|Cyrillus]] en [[Methodius van Thessaloniki|Methodius]], en vindt zijn oorsprong in het [[Eerste Bulgaarse Rijk]]. De vorm van de [[glief]]en (tekens) in het cyrillische alfabet zijn voornamelijk gebaseerd op [[Griekse alfabet|Griekse letters]], hoewel sommige hun Glagolitische vorm hebben behouden. De bijdrage van Cyrillus aan het Glagolitische alfabet en daarmee tot het cyrillische alfabet wordt gememoreerd in de naam ''cyrillisch''.
 
In de middeleeuwen verspreidde het cyrillische schrift zich in [[Oost-Europa]] en op de [[Balkan (schiereiland)|Balkan]], waarbij het Roemeens vanaf 1439 ook toe overging en het [[Latijns schrift]] afschafte. Het [[Tsaardom Rusland]] veroverde in vroegmoderne tijd [[Siberië]] en haar opvolger, het [[Russische Rijk]], de rest van Noord-Azië, Centraal-Azië, de [[Kaukasus (gebied)|Kaukasus]], [[Finland]] en vrijwel geheel Oost-Europa, zodat het Russische cyrillische alfabet over al deze gebieden werd verspreid en de standaard zetten voor schriftelijke communicatie. Ondertussen werd echter de meerderheid van de rest van de wereld veroverd en gekoloniseerd door West-Europese mogendheden die daarmee het Latijnse schrift introduceerden in de rest van de wereld, waarbij in de meeste gevallen het gebruik van alle lokale schriften (voor zover aanwezig) in de Amerika's, sub-Sahara Afrika en Australazië verregaand werd gemarginaliseerd. De vroege [[bolsjewieken]] wilden dan ook de gehele [[Sovjet-Unie]] latiniseren omdat zij hoopten het [[socialisme]] beter over de hele wereld te kunnen verspreiden als men hetzelfde schrift zou gebruiken. Bovendien probeerde men de overwegend islamitische bevolkingen in Centraal-Azië en de Kaukasus te isoleren door hun Perzisch-Arabische schriften te vervangen door Latijnse letters. De latinisering van de Sovjet-Unie was een project dat grofweg duurde van 1920 tot 1940. Vanaf 1930 werd het, in belangrijke mate onder invloed van [[Jozef Stalin]], weer teruggedraaid en werden alle talen in de Sovjet-Unie voortaan in het cyrillisch geschreven, waarvoor per taal een apart cyrillisch alfabet werd ontwikkeld. Van 1940 tot 1989 werden alle Sovjettalen in het cyrillisch geschreven. Op de westelijke Balkan werd in [[Joegoslavië]] een compromis gezocht tussen het Latijnse en cyrillische schrift, dat echter nooit helemaal werd gevonden.
 
Na het [[uiteenvallen van de Sovjet-Unie]] in 1989–1991 hebben veel ex-Sovjetrepublieken er bewust voor gekozen om het Latijnse schrift opnieuw in te voeren om zich af te zetten tegen Rusland, waarvoor moderne Latijnse alfabetten werden ontwikkeld. De [[Joegoslavische oorlogen]] (1991–1995) leidden eveneens tot het uiteenvallen van Joegoslavië en een verscherpte tegenstelling tussen oost en west, die zich eveneens uitte in een schriftstrijd; Slovenië, Kroatië en de [[Bosniakken]] gingen expres hun talen alleen nog in Latijnse alfabetten schrijven en na 2000 keerden ook Montenegrijnse nationalisten zich steeds meer tegen het cyrillisch.