Vijfjarenplan: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
In de Volksrepubliek China nog steeds vijfjarenplannen |
Vijfjarenplannen van China toegevoegd |
||
Regel 1:
[[Bestand:DDR_Erster_Fünf_Jahres_Plan_1951_bis_1955.jpg|thumb|Symbool van de eerste vijfjarenplan van de [[Duitse Democratische Republiek]].]]
Een '''vijfjarenplan'''
Tegenwoordig wordt in [[vrije markteconomie]]ën het concept in verschillende vormen (zeven- of twaalfjarenplan) gebruikt om bepaalde doelen aan te geven, die niet als eisen worden gehanteerd, maar meer als beleidslijnen. Een voorbeeld is [[India]] met zijn vijfjarenplannen ([[Hindi]]: ''Panch-Varsh Pranalika'')
== Sovjet-Unie ==
Vijfjarenplannen ([[Russisch]]: пятилетка; ''pjatiletka'') werden in de Sovjet-Unie opgesteld door de [[Gosplan]], gebaseerd op de globale beleidslijnen van de [[Communistische Partij van de Sovjet-Unie]] voor economische groei. Ze waren aanvankelijk gericht op de snelle [[industrialisatie (Sovjet-Unie)|industrialisatie]] van met name de [[zware industrie]].
Het eerste vijfjarenplan, voortgekomen uit het plan [[GOELRO]], werd gestart in [[1928]] en omvatte ook de grote [[collectivisatie]] met de opzet van [[kolchoz]]en en [[sovchoz]]en, waardoor het systeem van de [[Koelak (boeren)|koelak]]ken werd vernietigd. In [[1956]] werd er een zevenjarenplan ingevoerd, wat later weer werd omgezet in een vijfjarenplan. In totaal zijn er 12 vijfjarenplannen geweest, waarvan het laatste van [[1985]] tot [[1990]] liep. In [[1991]] viel de Sovjet-Unie uit elkaar en hield de geleide economie op te bestaan, waarmee het 13e vijfjarenplan niet volledig werd uitgevoerd. Overigens duurden meerdere plannen korter door meevallers, of faalden. Dat laatste kwam vaker voor.
== Volksrepubliek China ==
Op 1 oktober 1949 werd de [[Volksrepubliek China]] uitgeroepen. Met hulp van de Sovjet-Unie werden de politiek structuren neergezet en begon [[Mao Zedong]] de Chinese economie, met nadruk op zware industrie, te ontwikkelen. Het eerste vijfjarenplan betrof de periode 1953-1957.<ref name=CBCED88>{{en}} China Economic Development, auteur: Chris Bramall, uitgeverij: Routlegde (2009). ISBN: 9780415373487, p.88-89</ref> De nadruk lag op industrialisatie. Om geld voor de noodzakelijke [[investering]]en door de [[Staatsbedrijf|staatsbedrijven]] vrij te maken werd de consumptie geremd en kreeg de landbouw minder geld.<ref name=CBCED88/> Het beleid was succesvol en de productie van de zware industrie steeg met 25% op jaarbasis.<ref name=CBCED88/> Het tweede vijfjarenplan (1958-1962) viel grotendeels samen met de [[Grote Sprong Voorwaarts]].<ref name=CBCED125>Bramall, p.125</ref> Ook in dit plan lag de nadruk op de groei van de zware industrie, maar in vergelijking tot het eerste plan lagen de doelstellingen fors hoger. Veel boeren werden ingezet voor de productie van, onder andere, ijzer en [[Staal (legering)|staal]], met een forse daling van de landbouwproductie tot gevolg.<ref name=CBCED125/> Door de [[hongersnood]] met miljoenen doden die hierop volgde, duurde het tot 1966 voor het derde plan werd gepresenteerd.
In 1978 voerde [[Deng Xiaoping]] het "kapitalisme met socialistische trekjes" in. De [[markteconomie]] nam de rol van de overheid en het vijfjarenplan grotendeels over. Nog steeds worden in China vijfjarenplannen gemaakt, maar hierin staan meer zachte ambities en gebruikt de overheid fiscale en financiële instrumenten om deze doelstellingen te bereiken. In het 13e plan (2016-2020) staat economische groei nog steeds centraal, maar ook aandacht voor het milieu, de ontwikkeling van het [[internet]] en [[ecommerce]], modernisering van het leger en verbetering van de [[gezondheidszorg]].<ref>{{en}} Xinhuanet [http://www.xinhuanet.com//english/photo/2015-11/04/c_134783513.htm Highlights of proposals for China's 13th Five-Year Plan, 4 november 2015], geraadpleegd op 20 november 2018</ref>
In oktober 2017 deelde president [[Xi Jinping]] zijn plannen voor de lange termijn.<ref name=AT5>{{en}} Asia Times [http://www.atimes.com/query-pending-global-repercussions-19th-cpc-national-congress/ Xi Jinping outlines Communist Party’s five-year plan, 24 oktober 2017], geraadpleegd op 20 november 2018</ref> Hij wil de economische groei rond de 6,5% per jaar houden, maar ook meer aandacht schenken aan het milieu en de hoge schulden reduceren.<ref name=AT5/> China moet op het wereldtoneel een krachtiger positie innemen op het gebied van de politiek, economie, militair en milieu.<ref name=AT5/>
== Nazi-Duitsland ==
In het [[nationaalsocialisme|nationaalsocialistische]] [[nazi-Duitsland]] werd een
{{Appendix}}
[[Categorie:Economie van de Sovjet-Unie]]
[[Categorie:Economie van China]]
| |||