Wikipedia

Hieros gamos: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
1 bron(nen) gered en 0 gelabeld als onbereikbaar #IABot (v1.5beta)
Kiro Vermaas (overleg | bijdragen)
5.511 bewerkingen
Gedeeltelijke herziening. Robert Graves' interpretaties van mythen vormen geen goede bron. Ik meende dat 'tempelprostitutie' een omstreden notie is in het vakgebied.
Regel 3:
[[Bestand:Rosarium 11 fermentatio.jpg|thumb|Alchemie. Uitbeelding van de ''fermentatio'' fase als hieros gamos. Houtsnede uit een achttiende-eeuwse uitgave van de ''[[Rosarium philosophorum]]''.]]
 
De '''hierosHieros gamos''' ('heilig huwelijk'; [[Oudgrieks]]: {{Polytonic|ἱερὸς γάμος}} / hieròs gámos) of '''hierogamie''' ({{Polytonic|ἱερογαμία}} / hierogamía of {{Polytonic|θεογαμία}} / theogamía) (heilig huwelijk) was inis de [[mythologie]]technische vanterm voor de [[Oudheid]]mythische hetof huwelijkrituele tussenvereniging van een god en een godin, enof invan heteen bijzondergod heten symbolischeeen ritueelmens waarinin mensende deze[[oudheid]]. godenVaak voorstelden.gaat Hethet betekendeom deeen symbolische vereniging van tegendelentegengestelden: man-vrouw, god-mens, hemel-aarde, oost-west. Het ''heilig huwelijk'' was ook de naam voor een ceremonie waarin een koning[[Mesopotamië|Mesopotamische]] uit de Oudheidkoning zijn macht en de vruchtbaarheid van zijn land handhaafde door gemeenschap te hebben met de priesteres van deeen [[vruchtbaarheidsgodin]]. Verwante ceremonies bestonden in Mexico en India. Het begrip komt ook in symbolische zin voor in de [[alchemie]], de psychologie van [[Jung]] en het [[neopaganisme]].
 
Het begrip komt ook in symbolische zin voor in de [[alchemie]], de psychologie van [[Jung]] en het [[neopaganisme]].
 
==Nabije Oosten==
{{Zie ook|Zie ook [[Tempelprostitutie]]}}
Een vorm van de hieros gamos ontstond in de Mesopotamische stadstaten in de oudheid. De Babylonische koning had bijvoorbeeld [[Seksualiteit|seks]] met een priesteres tijdens het [[Babylonië|Babylonische]] [[Nieuwjaar|Nieuwjaarsfestival]] ([[Akitu]]). Elders, onder koning [[Gudea van Lagasj|Gudea]], maakte het huwelijk tussen de goden [[Ninurta|Ningirsu]] en Baba deel uit van de ceremonie. Het doel ervan was het herbevestigen van de band tussen de stad via de koning en haar godin, die niet zozeer als moedergodin maar als geliefde werd gezien. De herbevestiging van de band gebeurde door het naspelen van een goddelijk huwelijk, waarbij de godin doorgaans werd vertegenwoordigd door een priesteres of [[Hiërodulen|hiërodule]] ('tempelprostituee'). Per implicatie had de koning zodoende de rol van de mannelijke god, en via het heilige huwelijk kreeg zijn koningschap een geheiligde en wettige basis.<ref>K.W. Bolle, in Jones (red.) 2005, blz. 3974-3978.</ref>
De ''hieros gamos'' van de koning met een godin zou zich voltrokken hebben in het 'heilige der heiligen' van de tempel, die doorgaans aan de [[Moedergodin]] was gewijd. De koning verenigde zich met de [[Godin]] in de gedaante van de opperpriesteres van de [[tempel]]. Aan het ritueel van seksuele [[copulatie]] gingen heel wat ceremoniële handelingen vooraf. Het [[ritueel]] was een voorwaarde voor de voortzetting van de koninklijke macht. In het oude Egypte en in andere streken rond de Middellandse zee werd de koning in archaïsche tijden zelfs ritueel gedood, indien hij zich niet tot de opgelegde proeve waardig betoonde.
 
Het gebruik van de ''hieros gamos'' bestond reeds in [[Mesopotamië]], [[Anatolië]] en het oude [[Kanaän (gebied)|Kanaän]]. In het geval van het ''heilig huwelijk'' van de koning van een [[Sumer|Soemerische]] stad en de hogepriesteres van [[Inanna]] was het doel praktisch: gewone burgers maakten gebruik van de gelegenheid om met hun wederhelften gemeenschap te hebben, opdat hun kinderen in de winter geboren zouden worden, wanneer er meer tijd voor hen beschikbaar was<ref>Larry Gonick (1990). ''The Cartoon History of the Universe: From the Big Bang to Alexander the Great''. Doubleday, 368. ISBN 0393324036.</ref>.
 
==Griekse mythologie==
In de [[Griekse mythologie]] is de hieros gamos het huwelijk tussen een hemelgod en een aardgodin, dat telkens opnieuw, in wisselende samenstellingen, plaatsvindt. Voorbeelden zijn de huwelijken tussen [[Ouranos (mythologie)|Uranus]] en [[Gaia (mythologie)|Gaea]], en tussen [[Cronus]] en [[Rhea (mythologie)|Rhea]].<ref>M.P.O. Morford & R.J. Lenardon, ''Classical mythology'', New York/Oxford: OUP, 2003, p. 55.</ref> Het belangrijkste voorbeeld is het huwelijk van [[Zeus]] en [[Hera]], dat gevierd werd in het [[Pythagoreion en Heraion van Samos|Heraion van Samos]],<ref>Walter Burkert wijst erop dat "het feest van Hera (Heraia) te ingewikkeld is om simpelweg beschouwd te worden als het huwelijk van Hera" (Burkert, ''Greek Religion'', J. Raffan, vertaling (Cambridge: Harvard University Press, 1985) § II.7.7 "Sacred Marriage" 108.</ref> en waarschijnlijk zijn culturele voorlopers. Sommige geleerden onderzoekers<ref>Bijvoorbeeld H. Sauer, in ''Der Kleine Pauly'', ''s.v.'' </ref> willen de term beperken tot het naspelen van het huwelijk, maar de meesten vatten er ook echte gemeenschap ter bevordering van de vruchtbaarheid onder. Voorbeelden zijn de oeroude vereniging van [[Demeter (mythologie)|Demeter]] met [[Iasion]] in een driemaal geploegde voor, volgens [[Hesiodus]]<ref>Hesiodus, ''[[Theogonia]]'' 969f.</ref> op [[Kreta]], bakermat van veel oud-Griekse mythen.
 
[[Walter Burkert]] vond het bewijs van het voorkomen van het ''heilig huwelijk'' in de Griekse cultus mager en onduidelijk: "In hoeverre het heilige huwelijk niet eenvoudigweg een zienswijze op de natuur was maar een handeling in een ritueel is moeilijk te zeggen" <ref>Burkert 1985:108.</ref> Het bekendste voorbeeld van een ritueel ''heilig huwelijk'' werd opgevoerd tijdens de [[Anthesteria]] door de echtgenote van de ''[[Archon basileus]]'', de koning van [[Oude Athene|Athene]], met [[Dionysus]]. Deze werd waarschijnlijk voorgesteld door diens priester of de ''[[basileus]]'' (koning) zelf in het [[Boukoleion]] op de [[Agora]].<ref>S.M. Kramer, ''The Sacred Marriage Rite'' (Bloomington: Indiana University Press, 1969); Karl Kerenyi, ''Zeus und Hera. Urbild des Vaters des Gatten und der Frau'' (Leiden:Brill 1972) 83-90.</ref>
Regel 22 ⟶ 18:
==Alchemie en Jungiaanse psychologie==
{{Zie ook|Zie ook [[Steen der wijzen]] en [[Heilige graal]]}}
In de [[alchemie]] staat ''hieros gamos'' voor [[fermentatie]]. [[Carl Jung]] besprak het hieros gamos in zijn boek ''Wandlungen und Symbole der Libido'' uit [[1912]].
[[Carl Jung]] besprak het hieros gamos in zijn boek ''Wandlungen und Symbole der Libido'' uit [[1912]].
 
==Neopaganisme==
Regel 31 ⟶ 26:
* [[tantra (yoga)|Tantra]]
* [[Tempelprostitutie]]
* [[Akitu]]
* [[Qadishtu]]
 
Regel 38 ⟶ 32:
{{References}}
== Bronnen ==
* Bolle, Kees W. 'Hieros Gamos.' In: ''Encyclopedia of Religion. Volume 6''. Red. L. Jones. Detroit: MacMillan, 2005 (1987), blz. 3974-3978.
*[http://dagr.univ-tlse2.fr/sdx/dagr/feuilleter.xsp?tome=3&partie=1&numPage=179&nomEntree=HIEROTHYTES&vue=image {{Aut|H. Graillot}}, art. Hiéros gamos, in {{Aut|C. Daremberg - E. Saglio}} (edd.), ''Le Dictionnaire des Antiquités Grecques et Romaines'', III.1, Parijs, 1900, pp. 177-181.]
* [[Robert Graves|{{Aut|Graves, R.}}]], ''Griekse mythen'' (legt de matriarchale samenleving en rituelen uit aan de hand van Griekse mythologie. Ook zijn andere boeken behandelen vaak de rituelen uit voorchristelijke samenlevingen.)
==Externe links==
* [http://www.istanbul-yes-istanbul.co.uk/alchemy/Rosariumfinal.htm The Hierosgamos Theme in the Images of the Rosarium Philosophorum], Karen-Claire Voss
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Hieros_gamos"