Hieros gamos: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Kiro Vermaas (overleg | bijdragen)
Gedeeltelijke herziening. Robert Graves' interpretaties van mythen vormen geen goede bron. Ik meende dat 'tempelprostitutie' een omstreden notie is in het vakgebied.
k -/- spaties voor ref (verzoek op WP:VPB)
Regel 7:
==Nabije Oosten==
{{Zie ook|Zie ook [[Tempelprostitutie]]}}
Een vorm van de hieros gamos ontstond in de Mesopotamische stadstaten in de oudheid. De Babylonische koning had bijvoorbeeld [[Seksualiteit|seks]] met een priesteres tijdens het [[Babylonië|Babylonische]] [[Nieuwjaar|Nieuwjaarsfestival]]sfestival ([[Akitu]]). Elders, onder koning [[Gudea van Lagasj|Gudea]], maakte het huwelijk tussen de goden [[Ninurta|Ningirsu]] en Baba deel uit van de ceremonie. Het doel ervan was het herbevestigen van de band tussen de stad via de koning en haar godin, die niet zozeer als moedergodin maar als geliefde werd gezien. De herbevestiging van de band gebeurde door het naspelen van een goddelijk huwelijk, waarbij de godin doorgaans werd vertegenwoordigd door een priesteres of [[Hiërodulen|hiërodule]] ('tempelprostituee'). Per implicatie had de koning zodoende de rol van de mannelijke god, en via het heilige huwelijk kreeg zijn koningschap een geheiligde en wettige basis.<ref>K.W. Bolle, in Jones (red.) 2005, blz. 3974-3978.</ref>
 
==Griekse mythologie==
In de [[Griekse mythologie]] is de hieros gamos het huwelijk tussen een hemelgod en een aardgodin, dat telkens opnieuw, in wisselende samenstellingen, plaatsvindt. Voorbeelden zijn de huwelijken tussen [[Ouranos (mythologie)|Uranus]] en [[Gaia (mythologie)|Gaea]], en tussen [[Cronus]] en [[Rhea (mythologie)|Rhea]].<ref>M.P.O. Morford & R.J. Lenardon, ''Classical mythology'', New York/Oxford: OUP, 2003, p. 55.</ref> Het belangrijkste voorbeeld is het huwelijk van [[Zeus]] en [[Hera]], dat gevierd werd in het [[Pythagoreion en Heraion van Samos|Heraion van Samos]],<ref>Walter Burkert wijst erop dat "het feest van Hera (Heraia) te ingewikkeld is om simpelweg beschouwd te worden als het huwelijk van Hera" (Burkert, ''Greek Religion'', J. Raffan, vertaling (Cambridge: Harvard University Press, 1985) § II.7.7 "Sacred Marriage" 108.</ref> en waarschijnlijk zijn culturele voorlopers. Sommige onderzoekers<ref>Bijvoorbeeld H. Sauer, in ''Der Kleine Pauly'', ''s.v.'' </ref> willen de term beperken tot het naspelen van het huwelijk, maar de meesten vatten er ook echte gemeenschap ter bevordering van de vruchtbaarheid onder. Voorbeelden zijn de oeroude vereniging van [[Demeter (mythologie)|Demeter]] met [[Iasion]] in een driemaal geploegde voor, volgens [[Hesiodus]]<ref>Hesiodus, ''[[Theogonia]]'' 969f.</ref> op [[Kreta]].
 
[[Walter Burkert]] vond het bewijs van het voorkomen van het ''heilig huwelijk'' in de Griekse cultus mager en onduidelijk: "In hoeverre het heilige huwelijk niet eenvoudigweg een zienswijze op de natuur was maar een handeling in een ritueel is moeilijk te zeggen" <ref>Burkert 1985:108.</ref> Het bekendste voorbeeld van een ritueel ''heilig huwelijk'' werd opgevoerd tijdens de [[Anthesteria]] door de echtgenote van de ''[[Archon basileus]]'', de koning van [[Oude Athene|Athene]], met [[Dionysus]]. Deze werd waarschijnlijk voorgesteld door diens priester of de ''[[basileus]]'' (koning) zelf in het [[Boukoleion]] op de [[Agora]].<ref>S.M. Kramer, ''The Sacred Marriage Rite'' (Bloomington: Indiana University Press, 1969); Karl Kerenyi, ''Zeus und Hera. Urbild des Vaters des Gatten und der Frau'' (Leiden:Brill 1972) 83-90.</ref>
 
De kortdurende mystieke vereniging brengt [[Dionysus]] opnieuw voort. In de [[Heroëncultus]] werden helden als [[Theseus]] en [[Herakles (mythologie)|Heracles]] voorgesteld als [[halfgod]]en, voortgekomen uit de vereniging van een godin en een sterfelijke man.