Honingbij: verschil tussen versies

| afbeelding=Apis mellifera carnica worker hive entrance 3.jpg

| afbeeldingtekst=Werkster van de ondersoort ''[[Apis mellifera carnica]]'', afbeelding gemaakt in [[Duitsland]].

Zodra de door de bijen verzamelde nectar door een haalbij in het nest wordt gebracht, wordt deze in een raatcel gebracht. De honing wordt altijd in de buitenste cellen van het nest opgeslagen. De honingbewerkster ontvangt een druppel nectar van de haalbij en voegt hier een enzym aan toe dat [[invertase]] wordt genoemd. Vervolgens wordt de nectar ingedikt, dit geschiedt door de nectar bloot te stellen aan de buitenlucht zodat een deel van het water verdampt. De bij strekt hiertoe de tong waarop zich de nectar bevindt zodat het verdampingsoppervlak wordt vergoot. De andere bijen ondersteunen dit proces door met de vleugels te klappen waardoor het nest wordt geventileerd. Met name 's avonds, als de honingbij niet vliegt, zijn vele exemplaren bezig met het omzetten van nectar in honing. Hierbij wordt niet alleen water onttrokken aan de nectar maar ook vele geurstoffen. Deze zijn erg vluchtig en zij veroorzaken een sterke bloemenlucht in de omgeving van een bijennest waar de bijen massaal bezig zijn met het indikken.

 

[[Bestand:Bienenschwarm a.JPG|{{Largethumb}}|Een bijenzwerm is neergestreken in een boom.]]

Het bijenvolk is een sterke leefgemeenschap, de voortplanting is niet gericht op een enkele bij maar veeleer op het gehele bijenvolk. De kolonie groeit in het voorjaar als veel planten in bloei staan en er grote hoeveelheden voedsel in de vorm van nectar en stuifmeel beschikbaar zijn.

De dar haalt zelf geen voedsel, maar wordt gevoerd door de werksters. In de [[herfst|nazomer]], wanneer er minder stuifmeel is, voeren de werksters de darren niet meer. Hierdoor verzwakken de darren en dan jagen de werksters hen het nest uit. De darren sterven dan door honger of door koude. Slechts zelden, als ze niet meewerken, worden ze doodgestoken. Dit jaarlijkse opruimen van de mannetjes wordt wel de [[darrenslacht]] genoemd.

 

[[Bestand:Bienenwabe mit Eiern und Brut 5 egg.png|{{Largethumb}}|De moer zet de eieren af in de cellen van de raat, dergelijke cellen worden [[broedcellen]] genoemd.]]

Het ei van de honingbij is langwerpig van vorm en wit van kleur, het ei wordt ongeveer twee millimeter lang. De eieren worden vrijwel altijd afgezet door de moer. Als de moer onverwacht sterft kunnen ook werksters vruchtbaar worden, maar dit komt hoogst zelden voor. Het bijzondere aan de eieren van de moer is dat het zowel bevruchte als onbevruchte eieren kunnen zijn. Voordat een ei in een cel wordt gedeponeerd onderzoekt de moer de afmetingen van de cel met haar voorpoten. Als het een grotere (darren)cel betreft wordt het ei afgezet zonder dat er zaadcellen wordt toegevoegd en is het ei onbevrucht. Er kan dan alleen een mannetje uit komen. Als het een kleinere (werkster)cel betreft wordt wel een zaadcel toegelaten en wordt het ei bevrucht. Het ei van de honingbij heeft een kleine, deukachtige structuur aan één zijde waardoor de zaadcel naar binnen is gekomen. Deze structuur wordt wel de [[micropyle (dierkunde)|micropyle]] genoemd.

Als de pop is uitgekomen blijft de volwassen bij nog een dag in de cel om uit te harden. Ten slotte wordt de cel open geknaagd en verlaten, de bij kan direct vliegen. De ontpopte honingbij is nog niet volledig ontwikkeld; zo zijn de geslachtsorganen nog niet rijp. Een moer kan pas na gemiddeld vier dagen paren, bij een dar duurt dit met gemiddeld dertien dagen veel langer.<ref name="THIEMEp19" /> De eerste tijd blijft de honingbij in het nest en verzorgt de kolonie, om later zelf naar voedsel te zoeken. Deze gedragsverandering wordt voorafgegaan door lichaamsprocessen, zie ook onder [[#Endocrien systeem|endocrien systeem]].

 

{| width=25% style="float:right;"

|-

{{Clearboth}}

 

[[Bestand:Nesagapostemon moronei.jpg|{{Largethumb}}|''[[Nesagapostemon]]'' is een [[uitsterven|uitgestorven]] [[bijen|bij-achtige]].]]

De evolutie van de honingbij begon in het [[Cenozoïcum]].<ref name="SANFRAN" /> Een van de oudste aan de honingbij verwante soorten is ''[[Electrapis apoides]]'', die zo'n 45 miljoen jaar geleden leefde in het [[Eoceen]].<ref name="ENGELM">{{Citeer web | url = http://digitallibrary.amnh.org/dspace/handle/2246/1437 | titel = A Monograph of the Baltic Amber Bees and Evolution of the Apoidea (Hymenoptera)| auteur = Michael S Engel}}</ref> Oorspronkelijk werd de soort ''Apis meliponoides'' genoemd, maar later werd de soort geclassificeerd tot het geslacht ''[[Electrapis]]''.<ref name="SANFRAN">{{Citeer web | url = http://bss.sfsu.edu/holzman/courses/fall02%20projects/apismellifera.html | titel = The Biogeography of the Honeybee (''Apis mellifera'') | auteur = San Francisco State University - Kirsten Coker}}</ref>

Als het suikergehalte van de honing hoog genoeg is (>80%), zal de honing niet meer bederven en worden de cellen door de werksters afgesloten met een wasdekseltje. Om het teveel aan vocht uit de honing te krijgen zullen de bijen vaak gaan waaieren aan de vliegspleet om de vochtige [[lucht]] weg te krijgen. Zo is de honing bijna onbeperkt houdbaar en beschikbaar op momenten dat de bijen hem nodig hebben, dat is dan vooral in de [[winter]] of als er weinig [[drachtplant|dracht]] is. De smaak en de geur van honing worden bepaald door de aromatische stoffen in de planten. Er zijn verschillende soorten, zoals [[Heide (vegetatie)|heide]]honing, [[Linde (geslacht)|linde]]honing en [[koolzaad]]honing.

 

* [[Mellitine]], het hoofdbestanddeel van het toxine van de honingbij