Dialect: verschil tussen versies

Standaardtalen zoals het [[Standaardnederlands]], het [[Frans|Standaardfrans]] en het [[Zweeds|Standaardzweeds]] zijn kunstmatige variëteiten die (althans in Europa) vanaf de [[17e eeuw]], maar met name in de [[19e eeuw]], zijn gevormd. Vaak fungeren ze als standaard voor een groot (meestal door nationale grenzen afgescheiden) gebied, waarin ook vaak verwante variëteiten worden gesproken, maar hebben lang niet alle verwante variëteiten binnen dat gebied elementen aan de standaardtaal geleverd. Zo is het Standaardnederlands gebouwd op de taal die gebruikt werd in de [[Statenbijbel]], een construct met [[Nederfrankisch]]e (Hollandse en Brabantse) en wat [[Nedersaksisch|Nedersaksische]] elementen. Vanwege de grote overeenkomsten tussen de huidige streek- of plaatsgebonden variëteiten in [[Holland]] en [[Hertogdom Brabant|Brabant]] kan men die onder de hierboven beschreven definitie 2. als dialecten van het Standaardnederlands beschouwen. Onder definitie 3. echter gelden alle vanouds in Nederland en Vlaanderen gesproken variëteiten dialecten van dat Standaardnederlands, met uitzondering van de [[Fries (taal)|Friese]] en [[Frans]]e variëteiten in dat gebied, daar die zich naar andere standaardtalen richten (resp. het Standaardfries en het Standaardfrans). Zo spelen bij de bepaling van dialectstatus onder deze definitie geen taalkundige maar politieke factoren een rol en dan wordt bijvoorbeeld de variëteit van het in de provincie [[Groningen (provincie)|Groningen]] gelegen dorp [[Bad Nieuweschans|Nieuweschans]] onder deze definitie een 'Nederlands' dialect genoemd, terwijl het daarvan nauwelijks afwijkende dialect van buurdorp [[Bunde (Duitsland)|Bunde]], in het [[Duitsland|Duitse]] [[Reiderland (gemeente)|Reiderland]] een 'Duits' dialect heet. MaarNiet het dialect zelf maar de overkoepelende standaardtaal waaronder het functioneert bepaalt in dit geval de toerekening als variant tot een 'taal'. Met andere woorden, niet de taalkundige eigenheid maar de functionele verbondenheid binnen een [[diasysteem]] is dan bepalend voor de toerekening tot een 'taal'. Overigens verdwijnt aan beide zijden van de staatsgrens verdwijnt het dialect en worden thans wordenin toenemende mate de standaardtalen veelal als moedertaal gesproken. De staatsgrenzen bepalen de geografische reikwijdte van dezede standaardtalen, waar vroeger de dialecten grensoverschrijdend gesproken werden.